„Święci” i „profani”. Profile religijne uczniów szkół ponadgimnazjalnych województwa lubelskiego na podstawie badań

Abstrakt

Młodzież jest tą kategorią społeczną, która najwyraźniej odzwierciedla zmiany zachodzące w świadomości i sferze zachowań zbiorowych. Na podstawie analiz postaw ludzi młodych można dokonywać prób prognozowania przyszłych procesów zachodzących w systemach społecznych. Dlatego religijność młodzieży jest ważnym obiektem badań socjologicznych z punktu widzenia przyszłości religii w Polsce. Niniejszy artykuł stanowi próbę prezentacji dwóch profili religijności uczniów szkół ponadgimnazjalnych województwa lubelskiego na podstawie przeprowadzonych badań empirycznych w 2010 r. na próbie 1841 respondentów. Profile te, mające charakter opozycyjny, wyróżnione na podstawie kryterium deklaracji pragnienia osiągnięcia świętości, wykazują zróżnicowane podejście młodych ludzi, przeważnie katolików, do spraw wiary, preferowanie rytualizmu przez większość oraz mniejszościowe zainteresowanie pogłębioną formacją religijną. Grupa osób wyrażających chęć bycia świętymi została dla wygody nazwana określeniem „święci”, natomiast respondenci dystansujący się wobec takiej możliwości określeni zostali mianem „profanów”. Obie grupy różnią się dość znacznie zarówno w kwestii autoidentyfikacji religijnej i akceptacji wybranych zasad wiary, poziomem wiedzy i prezentowanymi przekonaniami, uznawanymi wartościami, ideałami i wzorcami, jak również w sferze praktyk religijnych. Jak się okazuje osoby pragnące dążyć do świętości we wszystkich tych obszarach uzyskują wyższe notowania, niż młodzież zdystansowana wobec takiej perspektywy, co oznacza, iż własne pragnienia wyznaczają w zdecydowany sposób kierunki zainteresowań intelektualnych, działań i odniesień aksjologicznych. Jednak nie do końca można być pewnym, co w tym wypadku stanowi przyczynę, a co skutek. Prawdopodobnie wszystkie te komponenty warunkują się wzajemnie i wpływają na ostateczny kształt typu religijności.