Obraz – retoryka – wartości. Medialne relacje wojenne

Agnieszka Kampka

doi:10.18290/rns22502.2

Agnieszka Kampka Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego https://orcid.org/0000-0002-9732-6482

DOI: https://doi.org/10.18290/rns22502.2

Słowa kluczowe: wojna, wartości informacyjne, retoryka wizualna, media

Abstrakt

Celem artykułu jest refleksja nad społecznymi i kulturowymi uwarunkowaniami sposobów pokazywania wojny w mediach. Koncepcja sytuacji retorycznej wyjaśnia, jakie czynniki wpływają na konstrukcję wizualnego przekazu. Przykłady dotyczące wojny w Ukrainie ilustrują, w jaki sposób relacje wojenne powiązane są z wartościami informacyjnymi. Nadawca może pokazywać drastyczne zdjęcia, by wzbudzić współczucie i solidarność z ofiarami (służy to wówczas wartościom moralnym) lub chcąc jedynie zwiększyć oglądalność (wartość informacyjna). Koncepcja sytuacji retorycznej wyjaśnia, jakie czynniki wpływają na konstrukcję wizualnego przekazu. Analiza uczestników danej sytuacji retorycznej: nadawcy, widzów, bohaterów medialnych relacji, pozwala ukazać współdziałanie lub konflikt wartości moralnych i informacyjnych.

Bibliografia

Auchter J. (2021), The Obscenity Taboo, Cambridge: Cambridge University Press.

Bednarek Z. (2020), Polskie dziennikarstwo wojenne. Twórcy, gatunki, konflikty zbrojne i polityka międzynarodowa, Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.

Bendrat A. (2016), Medialne portrety imigrantów a hiperrzeczywistość obrazu, [w:] A. Budzyńska-Daca, A. Kampka, K. Molek-Kozakowska (red.), Retoryka wizerunku medialnego, Warszawa: Polskie Towarzystwo Retoryczne, s. 197-224.

Biesecker B.A. (1989), Rethinking the rhetorical situation from within the thematic of difference, Philosophy & Rhetoric, nr 22(2), s. 110-130.

Bitzer L.F. (1968), The rhetorical situation, Philosophy & Rhetoric, nr (1)1, s. 1-14.

Bleiker R., Campbell D., Hutchison E. (2014), Visual Cultures of Inhospitality, Peace Review: A Journal of Social Justice, nr 26, s. 192-200, doi: 10.1080/10402659.2014.906884.

Bleiker R., Campbell D., Hutchison E., Nicholson X. (2013), The visual dehumanisation of refugees, Australian Journal of Political Science, nr 48 (4), s. 398-416, doi: 10.1080/10361146.2013.840769.

Boyte, K.J. (2017), An Analysis of the Social-Media Technology, Tactics, and Narratives Used to Control Perception in the Propaganda War Over Ukraine, Journal of Information Warfare, nr 16 (1), s. 88-111.

Budzyńska-Daca A., Modrzejewska E. (2019), Słowo o retoryce i wartościach, [w:] A. Budzyńska- Daca, E. Modrzejewska (red.), Retoryka i wartości, Warszawa: Wydawnictwa UW, s. 7-14.

Caple H., Bednarek M. (2016), Rethinking news values: What a discursive approach can tell us about the construction of news discourse and news photography, Journalism, nr 17 (4), s. 435-455, doi: 10.1177/1464884914568078.

Chouliaraki L. (2016), Concluding Comment: Moral Responsibility and Civic Responsiveness: Spectacles of Suffering on Digital Media, Javnost: The Public, nr 23 (4), s. 415-419, doi: 10.1080/13183222.2016.1248098.

Chouliaraki L. (2009), Journalism and the visual politics of war and conflict, [w:] S. Allan (red.), Routledge Companion to News and Journalism, London: Routledge, s. 520-533.

Consigny S. (1974), Rhetoric and Its Situations, Philosophy and Rhetoric, nr 7 (3), s. 175-186.

Dobernig K., Lobinger K., Wetzstein I. (2010), Covering Conlict: Differences in Visual and Verbal News Coverage of the Gaza Crisis 2009 in Four Weekly News Media, Journal of Visual Literacy, nr 29 (1), s. 88-105.

Fahmy S., Kim D. (2008), Picturing the Iraq War: Constructing the Image of War in the British and US Press, International Communication Gazette, nr 70 (6), s. 443-462, doi: 10.1177/1748048508096142.

Fahmy S., Wanta W. (2007), What visual journalists think others think? The perceived impact of news photographs on public opinion formation, Visual Communication Quarterly, nr 14, s. 16-31, doi: 10.1080/15551390701361632.

Garret M., Xiao X. (1993), The rhetorical situation revisited, Rhetoric Society Quarterly, nr (23)2, s. 30-40.

Gruchoła M., Szulich-Kałuża J. (2020), Kompetencje medialne w komunikacji wizualnej, Lublin: Wydawnictwo KUL.

Guittet E.-P., Zevnik A. (2015), Exposed images of war, [w:] L. Ĺhäll, T. Gregory (red.), Emotions, Politics and War, London: Routledge, s. 192-206.

Hłuszko A. (2016), Wstrząsająca treść jako manipulacyjny element dyskursu konfliktu, Oblicza Komunikacji, nr 9, s. 135-143, doi: 10.19195/2083-5345.9.7.

Kampka A. (2014), Retoryka wizualna a świat społeczny, [w:] A. Kampka (red.), Retoryka wizualna. Obraz jako narzędzie perswazji, Warszawa: Wydawnictwo SGGW, s. 5-16.

Knieper T.E., Saleh I.E. (2017), The Visual Politics of Wars, Newcastle upon Tyne: Cambridge Scholars Publishing.

Konstantinidou Ch. (2008), The spectacle of suffering and death: the photographic representation of war in Greek newspapers, Visual Communication, nr 7, s. 143-168, doi: 10.1177/ 1470357208088756.

Krajewski M. (2005), Kultury kultury popularnej, Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM.

Kwintylian M.F. (2002), Kształcenie mówcy. Księgi I, II, X, przekł. i oprac. M. Brożek, Warszawa: De Agostini.

Lucaites J.L., Simons J. (2017), Introduction. The Paradox of War’s In/visibility, [w:] I.L. Lucaites, J. Simons (red.), In/visible War: The Culture of War in Twenty-first-Century America, New Brunswick: Rutgers University Press.

Makhortykh M., Sydorova M. (2017), Social media and visual framing of the conflict in Eastern Ukraine, Media, War & Conflict, nr 10(3), s. 359-381, doi: 10.1177/1750635217702539.

Nohrstedt S.A. (2009), New War Journalism. Trends and Challenges, Nordicom Review, nr 30 (1), s. 95-112.

O’Neill D., Harcup T. (2009), News Values and Selectivity, [w:] K. Wahl-Jorgensen, T. Hanitzsch (red.), The Handbook of Journalism Studies, New York: Routledge, s. 161-179.

Ohl J.J. (2015), Nothing to See or Fear: Light War and the Boring Visual Rhetoric of U.S. Drone Imagery, Quarterly Journal of Speech, nr 101 (4), s. 612-632.

Ornatowski C. (2021), Retoryka uzbrojona: walka o świadomość we współczesnej przestrzeni medialnej, Res Rhetorica, nr 8 (4), s. 14-39, doi: 10.29107/rr2021.4.1.

Pantti M., Sirén S. (2015), The Fragility of Photo-Truth, Digital Journalism, nr 3(4), s. 495-512, doi: 10.1080/21670811.2015.1034518.

Parry K. (2010), A visual framing analysis of British press photography During the 2006 Israel–Lebanon conflict, Media, War & Conflict, nr 3(1), s. 67-85, doi: 10.1177/1750635210353679.

Perelman Ch., Olbrechts-Tyteca L. (1969), The New Rhetoric. A Treatise on Argumentation, przekł. J. Wilkinson, P. Weaver, Notre Dame: University of Notre Dame Press.

Puzynina J. (2004), Problemy wartościowania w języku i w tekście, Etnolingwistyka, nr 16, s. 179-189.

Puzynina J. (2014), Kłopoty z nazwami wartości (i wartościami), Ruch Literacki, nr 1, z.1-12, doi: 10.2478/ruch-2014-0001.

Schwalbe C.B., Silcock B.W., Keith S. (2008), Visual Framing of the Early Weeks of the U.S. – Led Invasion of Iraq: Applying the Master War Narrative to Electronic and Print Images, Journal of Broadcasting & Electronic Media, nr 52(3), s. 448-465, doi: 10.1080/08838150802205702.

Sobczak B. (2018), Retoryka telewizji, Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM.

Taranenko O. (2017), Konflikt rosyjsko-ukraiński: wojna znaczeń, Oblicza Komunikacji, nr 10, s. 139-152, doi: 10.19195/2083-5345.10.7.

Vatz R.E. (1973), The myth of the rhetorical situation, Philosophy & Rhetoric, nr (6)3, s. 154-161.