Wybrane zagadnienia etyczne dziennikarstwa interpretacyjnego na tle badań empirycznych

Ewa Jurga - Wosik; Inga Oleksiuk

doi:10.18290/rns22502.5

Ewa Jurga - Wosik Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie https://orcid.org/0000-0002-9307-6009
Inga Oleksiuk Akademia Ekonomiczno-Humanistyczna w Warszawie https://orcid.org/0000-0003-2682-8968

DOI: https://doi.org/10.18290/rns22502.5

Słowa kluczowe: dziennikarstwo interpretacyjne, etyka, media krajowe, media lokalne, stronniczość

Abstrakt

Stronniczość i obiektywizm – to kluczowe pojęcia współczesnej deontologii pracowników mediów. Przedmiotem niniejszego artykułu są wybrane zagadnienia aksjologiczne dziennikarstwa interpretacyjnego rozważane na tle badań empirycznych. Tezą prezentowanego opracowania jest stanowisko, iż opinie dziennikarzy mogą być stronnicze, co zależy od ich subiektywnej autonomii. Hipoteza postawiona w badaniu dotyczy związku stronniczości z systemem wartości, jaki reprezentują polscy dziennikarze. Postawiono zatem pytanie badawcze, czy etycznie działający dziennikarz ma prawo do bycia stronniczym? Z przeprowadzonych badań empirycznych w prasie drukowanej wynika, że interpretacja zawarta jest w większości materiałów prasowych: dotyczy to ponad 83% materiałów dziennikarskich w prasie lokalnej i 68% w prasie ogólnopolskiej (JRP). Wyniki z opisanych badań własnych porównano z danymi prezentowanymi w piśmiennictwie.

Bibliografia

Abramczyk G. (red.) (2006), Przegląd technik manipulacji mediów, Warszawa: Wydawnictwo Instytutu Filozofii i Socjologii PAN.

Barczyszyn P. (2016), Standardy dziennikarskie i ich ocena przez dziennikarzy, [w:] B. Dobek-Ostrowska, P. Barczyszyn (red.), Zmiana w dziennikarstwie w Polsce, Rosji i Szwecji, Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, s. 33-54.

Brzoza K. (2008), Krajobraz prasy lokalnej Ziemi Rybnicko-Wodzisławskiej, Rocznik Prasoznawczy, nr 2, s. 95-115.

Drożdż M. (2020), Klauzula sumienia jako gwarancja wolności dziennikarskiej, [w:] A. Hess, W. Świerczyńska-Głownia (red.), Nie bądźmy obojętni: człowiek, społeczeństwo, polityka: prace ofiarowane prof. dr hab. Teresie Sasińskiej-Klas, Kraków: Instytut Dziennikarstwa, Mediów i Komunikacji Społecznej Uniwersytetu Jagiellońskiego, s. 163-184, https://media.uj.edu.pl/ksiegi-jubileuszowe [dostęp: 30.05.2020].

Drożdż M. (2018), Klauzula sumienia w działaniach dziennikarskich, [w:] M. Drożdż, K. Drąg (red.), Etyka mediów – utopia czy powinność (Etyka Mediów 14), Tarnów: Wydawnictwo Biblos, s. 261-273.

Fleischer M. (2005), Media w perspektywie konstruktywizmu, Kultura i Komunikacja, nr 1-2, s. 10-11.

Gierula M. (2005), Polska prasa lokalna 1989-2000: typologia i społeczne funkcjonowanie, Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.

Guzek D. (2016), Media katolickie w polskim systemie medialnym, Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek.

Hess K., Waller L. (2017), Local Journalism in Digital World, London–New York: Macmillan Education Palgrave.

Jan Paweł II (1995), 22 maja 1995. Homilia w czasie Mszy Świętej odprawionej na wzgórzu Kaplicówka, Osservatore Romano, nr 7, https://opoka.org.pl/biblioteka/W/WP/jan_pawel_ii/homilie/skoczowh_22051995.html [dostęp: 30.05.2022].

Jaska E., Werenowska A. (2018), The Availability and Use of Media Information Sources in Rural Areas, [w:] A. Auzina (red.), Rural Development and Entrepreneurship Production and Co-operation in Agriculture, Jelgava (Latvia), Latvia University of Life Sciences and Technologies, Jelgava, s. 115-122.

Jurga-Wosik E. (2012), Dwie dekady przeobrażeń mediów lokalnych południowo-zachodniej Wielkopolski, Środkowoeuropejskie Studia Polityczne, nr 1, s. 295-319.

Kreft J. (2016), Schyłek tradycyjnego dziennikarstwa prasowego a nowa logika mediów, Zeszyty Prasoznawcze, 59, nr 2, s. 314-325, doi: 10.4467/22996362PZ.16021.5425.

Kristanova E. (2021), Contemporary Polish Community Media and Democracy. An Example of Catholic Periodicals, Perspektywy Kultury, nr 4 (35), s. 405-414, doi: 10.35765/pk.2021.3504.23.

Kowalczyk R. (2011), Rynek współczesnych mediów lokalnych (Studium medioznawczo-politologiczne), Poznań: Wydawnictwo Naukowe WNPID UAM.

Leśniczak R. (2021). Realizacja funkcji informacyjnej i interpretacyjnej przez katolickie media archidiecezji łódzkiej. Wybrane refleksje medioznawcze, [w:] A. Gralczyk (red.), Media lokalne. Doświadczenie i przyszłość, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego, s.157-176.

Leszko P. (2019), Prawda informacji dziennikarskiej w społecznym nauczaniu Kościoła i kodeksach etycznych środków komunikowania, Sympozjum, nr 1(36), s. 247-262.

Makuch A. (2020), Projekt „Opowiadamy Polskę” jako narzędzie strategii narracyjnej wizerunku Polski w środowisku lokalnym, krajowym i międzynarodowym, [w:] P.B. Zientarski, A. Gołębiowska (red.), Prasa lokalna i samorządowa. Propozycje zmian legislacyjnych, Warszawa: Szkoła Główna Służby Pożarniczej, s. 207-220.

Michalczyk S. (2008), Media lokalne a władza i opinia publiczna, [w:] E. Ganowicz, L. Rubisz (red.), Polityka lokalna. Właściwości, determinanty, podmioty, Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek.

Oleksiuk I., Kostrzębski K. (2018), Rola nowych ruchów miejskich w tworzeniu prawa miejscowego, [w:] P.B. Zientarski i in. (red.), Obywatelska inicjatywa uchwałodawcza w procesie stanowienia aktów prawa miejscowego, Warszawa: Senat Rzeczypospolitej Polskiej, s. 101-123.

Patterson T. (2000), The United States: News in a Free-Market Society, [w:] R. Gunther, A. Mughan (red.), Democracy and the Media: a Comparative Perspective, New York: Cambridge University Press, s. 241-265.

Pokorna-Ignatowicz K. (2002), Kościół w świecie mediów. Historia – dokumenty – dylematy, Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.

Salgado S., Strömbäck J. (2011), Interpretive journalism: A review of concepts, operationalizations and key findings, Journalism, nr 13 (2), s. 144-161, https://doi.org/10.1177/1464884911427797 [dostęp: 12.01. 2020].

Šimo H. (2019), O etyce niezależnej Tadeusza Kotarbińskiego, Analiza i Egzystencja, nr 46, s. 81, doi: 10.18276/aie.2019.46-05 [dostęp: 25.05.2022].

Stępińska A., Szabó G., Márquez-Ramírez M., Pasti S., Panagiotou N. (2021), Journalistic Role Performance: A Societal-Level Approach, [w:] C. Mellado (red.), Beyond Journalistic Norms: Role Performance and News in Comparative Perspective, London: Routledge, s. 205-224.

Stępińska A., Jurga-Wosik E., Adamczewska K., Secler B., Narożna D. (2016), Journalistic role performance in Poland, Środkowoeuropejskie Studia Polityczne, nr 2, s. 37-52.

Stępińska A., Jurga-Wosik E., Secler B., Narożna D., Adamczewska K. (2017), Między informacją a komentarzem: polski model dziennikarstwa w świetle badań empirycznych, [w:] I. Hofman, D. Kępa-Figura (red.), Współczesne media: gatunki w mediach, t. 1: Zagadnienia teoretyczne. Gatunki w mediach drukowanych, Lublin: Wydawnictwo UMCS, s. 131-144.

Szot L. (2020), Między wolnością a upolitycznieniem mediów publicznych, Przegląd Politologiczny, nr 2, s. 157-177, doi: 10.14746/pp.2020.25.2.11.

Wacławczyk W. (2019), Dążenie do prawdy a język informacji prasowej, Studia Medioznawcze, nr 1, s. 429-439, doi: 10.33077/uw.24511617.ms.2020.1.149.

Wicks R.H. (1996), Standpoint: Joseph Klapper and the eﬀects of mass communication: A retrospective, Journal of Broadcasting & Electronic Media, nr 40 (4), s. 563-569.

Wojtak M. (2004), Gatunki prasowe, Lublin: Wydawnictwo UMCS.

Wolny-Zmorzyński K., Kaliszewski A., Snopek J., Furman W. (2014), Prasowe gatunki dziennikarskie, Warszawa: Wydawnictwo Poltext.

Wolny-Zmorzyński K., Urbaniak P., Morawiecki J. (2017), Gatunki dziennikarskie w Europie. Wstęp do genologii porównawczej, Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.