Zarys realistyczno-krytycystycznej koncepcji socjologicznej analizy literatury
Słowa kluczowe:
socjologia literatury; socjologiczna analiza literatury; racjonalizm krytyczny; Karl R. Popper
Abstrakt
Celem tego artykułu jest prezentacja perspektywy teoretyczno-analitycznej, która może stanowić dodatkowe uzasadnienie badań na tekstem literackim prowadzonych w ramach socjologii. Autor skupia się zwłaszcza na konsekwencjach ustaleń racjonalizmu krytycznego Karla R. Poppera oraz osiągnięciach realizmu krytycznego uprawianego w ramach socjologii.
Bibliografia
Allemann B., Strukturalizm w literaturoznawstwie, tłum. K. Krzemień, „Pamiętnik Literacki” 65 (1974), z. 3, s. 295-303.
Archer M.S., Culture and Agency: The Place of Culture in Social Theory (Revised edition). Cambridge: Cambridge University Press 1996.
Archer M.S., Człowieczeństwo. Problem sprawstwa, tłum. A. Dziuban, Kraków: Zakład Wydawniczy NOMOS 2000.
Archer M.S., Making our Way through the World. Human Reflexivity and Social Mobility, Cambridge: Cambridge University Press 2007.
Archer M.S., Morphogenesis versus Structuration: On Combining Structure and Action. „The British Journal of Sociology” 2010 vol. 61, s. 225-252 (http://onlinelibrary.wiley.com/doi/ 10.1111/j.1468-4446.2009.01245.x/full).
Archer M.S., Realist Social Theory: the Morphogenetic Approach, Cambridge: Cambridge University Press 1995.
Bachtin M., Estetyka twórczości słownej, tłum. D. Ulicka, Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1986.
Beck U., Społeczeństwo ryzyka. W drodze do innej nowoczesności, tłum. S. Cieśla, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN 2002.
Beck U., Społeczeństwo światowego ryzyka. W poszukiwaniu utraconego bezpieczeństwa, tłum. B. Baran, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe SCHOLAR 2012.
Bhaskar, R., Philosophy and Scientific Realism, w: Critical Realism: Essential Readings, red. M. Archer, R. Bhaskar, A. Collier, T. Lawson, A. Norrie, London: Routledge 1998, s. 16-47.
Bourdieu P., Reguły sztuki. Geneza i struktura pola literackiego, tłum. A. Zawadzki, Kraków: Universitas 2015.
Coetzee J.M., Dawniejsze brzegi. Eseje literackie 1986-1999, tłum. A. Skucińska, Kraków: Wydawnictwo Znak 2008.
Ćwikła P., „Poznaj Żyda” – Antysemityzm wg Teodora Jeske-Choińskiego, Saarbrücken: Wydawnictwo Bezkresy Wiedzy 2017.
Ćwikła P., Boksowanie świata. Wizje ładu społecznego na podstawie twórczości Janusza Zajdla, Katowice: Śląsk 2006.
Eagleton T., Dwie drogi socjologii literatury, w: Socjologia literatury. Antologia, red. G. Jankowicz, M. Tabaczyński, Kraków: Korporacja Ha!art 2015, s. 324-331.
Eco U., Sześć przechadzek po lesie fikcji, tłum J. Jarniewicz, Kraków: Wydawnictwo Znak 1996.
Faryno J., Менталитет (Mentalność), w: Mentalność rosyjska. Słownik, oprac. i red. A. de Lazari z pomocą M. Brody, J. Faryny, W. Radolińskiej i S. Romańczuka, Katowice: Śląsk, Interdyscyplinarny Zespół Badań Sowietologicznych UŁ 1995, s. 50-51.
Freud Z., Pisarz a fantazjowanie, w: Teoria badań literackich za granicą. Antologia, t. 2: Od przełomu antypozytywistycznego do roku 1945, cz. 1. Orientacje poetocentryczne i kulturocentryczne, wybór, rozprawa wstępna, komentarze S. Skwarczyńska, Kraków: Wydawnictwo Literackie 1974, s. 506-517.
Głowiński M., Sławiński J., Wstęp, w: Poezja polska okresu międzywojennego. Antologia, cz. 1, wybór i wstęp M. Głowiński i J. Sławiński, Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich 1987, s. III-CIX.
Ingarden R., Formy poznawania dzieła literackiego, „Pamiętnik Literacki” 33 (1936), nr 1/4, s. 163-192.
Ingarden R., O dziele literackim. Badania z pogranicza ontologii, teorii języka i filozofii literatury, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe 1988.
Jabłoński A., Budowanie społeczeństwa wiedzy. Zarys teorii społecznej Karla R. Poppera, Lublin: Wydawnictwo KUL 2006.
Jabłoński A., Filozoficzna interpretacja życia społecznego w ujęciu Petera Wincha, Lublin: Redakcja Wydawnictw KUL 1998.
Jabłoński A., Iluzja językowa i ikoniczna w społecznym widzeniu świata, w: Wiedza między słowem a obrazem, red. M. Zemło, A. Jabłoński, M. Szymczyk, Lublin: Wydawnictwo KUL 2010, s. 13-31.
Jabłoński A., Karl Popper’s Method of Trial-and-Error as a Basis for the Sociological Analysis of Knowledge, w: Critical Realism and Humanity in the Social Science, red. K. Śledzińska, K. Wielecki, Warszawa: Wydawnictwo UKSW 2016, s. 73-87.
Jabłoński A., Nauka jako wytwór społeczeństwa, w: tenże, Status teoretyczny i funkcja techniczna wiedzy o społeczeństwie. Wokół myśli Karla R. Popper i Józefa M. Bocheńskiego, Lublin: TN KUL, s. 56-91.
Jabłoński A., Świadomość zakłamana, w: Formy świadomości społecznej, red. K. Sztalt, M. Zemło, Lublin: TN KUL 2013, s. 345-370.
Jakóbczyk J., Szachy literackie? Rzecz o twórczości Karola Irzykowskiego, Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego 2005
Jankowicz G., Marecki P., Palęcka A., Sowa J., Warczok T., Literatura polska po 1989 roku w świetle teorii Pierre’a Bourdieu. Raport z badań, Kraków: Korporacja Ha!art 2014.
Koralewicz J., Ziółkowski M., Mentalność Polaków. Sposoby myślenia o polityce, gospodarce i życiu społecznym, Wydanie nowe zmienione, Warszawa: Wydawnictwo SCHOLAR, Collegium Civitas Press 2003.
Kulas P., Turniej Garbusów. Problematyka tożsamości w twórczości Witolda Gombrowicza i Czesława Miłosza, Katowice: Śląsk 2009.
Kuźma E., Od linearnej do cyrkularnej komunikacji literackiej, a stąd do milczenia. O sytuacji we współczesnych doktrynach literackich, „Przestrzenie Teorii” 2002, nr 1, s. 47-64.
Literatura polska po 1989 roku w świetle teorii Pierre’a Bourdieu. Podręcznik, red. Jankowicz G., Marecki P., Sowiński M., Kraków: Korporacja Ha!art 2015.
Lukacs G., Powstawanie i wartość utworów literackich (1923), tłum. R. Turczyn, Warszawa: Studenckie Koło Filozofii Marksistowskiej (Uniwersytet Warszawski) 2006.
Łęcki K., Św. Gombrowicz. Zinstytucjonalizowane formy komunikowania o literaturze: socjologiczna analiza zjawiska, Katowice: Śląsk 1997.
Łęcki K., Inny zapis. „Sekretny dziennik” pisarza jako przedmiot badań socjologicznych. Na przykładzie „Dzienników” Stefana Kisielewskiego, Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego 2012.
Mirek F., Zarys socjologii, Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL 1948.
Mordarski R., Filozofia polityczna Platona wobec sporu filozofii z poezją. Interpretacja Leo Straussa, „Filo-Sofia” 2009, nr 1 (8), s. 189-206.
Popper K.R., Droga do wiedzy. Domysły i refutacje, tłum. S. Amsterdamski, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN 1999.
Popper K.R., Mit schematu pojęciowego. W obronie nauki i racjonalności, tłum. B. Chwedeńczuk,Warszawa: Książka i Wiedza 1997.
Popper K.R., Społeczeństwo otwarte i jego wrogowie, t. 1-2, tłum. H. Krahelska, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN 1993.
Popper K.R., Wiedza a zagadnienie ciała i umysłu. W obronie interakcji, tłum. T. Baszniak, Warszawa: Książka i Wiedza 1998.
Popper K.R., Wiedza obiektywna. Ewolucyjna teoria epistemologiczna, tłum. A. Chmielewski, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN 1992.
Propp W., Morfologia bajki magicznej, tłum. P. Rojek, Kraków: Zakład Wydawniczy NOMOS 2011.
Searle J., Umysł, język, społeczeństwo. Filozofia i rzeczywistość, tłum. D. Cieśla, Warszawa: Wydawnictwo CiS i Wydawnictwo W.A.B. 1999.
Sprawstwo. Teorie, metody, badania empiryczne w naukach społecznych, red. A. Mrozowicki, O. Nowaczyk, I. Szlachcicowa, Kraków: Zakład Wydawniczy „NOMOS” 2013.
Steiner G., Gramatyki tworzenia. Na podstawie wygłoszonych w roku 1990 wykładów imienia Gifforda, tłum. J. Łoziński, Poznań: Zysk i S-ka 2000.
Structure, Culture and Agency. Selected Papers of Margaret Archer, red. T. Brock, M. Carrigan, G. Scambler, London and New York: Routledge 2017.
Szabelska A., Claude Lévi-Strauss i strukturalna analiza mitu a przyczynek do badań kognitywnych, „Via Mentis” 2012, nr 1, s. 99-108.
Szahaj A., Granice anarchizmu interpretacyjnego, w: tenże, Zniewalająca moc kultury. Artykuły i szkice z filozofii kultury, poznania i polityki, Toruń: Wydawnictwo UMK 2004.
Urbankowski B., Czerwona msza czyli uśmiech Stalina, Warszawa: Wydawnictwo Alfa 1998.
Wielecki K., Socjologia na rozstaju dróg. Znaczenie teorii Margaret S. Archer, „Uniwersyteckie Czasopismo Socjologiczne” 2015, nr 10 (1), s. 47-59.
Archer M.S., Culture and Agency: The Place of Culture in Social Theory (Revised edition). Cambridge: Cambridge University Press 1996.
Archer M.S., Człowieczeństwo. Problem sprawstwa, tłum. A. Dziuban, Kraków: Zakład Wydawniczy NOMOS 2000.
Archer M.S., Making our Way through the World. Human Reflexivity and Social Mobility, Cambridge: Cambridge University Press 2007.
Archer M.S., Morphogenesis versus Structuration: On Combining Structure and Action. „The British Journal of Sociology” 2010 vol. 61, s. 225-252 (http://onlinelibrary.wiley.com/doi/ 10.1111/j.1468-4446.2009.01245.x/full).
Archer M.S., Realist Social Theory: the Morphogenetic Approach, Cambridge: Cambridge University Press 1995.
Bachtin M., Estetyka twórczości słownej, tłum. D. Ulicka, Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1986.
Beck U., Społeczeństwo ryzyka. W drodze do innej nowoczesności, tłum. S. Cieśla, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN 2002.
Beck U., Społeczeństwo światowego ryzyka. W poszukiwaniu utraconego bezpieczeństwa, tłum. B. Baran, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe SCHOLAR 2012.
Bhaskar, R., Philosophy and Scientific Realism, w: Critical Realism: Essential Readings, red. M. Archer, R. Bhaskar, A. Collier, T. Lawson, A. Norrie, London: Routledge 1998, s. 16-47.
Bourdieu P., Reguły sztuki. Geneza i struktura pola literackiego, tłum. A. Zawadzki, Kraków: Universitas 2015.
Coetzee J.M., Dawniejsze brzegi. Eseje literackie 1986-1999, tłum. A. Skucińska, Kraków: Wydawnictwo Znak 2008.
Ćwikła P., „Poznaj Żyda” – Antysemityzm wg Teodora Jeske-Choińskiego, Saarbrücken: Wydawnictwo Bezkresy Wiedzy 2017.
Ćwikła P., Boksowanie świata. Wizje ładu społecznego na podstawie twórczości Janusza Zajdla, Katowice: Śląsk 2006.
Eagleton T., Dwie drogi socjologii literatury, w: Socjologia literatury. Antologia, red. G. Jankowicz, M. Tabaczyński, Kraków: Korporacja Ha!art 2015, s. 324-331.
Eco U., Sześć przechadzek po lesie fikcji, tłum J. Jarniewicz, Kraków: Wydawnictwo Znak 1996.
Faryno J., Менталитет (Mentalność), w: Mentalność rosyjska. Słownik, oprac. i red. A. de Lazari z pomocą M. Brody, J. Faryny, W. Radolińskiej i S. Romańczuka, Katowice: Śląsk, Interdyscyplinarny Zespół Badań Sowietologicznych UŁ 1995, s. 50-51.
Freud Z., Pisarz a fantazjowanie, w: Teoria badań literackich za granicą. Antologia, t. 2: Od przełomu antypozytywistycznego do roku 1945, cz. 1. Orientacje poetocentryczne i kulturocentryczne, wybór, rozprawa wstępna, komentarze S. Skwarczyńska, Kraków: Wydawnictwo Literackie 1974, s. 506-517.
Głowiński M., Sławiński J., Wstęp, w: Poezja polska okresu międzywojennego. Antologia, cz. 1, wybór i wstęp M. Głowiński i J. Sławiński, Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich 1987, s. III-CIX.
Ingarden R., Formy poznawania dzieła literackiego, „Pamiętnik Literacki” 33 (1936), nr 1/4, s. 163-192.
Ingarden R., O dziele literackim. Badania z pogranicza ontologii, teorii języka i filozofii literatury, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe 1988.
Jabłoński A., Budowanie społeczeństwa wiedzy. Zarys teorii społecznej Karla R. Poppera, Lublin: Wydawnictwo KUL 2006.
Jabłoński A., Filozoficzna interpretacja życia społecznego w ujęciu Petera Wincha, Lublin: Redakcja Wydawnictw KUL 1998.
Jabłoński A., Iluzja językowa i ikoniczna w społecznym widzeniu świata, w: Wiedza między słowem a obrazem, red. M. Zemło, A. Jabłoński, M. Szymczyk, Lublin: Wydawnictwo KUL 2010, s. 13-31.
Jabłoński A., Karl Popper’s Method of Trial-and-Error as a Basis for the Sociological Analysis of Knowledge, w: Critical Realism and Humanity in the Social Science, red. K. Śledzińska, K. Wielecki, Warszawa: Wydawnictwo UKSW 2016, s. 73-87.
Jabłoński A., Nauka jako wytwór społeczeństwa, w: tenże, Status teoretyczny i funkcja techniczna wiedzy o społeczeństwie. Wokół myśli Karla R. Popper i Józefa M. Bocheńskiego, Lublin: TN KUL, s. 56-91.
Jabłoński A., Świadomość zakłamana, w: Formy świadomości społecznej, red. K. Sztalt, M. Zemło, Lublin: TN KUL 2013, s. 345-370.
Jakóbczyk J., Szachy literackie? Rzecz o twórczości Karola Irzykowskiego, Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego 2005
Jankowicz G., Marecki P., Palęcka A., Sowa J., Warczok T., Literatura polska po 1989 roku w świetle teorii Pierre’a Bourdieu. Raport z badań, Kraków: Korporacja Ha!art 2014.
Koralewicz J., Ziółkowski M., Mentalność Polaków. Sposoby myślenia o polityce, gospodarce i życiu społecznym, Wydanie nowe zmienione, Warszawa: Wydawnictwo SCHOLAR, Collegium Civitas Press 2003.
Kulas P., Turniej Garbusów. Problematyka tożsamości w twórczości Witolda Gombrowicza i Czesława Miłosza, Katowice: Śląsk 2009.
Kuźma E., Od linearnej do cyrkularnej komunikacji literackiej, a stąd do milczenia. O sytuacji we współczesnych doktrynach literackich, „Przestrzenie Teorii” 2002, nr 1, s. 47-64.
Literatura polska po 1989 roku w świetle teorii Pierre’a Bourdieu. Podręcznik, red. Jankowicz G., Marecki P., Sowiński M., Kraków: Korporacja Ha!art 2015.
Lukacs G., Powstawanie i wartość utworów literackich (1923), tłum. R. Turczyn, Warszawa: Studenckie Koło Filozofii Marksistowskiej (Uniwersytet Warszawski) 2006.
Łęcki K., Św. Gombrowicz. Zinstytucjonalizowane formy komunikowania o literaturze: socjologiczna analiza zjawiska, Katowice: Śląsk 1997.
Łęcki K., Inny zapis. „Sekretny dziennik” pisarza jako przedmiot badań socjologicznych. Na przykładzie „Dzienników” Stefana Kisielewskiego, Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego 2012.
Mirek F., Zarys socjologii, Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL 1948.
Mordarski R., Filozofia polityczna Platona wobec sporu filozofii z poezją. Interpretacja Leo Straussa, „Filo-Sofia” 2009, nr 1 (8), s. 189-206.
Popper K.R., Droga do wiedzy. Domysły i refutacje, tłum. S. Amsterdamski, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN 1999.
Popper K.R., Mit schematu pojęciowego. W obronie nauki i racjonalności, tłum. B. Chwedeńczuk,Warszawa: Książka i Wiedza 1997.
Popper K.R., Społeczeństwo otwarte i jego wrogowie, t. 1-2, tłum. H. Krahelska, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN 1993.
Popper K.R., Wiedza a zagadnienie ciała i umysłu. W obronie interakcji, tłum. T. Baszniak, Warszawa: Książka i Wiedza 1998.
Popper K.R., Wiedza obiektywna. Ewolucyjna teoria epistemologiczna, tłum. A. Chmielewski, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN 1992.
Propp W., Morfologia bajki magicznej, tłum. P. Rojek, Kraków: Zakład Wydawniczy NOMOS 2011.
Searle J., Umysł, język, społeczeństwo. Filozofia i rzeczywistość, tłum. D. Cieśla, Warszawa: Wydawnictwo CiS i Wydawnictwo W.A.B. 1999.
Sprawstwo. Teorie, metody, badania empiryczne w naukach społecznych, red. A. Mrozowicki, O. Nowaczyk, I. Szlachcicowa, Kraków: Zakład Wydawniczy „NOMOS” 2013.
Steiner G., Gramatyki tworzenia. Na podstawie wygłoszonych w roku 1990 wykładów imienia Gifforda, tłum. J. Łoziński, Poznań: Zysk i S-ka 2000.
Structure, Culture and Agency. Selected Papers of Margaret Archer, red. T. Brock, M. Carrigan, G. Scambler, London and New York: Routledge 2017.
Szabelska A., Claude Lévi-Strauss i strukturalna analiza mitu a przyczynek do badań kognitywnych, „Via Mentis” 2012, nr 1, s. 99-108.
Szahaj A., Granice anarchizmu interpretacyjnego, w: tenże, Zniewalająca moc kultury. Artykuły i szkice z filozofii kultury, poznania i polityki, Toruń: Wydawnictwo UMK 2004.
Urbankowski B., Czerwona msza czyli uśmiech Stalina, Warszawa: Wydawnictwo Alfa 1998.
Wielecki K., Socjologia na rozstaju dróg. Znaczenie teorii Margaret S. Archer, „Uniwersyteckie Czasopismo Socjologiczne” 2015, nr 10 (1), s. 47-59.
Opublikowane
2020-04-30
Dział
Artykuły
Copyright (c) 2017 Roczniki Nauk Społecznych
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
