Językowa dyskryminacja Romów w polskojęzycznym dyskursie Web 2.0
Abstrakt
Celem artykułu jest omówienie wyników badań dotyczących skali dyskryminacji werbalnej Romów w dyskursie Web 2.0 prowadzonym w języku polskim. Badania te pozwoliły określić skalę nie tylko intencjonalnego antycyganizmu przejawianego przez uczestników dyskursu, ale także zwrócić uwagę na specyficzne dla danej kultury zwyczaje utrwalone w języku, które w sposób niezamierzony sprzyjają dyskryminacji Romów. Ponadto uzyskane i zinterpretowane wyniki pomagają w wyjaśnieniu omawianych zjawisk jako elementów mediatyzacji dyskryminacji, rozwijającej się głównie w Internecie, przede wszystkim w obszarze określanym jako Web 2.0, a szczególnie widocznej w mediach społecznościowych.
Bibliografia
A persisting concern: anti-Gypsyism as a barrier to Roma inclusion (2018), FRA (Fundamental Rights Agency), Luxembourg: Publications Office of the European Union.
Athens: This is not a protest. This as a pogrom (2017), ERRC (European Roma Right Centre), http://www.errc.org/press-releases/athens-this-is-not-a-protest.-this-as-a-pogrom.
Awdiejew A. (1994), Wartościowanie wymuszone a szacunek dla odbiorcy w dyskursie politycznym, [in:] J. Anusiewicz & B. Siciński (eds.), Język polityki a współczesna kultura polityczna, Wrocław: Towarzystwo Przyjaciół Polonistyki Wrocławskiej, pp. 49-56.
Barański D. (2013), Cygan czy Rom? Oto jest pytanie, Gazeta Wyborcza, July 6, 2013, https://gorzow.wyborcza.pl/gorzow/1,36844,14234030,Cygan_czy_Rom__Oto_jest_pytanie.html.
Bartmiński J. (2007), Stereotypy mieszkają w języku. Studia etnolingwistyczne, Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marie Curie-Skłodowskiej.
Boroditsky L. (2001), Does language shape thought? Mandarin and English speakers’ conceptions of time, Cognitive Psychology, no. 43 (1), pp. 1-22, doi: 10.1006/cogp.2001.0748.
Catalano T. & Waugh L.R. (2020), Critical Discourse Analysis, Critical Discourse Studies and Beyond, Perspectives in Pragmatics, Philosophy & Psychology 26, Cham: Springer Nature Switzerland AG, doi: 10.1007/978-3-030-49379-0_6.
Coynash H. (2018), Ukrainian neo-Nazi C14 vigilantes drive out Roma families, burn their camp, The Kharkiv Human Rights Protection Group, April 23, 2018, http://khpg.org/en/index.php?id=15244412 20.
Czachur W. (2020), Lingwistyka dyskursu jako integrujący program badawczy, Wrocław: Oficyna Wydawnicza ATUT – Wrocławskie Wydawnictwo Oświatowe.
Dam-Jensen H. & Zethsen K.K. (2007), Pragmatic patterns and the lexical system — A reassessment of evaluation in language, Journal of Pragmatics, no. 39 (9), pp. 1608-1623.
Data collection and research activities on racism and xenophobia by the EUMC. Working Paper (2007), FRA (Fundamental Rights Agency), https://fra.europa.eu/sites/default/files/fra_uploads/218-eumc_methodology_paper_en.pdf.
DiNucci D. (1999), Fragmented future, Print, no. 53 (4), pp. 32, 221-222.
Ervin-Tripp S. (1967), An Issei learns English, Journal of Social Issues, no. 23 (2), pp. 78-90. doi: 10.1111/j.1540-4560.1967.tb00577.x.
Essed P. (1991), Understanding everyday racism. An interdisciplinary theory, London: Sage Publications, doi: 10.4135/9781483345239.
Fact sheet “Hate speech against Roma in the media” (2015), ERIO (European Roma Information Office).
Fairclough N.L. (1993), Critical discourse analysis and the marketisation of public discourse: The Universities, Discourse & Society, no. 4 (2), pp. 133-168, doi: 10.1177/0957926593004002002.
Fraser A. (1995), The Gypsies, 2nd ed., Oxford, UK, Cambridge, USA: Blackwell, doi: 10.2307/2799403.
Gera V. (2020), Auschwitz survivor draws praise, but also criticism in Poland with WWII speech, Get The Times of Israel, January 29, 2020, https://www.timesofisrael.com/auschwitz-survivor-draws-praise-but-also-criticism-in-poland-with-wwii-speech.
Girard R. (1986), The Scapegoat, Baltimore: Johns Hopkins University.
Guet M. (2008), What is anti-Gypsyism/anti-Tsiganism/romaphobia?, [in:] Anti-discrimination workshop under the Hungarian presidency of the Decade for Roma Inclusion, Budapest, 16 April 2008, Budapest: Decade for Roma Inclusion.
Halliday M.A.K. (1973), Explorations in the functions of language, London: Edward Arnold Ltd.
Hamelmann M., Lhopitault C. & Schadauer A. (2017), Manifestations of online hate speech. Reports on antisemitic, antiziganistic, homophobic and anti-Muslim hate speech, Amsterdam: International Network Against Cyber Hate (INACH).
Hansen M.-B.M. (2012), The semantics of pragmatic expressions, [in:] H.-J. Schmid (ed.), Cognitive Pragmatics. Handbook of Pragmatics, vol. 4, Berlin: De Gruyter Mouton, pp. 587-611.
Hastrup K. (2002), Introduction, [in:] K. Hastrup & G. Ulrich (eds.), Discrimination and toleration: New perspectives. (International Studies in Human Rights), The Hague: Kluwer Law International, p. 1-21.
Hepp A., Hjarvard S. & Lundby K. (2010), Mediatization – Empirical perspectives: An introduction to the special issue, Communications, no. 35 (3), pp. 223-228, doi: 10.1515/comm.2010.012.
Herring S.C. (2013), Discourse in Web 2.0: Familiar, reconfigured, and emergent, [in:] D. Tannen & A.M. Trester (eds.), Discourse 2.0: language and new media, Washington, DC: Georgetown University Press, pp. 1-25.
Hess L. (2019), Expressive meanings and expressive commitments. A case of meaning as use, [in:] P. Stalmaszczyk (ed.), Philosophical Insights into Pragmatics, Berlin–Munich–Boston: De Gruyter, pp. 193-224, doi: 10.1515/9783110628937-010.
Horváth B. (2016), Életfogytiglant kaptak a romagyilkosságok vádlottjai, !!444!!! January 12, 2016, https://444.hu/2016/01/12/eletfogytiglant-kaptak-a-romagyilkossagok-vadlottjai.
Kahneman D. (2011), Thinking, fast and slow, New York: Farrar, Straus and Giroux.
Kashima Y., Fiedler K. & Freytag P. (eds.) (2008), Stereotype dynamics. Language-based approaches to the formation, maintenance, and transformation of stereotypes, New York: Lawrence Erlbaum Associates. Taylor & Francis Group.
KhosraviNik M. (2020), Digital meaning-making across content and practice in social media critical discourse studies, Critical Discourse Studies, November 2020, pp. 119-123, doi: 10.1080/17405904.2020.1835683.
Klebaniuk J. (2012), Rola języka w postrzeganiu procesów społecznych, Nierówności Społeczne a Wzrost Gospodarczy, no. 24, pp. 268-279.
Kondzioła-Pich K. (2018), Charakterystyka dyrektywnych aktów mowy występujących w hejcie internetowym, Socjolingwistyka, no. 32, pp. 163-174, doi: 10.17651/SOCJOLING.32.10.
Kozakiewicz J. (2016), Językowe środki wykluczania. Obraz Romów we współczesnej prasie węgierskiej z perspektywy Krytycznej Analizy Dyskursu, Poznań: Wydział Neofilologii UAM w Poznaniu.
Larson N. (2017), In a landmark ruling, a Swiss court has fined a man for ‘liking’ defamatory comments on Facebook, Business Insider, May 30, 2017, http://businessinsider.com/afp-man-guilty-of-libel-over-facebook-likes-swiss-court-2017-5.
Lewis L. (2019), This is what happens in an internet minute, All Access, March 5, 2019, https://www.allaccess.com/merge/archive/29580/2019-this-is-what-happens-in-an-internet-minute.
Lipiński A. (2020), Podejścia jakościowe w badaniach nad populizmem: analiza ideologii, teoria dyskursu i podejście dyskursywno-historyczne, [in:] A. Stępińska & A. Lipiński (eds.), Badania nad dyskursem populistycznym: wybrane podejścia, Poznań: Wydawnictwo UAM, pp. 49-70.
Mazzoleni G. & Schulz W. (1999), “Mediatization” of politics: A challenge for democracy?, Political Communication, no. 16 (3), pp. 247-261.
McGarry A. (2017), Romaphobia. The last acceptable form of racism, London: Zed Books.
Minorities in selected newspapers of six EU Member States: a pilot project. Working paper (2012), FRA (Fundamental Rights Agency), https://fra.europa.eu/sites/default/files/fra_uploads/1926-FRA-2011-Media-pilot-project_EN.pdf.
Nicolae V. (2004), Romaphobia – Europe’s acceptable racism, European Roma Information Centre, http://www.mediawise.org.uk/diversity/roma-gypsies-travellers.
Odrzywołek K. (2015), Mowa nienawiści wobec społeczności romskiej na podstawie memów internetowych, Studia Romologica, no. 8, pp. 187-199.
Ogden C.K. & Richards I.A. (1989), The meaning of meaning, SanDiego: Harvest/Harcourt Brace Jovanovich.
Papacharissi Z. (2002), The virtual sphere: the internet as a public sphere, New Media & Society, no. 4 (1), pp. 9-27, doi: 10.1177/14614440222226244.
Patzak G. (1982), Kreatives Denken im Rahmen des Problemlösungsprozesses, [in:] Systemtechnik – Planung komplexer innovativer Systeme, Berlin–Heidelberg: Springer, pp. 108-127.
Payal A. (2012), Typology of Web 2.0 spheres: Understanding the cultural dimensions of social media spaces, Current Sociology, no. 60 (5), pp. 599-618.
Pickering M. (2001), Stereotyping: The politics of representation, Basingstoke: Palgrave.
Plascencia R.D. (2017), Refugee crisis representation on German online press: The case of Aylan Kurdi, REMHU: Revista Interdisciplinar da Mobilidade Humana, no. 25 (51), pp. 95-108.
Polscy internauci w czerwcu 2019 (2019b), PBI Polskie Badanie Internetu, http://pbi.org.pl/ raporty/polscy-internauci-w-czerwcu-2019.
Polscy internauci w marcu 2019 (2019a), PBI Polskie Badanie Internetu, http://pbi.org.pl/ raporty/polscy-internauci-w-marcu-2019.
Prywatność w sieci (2017), IAB Polska, https://www.iab.org.pl/wp-content/uploads/2017/03/IAB_ Polska_Prywatnosc_w_sieci_2016_2017_raport.pdf.
Saunders R.A. (2011), Ethnopolitics in cyberspace: Tthe Internet, minority nationalism, and the web of identity, Lanham: Lexington Books.
Sąd Najwyższy: kasacja RPO zasadna – internet jest „miejscem publicznym” (2018), RPO (Commissioner for Human Rights), https://www.rpo.gov.pl/pl/content/sad-najwyzszy-zbada-kasacje-rpo-w-sprawie-lidera-dumy-i-nowoczesnosci.
Schulz W. (2004), Reconstructing mediatization as an analytical concept, European Journal of Communication, no. 19 (1), pp. 87-101, doi: 10.1177/0267323104040696.
Silva L., Mondal M., Correa D., Benevenuto F. & Weber I. (2016), Analyzing the targets of hate in online social media, [in:] Proceedings of the 10th International Conference on Web and Social Media (ICWSM 2016), Cologne: AAAI Press, pp. 687-690.
Slavíčková T. & Zvagulis P. (2014), Monitoring anti-minority rhetoric in the Czech print media: A critical discourse analysis, Journal of Language & Politics, no. 13 (1), pp. 152-170, doi: 10.1075/jlp.13.1.07sla.
Szewczyk M. (2016), Unia Europejska i Romowie. System wobec kultury etnicznej, 2nd ed., Rzeszów: WSIiZ, https://depot.ceon.pl/handle/123456789/11117.
Szymańska A. & Hess A. (2014), Mniejszości narodowe, etniczne i religijne w przekazie mediów, Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Treichler D.G. (1967), Are you missing the boat in training aids? Film and Audio-Visual Communications, no. 1, pp. 14-16, 29-30, 48.
van Dijk T.A. (1987), Communicating racism: Ethnic prejudice in thought and talk, Newbury Park, California: Sage Publications.
van Dijk T.A. (1993c), Critical discourse analysis, [in:] D. Schiffrin, D. Tannen & H.E. Hamilton (eds.), The Handbook of Discourse Analysis, Hoboken: John Wiley & Sons, pp. 352-371.
van Dijk T.A. (1997), Discourse as interaction in society, [in:] T.A. van Dijk (ed.), Discourse studies: A multidisciplinary introduction. Discourse as social interaction, vol. II, London: Sage Publications, pp. 1-37.
van Dijk T.A. (2009), Critical discourse studies: A sociocognitive approach, [in:] R. Wodak & M. Meyer (eds.), Methods for Critical Discourse Analysis, London: Sage Publications, pp. 62-86.
van Dijk T.A. (1993b), Elite discourse and racism, London: Sage Publications.
van Dijk T.A. (1998), Ideology: a multidisciplinary approach, London: Sage Publications.
van Dijk T.A. (1993a), Principles of critical discourse analysis, Discourse & Society, no. l4 (2), pp. 249-283.
van Dijk T.A. (2016), Racism in the press, [in:] N. Bonvillain (ed.), The Routledge Handbook of Linguistic Anthropology, New York: Routledge, pp. 384-392.
Whorf B.L., Carroll J.B., Levinson S.C. & Lee P. (eds.) (2012), Language, thought, and reality: Selected writings of Benjamin Lee Whorf, Cambridge, Massachusetts; London, England: MIT Press, doi:10.2307/j.ctt5hhbx2.
Wodak R. (2021), Re/nationalising EU-rope. National Identities, Right-Wing Populism, and Border- and Body-Politics, [in:] J. Barkhoff & J. Leerssen (eds.), National Stereotyping, Identity Politics, European Crises, Leiden: Brill, pp. 95-121, doi: 10.1163/9789004436107_007.
Yong C. (2011), Does freedom of speech include hate speech?, Res Publica, no. 17 (4), pp. 385-403, doi: 10.1007/s11158-011-9158-y.
Copyright (c) 2022 Roczniki Nauk Społecznych
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
