Koncepcje Unii Europejskiej jako aktora na arenie międzynarodowej a rozwój aktywności w zakresie polityki zagranicznej, bezpieczeństwa i obrony
Słowa kluczowe:
Unia Europejska; koncepcje podmiotowości międzynarodowej UE; Wspólna Polityka Zagraniczna i Bezpieczeństwa; Wspólna Polityka Bezpieczeństwa i Obrony
Abstrakt
Celem artykułu jest analiza Unii Europejskiej jako aktora na arenie międzynarodowej z punktu widzenia trzech najbardziej wpływowych koncepcji, tj. Europy jako potęgi cywilnej, normatywnej i militarnej. Charakterystyka dokonana jest przy uwzględnieniu ewolucji aktywności zewnętrznej Unii, począwszy od nieudanych prób zainicjowania integracji politycznej w latach 50. XX wieku aż do okresu po wejściu w życie traktatu lizbońskiego w 2009 r. Unia Europejska jest traktowana jako nowy rodzaj potęgi, którego wartość wynika ze stosowania instrumentów gospodarczych i dyplomatycznych (potęga cywilna), przywiązania do wartości i norm prawa międzynarodowego (potęga normatywna) oraz z ograniczonego stosowania instrumentów militarnych w postaci operacji petersberskich (potęga militarna). UE nie może jednak w pełni odegrać istotnej roli na arenie międzynarodowej. Ograniczenia w tym zakresie wynikają z braku należytej reakcji przez UE na wiele bieżących wyzwań o charakterze wewnętrznym (np. Brexit) lub zewnętrznych (np. wojna domowa w Syrii i napływ uchodźców do Europy). Są one także rezultatem faktu, że Unia Europejska jest traktowana jako struktura hybrydowa, gdyż wywodzi się z różnych źródeł lub składa się z elementów o odmiennym lub przeciwstawnym charakterze.
Bibliografia
„Agence Europe”, 15.02.1989.
Allen D., Wallace W., European Political Cooperation: The Historical and Contemporary Background, w: European Political Cooperation: Towards a Foreign Policy for Western Europe, red. D. Allen, R. Rummel, W. Wessels, London: Butterworth 1982, s. 21-32.
Bull H., Civilian Power Europe: A Contradiction in Terms?, „Journal of Common Market Studies”, 21 (1982), nr 2, s. 149-170.
Commission of the European Communities, Communication from the Commission To the council and the European Parliament. Wider Europe–Neighbourhood: A New Framework for Relations with our Eastern and Southern Neighbours, Brussels, 11.03.2003, COM(2003) 104, final.
Diez T., Constructing the Self and Changing Others: Reconsidering Normative Power Europe „Millennium – Journal of International Studies”, 33(2005), nr 3, s. 613-636.
Dragneva R., Wolczuk K., Russia, the Eurasian Customs Union and the EU: Cooperation, Stagnation or Rivalry, London: Chatham House 2012, „Chatham House Briefing Paper”.
Duchêne F., A New European Defense Community, „Foreign Affairs”, 50(1971), nr 1, s. 69-83.
Duff A., The Main Reforms, w: Maastricht and Beyond. Building the European Union, red. A. Duff, J. Pinder, R. Pryce, London–New York: Routledge 1994, s. 19-35.
European Council, Conclusions of the Presidency, Helsinki, 10-11 Decemver 1999, „Bull. EU”, 12 (1999).
European Council, Declaration on Strengthening the Common European Policy on Security and Defence, Cologne, 3-4.06.1999, „Bull. EU”, 6(1999).
Gerrits A., Normative Power Europe: Introductory Observations on a Controversial Notion, w: Normative Power Europe in a Changing World: A Discussion, red. A. Gerrits, The Hague: Netherlands Institute of International Relations Clingendale 2009, s. 1-8.
Hix S., Høyland B., The Political System of the European Union, Basingstoke: Palgrave Macmillan 2011.
Hörber T., The Foundations of Europe. European Integration Ideas in France, Germany and Britain in the 1950s, Wiesbaden: Verlag für Sozialwissenschaften 2006.
Joint Declaration. British-French Summit. St-Malo, 3-4 December 1998, w: From St-Malo to Nice. European Defence: Core Documents, Paris: Institute of Security Studies of the Western European Union 2001.
Juncos A. E., Power Discourses and Power Practices: The EU’s Role as a Normative Power in Bosnia, w: Normative Power Europe: Empirical and Theoretical Perspectives, red. R.G. Whitman, Basingstoke: Palgrave Macmillan 2011, s. 83-99.
Kagan R., Power and Weakness, „Policy Review”, 2002, nr 113, s. 3-28.
Keukeleire S., Delreux T., The Foreign Policy of the European Union, Basingstoke: Palgrave Macmillan 2014.
Koops J.A., The European Union as an Integrative Power? Assessing the EU’s Effective Multilateralism towards NATO and the United Nations, Brussels: Brussels University Press 2011.
Lietz A., Opportunities for Reforming the Common Foreign and Security Policy (CFSP) and the Common Security and Defence Policy (CSDP), Friedrich Ebert Stiftung, http://www.fesdc.org/ news-list/e/brexit/ [dostęp: 15.07.2016].
Magnette P., Nicolaïdis K., The European Union’s Democratic Agenda, w: The European Union and Global Governance, red. M. Telò, London–New York: Routledge 2009, s. 43-63.
Manners I., Normative Power Europe: A Contradiction in Terms?, „Journal of Common Market Studies”, 44(2002), nr 2, s. 235-258.
Meunier S., Nicolaïdis K., Who Speaks for Europe? The Delegation of Trade Authority in the EU, „Journal of Common Market Studies”, 371 (1999), nr 3, s. 477-501.
Ortega M., Building the future: The EU’s Contribution to Global Governance, Paris: EU Institute for Security Studies 2007.
Peterson J., Gottwald M., The EU as a Global Actor, w: The European Union. How Does it Work?, red. D. Kenealy, J. Peterson, R. Corbett, Oxford: Oxford University Press 2015, s. 208-228.
Podraza A., Korzenie polityki dyferencjacji: cele i instrumenty polityki Zachodu wobec państw Europy Środkowej i Wschodniej w okresie zimnej wojny i na początku lat 90. XX wieku, „Politologia i Stosunki Międzynarodowe”, 2007, nr 2, s. 99-114.
Podraza A., Stosunki polityczne i gospodarcze Wspólnoty Europejskiej z państwami Europy Środkowej i Wschodniej, Lublin: Redakcja Wydawnictw KUL 1996.
Podraza A., The Western European Union and Central Europe: A New Relationship, Discussion Paper 41, London: The Royal Institute of International Affairs 1992, s. 23.
Podraza A., Towards a New System of Global Democratic Governance: the Transatlantic Security Community and the Role in Democracy Promotion in the 21st Century, w: Global Challenges to the Transatlantic World, red. C. Crespo, D. Silander, D. Wallace, I. Albella, Alcala de Henares––Madrid: Instituto Franklin–UAH 2015, s. 73-84.
Podraza A., Unia Europejska, Lublin: Redakcja Wydawnictw KUL 1999.
Podraza A., Unia Europejska a Europa Środkowa i Wschodnia, Lublin: Redakcja Wydawnictw KUL 1997.
Podraza A., Unia Europejska w procesie reform traktatowych, Lublin: Wydawnictwo KUL 2007.
Pollack M.A., Living in a Material World: A Critique of ‘Normative Power Europe’, w: Key Controversies in European Integration, red. H. Zimmermann, A. Dür, Basingstoke: Palgrave Macmillan 2012, s. 199-204.
Pradetto A., The polity of German Foreign Policy: Changes Since Unification, w: Germany's Uncertain Power: Foreign Policy of the Berlin Republic, red. H.W. Maull, Basingstoke: Palgrave Macmillan 2006.
Rada Europejska, Europejska Strategia Bezpieczeństwa. Bezpieczna Europa w lepszym świecie, Bruksela, 12.12.2003.
Rees W., The US-EU Security Relationship. The Tensions between a European and a Global Agenda, Basingstoke: Palgrave Macmillan 2011.
Regelsberger E., The Euro-Arab Dialogue: Procedurally Innovative, Substantially Weak, w: Europe’s Global Links. The European Community and Inter-Regional Cooperation, red. G. Edwards, E. Regelsberger, London: Pinter Publishers 1990, s. 57-65.
Rohan S., The Western European Union: International Politics Between Alliance and Integration, New York–Abingdon: Routledge 2014.
Romanova T., Normative Power Europe: A Russian View, w: Normative Power Europe in a Changing World: A Discussion, red. A. Gerrits, The Hague: Netherlands Institute of International Relations Clingendael 2009, s. 51-66.
Rosamond B., Theories of European Integration, Basingstoke: Palgrave Macmillan 2000.
Sakwa R., The Death of Europe? Continental Fates after Ukraine, „International Affairs”, 91(2015), nr 3, s. 553-579.
Shared Vision, Common Action: A Stronger Europe. A Global Strategy for the European Union’s Foreign And Security Policy, 06.2016.
Sjursen H., What Kind of Power?, w: Civilian or Military Power? European Foreign Policy in Perspective, red. H. Sjursen, New York: Routledge 2007, s. 1-13.
Smith M., Still Rooted in Maastricht: EU External Relations as a ‘Third-generation Hybrid’, w: The Maastricht Treaty: Second Thoughts after 20 Years, red. T. Christiansen, S. Duke, Abingdon: Routledge 2013, s. 15-32.
Toje A., The European Union as a Small Power. After the Post-Cold War, Basingstoke: Palgrave Macmillan 2011.
Wallace W., Political Cooperation: Integration through Intergovernmentalism, w: Policy-making in the European Community, red. H. Wallace, W. Wallace, C. Webb, Chichester: John Wiley 1983, s. 373-402.
Whitman R.G., Norms, Power and Europe: A New Agenda for Study of the EU and International Relations, w: Normative Power Europe: Empirical and Theoretical Perspectives, red. R.G. Whitman, Basingstoke: Palgrave Macmillan 2011, s. 1-22.
Youngs R., The EU’s Role in World Politics. A Retreat from Liberal Internationalism, London: Routledge 2010.
Zielonka J., Europe as a Global Actor: Empire by Example?, „International Affairs”, 84 (2008), nr 3, s.471-484.
Zielonka J., Explaining Euro-Paralysis. Why Europe is Unable to Act in International Politics, Basingstoke: Palgrave Macmillan 1998.
Allen D., Wallace W., European Political Cooperation: The Historical and Contemporary Background, w: European Political Cooperation: Towards a Foreign Policy for Western Europe, red. D. Allen, R. Rummel, W. Wessels, London: Butterworth 1982, s. 21-32.
Bull H., Civilian Power Europe: A Contradiction in Terms?, „Journal of Common Market Studies”, 21 (1982), nr 2, s. 149-170.
Commission of the European Communities, Communication from the Commission To the council and the European Parliament. Wider Europe–Neighbourhood: A New Framework for Relations with our Eastern and Southern Neighbours, Brussels, 11.03.2003, COM(2003) 104, final.
Diez T., Constructing the Self and Changing Others: Reconsidering Normative Power Europe „Millennium – Journal of International Studies”, 33(2005), nr 3, s. 613-636.
Dragneva R., Wolczuk K., Russia, the Eurasian Customs Union and the EU: Cooperation, Stagnation or Rivalry, London: Chatham House 2012, „Chatham House Briefing Paper”.
Duchêne F., A New European Defense Community, „Foreign Affairs”, 50(1971), nr 1, s. 69-83.
Duff A., The Main Reforms, w: Maastricht and Beyond. Building the European Union, red. A. Duff, J. Pinder, R. Pryce, London–New York: Routledge 1994, s. 19-35.
European Council, Conclusions of the Presidency, Helsinki, 10-11 Decemver 1999, „Bull. EU”, 12 (1999).
European Council, Declaration on Strengthening the Common European Policy on Security and Defence, Cologne, 3-4.06.1999, „Bull. EU”, 6(1999).
Gerrits A., Normative Power Europe: Introductory Observations on a Controversial Notion, w: Normative Power Europe in a Changing World: A Discussion, red. A. Gerrits, The Hague: Netherlands Institute of International Relations Clingendale 2009, s. 1-8.
Hix S., Høyland B., The Political System of the European Union, Basingstoke: Palgrave Macmillan 2011.
Hörber T., The Foundations of Europe. European Integration Ideas in France, Germany and Britain in the 1950s, Wiesbaden: Verlag für Sozialwissenschaften 2006.
Joint Declaration. British-French Summit. St-Malo, 3-4 December 1998, w: From St-Malo to Nice. European Defence: Core Documents, Paris: Institute of Security Studies of the Western European Union 2001.
Juncos A. E., Power Discourses and Power Practices: The EU’s Role as a Normative Power in Bosnia, w: Normative Power Europe: Empirical and Theoretical Perspectives, red. R.G. Whitman, Basingstoke: Palgrave Macmillan 2011, s. 83-99.
Kagan R., Power and Weakness, „Policy Review”, 2002, nr 113, s. 3-28.
Keukeleire S., Delreux T., The Foreign Policy of the European Union, Basingstoke: Palgrave Macmillan 2014.
Koops J.A., The European Union as an Integrative Power? Assessing the EU’s Effective Multilateralism towards NATO and the United Nations, Brussels: Brussels University Press 2011.
Lietz A., Opportunities for Reforming the Common Foreign and Security Policy (CFSP) and the Common Security and Defence Policy (CSDP), Friedrich Ebert Stiftung, http://www.fesdc.org/ news-list/e/brexit/ [dostęp: 15.07.2016].
Magnette P., Nicolaïdis K., The European Union’s Democratic Agenda, w: The European Union and Global Governance, red. M. Telò, London–New York: Routledge 2009, s. 43-63.
Manners I., Normative Power Europe: A Contradiction in Terms?, „Journal of Common Market Studies”, 44(2002), nr 2, s. 235-258.
Meunier S., Nicolaïdis K., Who Speaks for Europe? The Delegation of Trade Authority in the EU, „Journal of Common Market Studies”, 371 (1999), nr 3, s. 477-501.
Ortega M., Building the future: The EU’s Contribution to Global Governance, Paris: EU Institute for Security Studies 2007.
Peterson J., Gottwald M., The EU as a Global Actor, w: The European Union. How Does it Work?, red. D. Kenealy, J. Peterson, R. Corbett, Oxford: Oxford University Press 2015, s. 208-228.
Podraza A., Korzenie polityki dyferencjacji: cele i instrumenty polityki Zachodu wobec państw Europy Środkowej i Wschodniej w okresie zimnej wojny i na początku lat 90. XX wieku, „Politologia i Stosunki Międzynarodowe”, 2007, nr 2, s. 99-114.
Podraza A., Stosunki polityczne i gospodarcze Wspólnoty Europejskiej z państwami Europy Środkowej i Wschodniej, Lublin: Redakcja Wydawnictw KUL 1996.
Podraza A., The Western European Union and Central Europe: A New Relationship, Discussion Paper 41, London: The Royal Institute of International Affairs 1992, s. 23.
Podraza A., Towards a New System of Global Democratic Governance: the Transatlantic Security Community and the Role in Democracy Promotion in the 21st Century, w: Global Challenges to the Transatlantic World, red. C. Crespo, D. Silander, D. Wallace, I. Albella, Alcala de Henares––Madrid: Instituto Franklin–UAH 2015, s. 73-84.
Podraza A., Unia Europejska, Lublin: Redakcja Wydawnictw KUL 1999.
Podraza A., Unia Europejska a Europa Środkowa i Wschodnia, Lublin: Redakcja Wydawnictw KUL 1997.
Podraza A., Unia Europejska w procesie reform traktatowych, Lublin: Wydawnictwo KUL 2007.
Pollack M.A., Living in a Material World: A Critique of ‘Normative Power Europe’, w: Key Controversies in European Integration, red. H. Zimmermann, A. Dür, Basingstoke: Palgrave Macmillan 2012, s. 199-204.
Pradetto A., The polity of German Foreign Policy: Changes Since Unification, w: Germany's Uncertain Power: Foreign Policy of the Berlin Republic, red. H.W. Maull, Basingstoke: Palgrave Macmillan 2006.
Rada Europejska, Europejska Strategia Bezpieczeństwa. Bezpieczna Europa w lepszym świecie, Bruksela, 12.12.2003.
Rees W., The US-EU Security Relationship. The Tensions between a European and a Global Agenda, Basingstoke: Palgrave Macmillan 2011.
Regelsberger E., The Euro-Arab Dialogue: Procedurally Innovative, Substantially Weak, w: Europe’s Global Links. The European Community and Inter-Regional Cooperation, red. G. Edwards, E. Regelsberger, London: Pinter Publishers 1990, s. 57-65.
Rohan S., The Western European Union: International Politics Between Alliance and Integration, New York–Abingdon: Routledge 2014.
Romanova T., Normative Power Europe: A Russian View, w: Normative Power Europe in a Changing World: A Discussion, red. A. Gerrits, The Hague: Netherlands Institute of International Relations Clingendael 2009, s. 51-66.
Rosamond B., Theories of European Integration, Basingstoke: Palgrave Macmillan 2000.
Sakwa R., The Death of Europe? Continental Fates after Ukraine, „International Affairs”, 91(2015), nr 3, s. 553-579.
Shared Vision, Common Action: A Stronger Europe. A Global Strategy for the European Union’s Foreign And Security Policy, 06.2016.
Sjursen H., What Kind of Power?, w: Civilian or Military Power? European Foreign Policy in Perspective, red. H. Sjursen, New York: Routledge 2007, s. 1-13.
Smith M., Still Rooted in Maastricht: EU External Relations as a ‘Third-generation Hybrid’, w: The Maastricht Treaty: Second Thoughts after 20 Years, red. T. Christiansen, S. Duke, Abingdon: Routledge 2013, s. 15-32.
Toje A., The European Union as a Small Power. After the Post-Cold War, Basingstoke: Palgrave Macmillan 2011.
Wallace W., Political Cooperation: Integration through Intergovernmentalism, w: Policy-making in the European Community, red. H. Wallace, W. Wallace, C. Webb, Chichester: John Wiley 1983, s. 373-402.
Whitman R.G., Norms, Power and Europe: A New Agenda for Study of the EU and International Relations, w: Normative Power Europe: Empirical and Theoretical Perspectives, red. R.G. Whitman, Basingstoke: Palgrave Macmillan 2011, s. 1-22.
Youngs R., The EU’s Role in World Politics. A Retreat from Liberal Internationalism, London: Routledge 2010.
Zielonka J., Europe as a Global Actor: Empire by Example?, „International Affairs”, 84 (2008), nr 3, s.471-484.
Zielonka J., Explaining Euro-Paralysis. Why Europe is Unable to Act in International Politics, Basingstoke: Palgrave Macmillan 1998.
Opublikowane
2020-05-05
Dział
Artykuły
Copyright (c) 2016 Roczniki Nauk Społecznych
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
