W poszukiwaniu swojego „miejsca pod słońcem”. Kryzys ukraiński z perspektywy Federacji Rosyjskiej
Słowa kluczowe:
imperializm; Rosja jako imperium; wojna Rosji z Ukrainą; rosyjski rewizjonizm
Abstrakt
Celem niniejszego artykułu jest próba spojrzenia na trwającą wojnę Rosji z Ukrainą z punktu widzenia neoimperialnej polityki Federacji Rosyjskiej (także: Rosja). W celu efektywnego rozwiązania problemu badawczego podjęta zostanie próba udzielenia odpowiedzi na następujące pytania: Jakie są przyczyny rewizjonizmu Rosji na arenie międzynarodowej? Co spowodowało, że Rosja kieruje się w swej polityce zagranicznej i bezpieczeństwa rewizjonizmem wobec Zachodu? Jakie będą skutki tego rewizjonizmu dla Ukrainy, dla Europy i dla samej Rosji? Czy konflikt na Ukrainie kończy pozimnowojenny okres współpracy Rosji z Zachodem? Czy konflikt na Ukrainie jest symbolicznym końcem porządku międzynarodowego po zimnej wojnie? Czy uda się Rosji dokonać rewizji porządku międzynarodowego po zimnej wojnie zdominowanego przez USA? Czy Ukraina jest stawką w grze między Rosją a Zachodem? Czy konflikt zbrojny z Ukrainą zniweczy plany Rosji związane z ponowną reintegracją przestrzeni poradzieckiej, w której to koncepcji Ukraina odgrywa kluczową rolę? Czy Rosja – dzięki wojnie z Ukrainą – stanie się mocarstwem regionalnym, a może nawet mocarstwem globalnym?
Bibliografia
Aron L., Putin’s Tactical Pause: Russia’s President Weighs Three Options in Ukraine, „Fox News Opinion” 10.07.2014, http://www.foxnews.com/opinion/2014/07/10/putin-tactical-pause-russia-president-weighs-three-options-in-ukraine.html [dostęp: 29.08.2016].
Beissinger M.R., Nationalist Mobilization and the Collapse of the Soviet State, Cambridge 2002.
Bieleń S., Tożsamość międzynarodowa Federacji Rosyjskiej, Warszawa: ASPRA-JR 2006.
Bildt C., Russia, the European Union and the Eastern Partnership, „ECFR Riga Series”, http://www.ecfr.eu/wider/rigapapers [dostęp: 05.07.2015].
Bryc A., Cele polityki zagranicznej Federacji Rosyjskiej, Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek 2005.
Bryc A., Putinizm jako doktryna odbudowy imperium?, w: Rosja. Rozważania imperiologiczne, red. S. Bieleń, A. Skrzypek, Warszawa: ASPRA-JR 2010.
Brzeziński Z., Skazani na współpracę, „Rzeczpospolita” 2003, nr 214.
Brzeziński Z., Wielka szachownica. Główne cele polityki amerykańskiej, Warszawa: Inne 1998.
Burbank J., Cooper F., Empire in World History: Power and Politics of Difference, Princeton 2010.
Delcour L., Wolczuk K., Spoiler or Facilitator of Democratization? Russia’s Role in Georgia and Ukraine, „Democratization” 22(2015), nr 3, s. 459-478.
Domańska M., Uwarunkowania procesów integracyjnych i dezintegracyjnych na obszarze poradzieckim, Warszawa: ASPRA-JR 2013.
Eberhardt A., Ukraińska wojna o niepodległość, „Nowa Europa Wschodnia” 2015, nr 3-4, s. 49.
Federacja Rosyjska – Wspólnota Niepodległych Państw, red. T. Kapuśniak [Stępniewski], t. II, Lublin–Warszawa: Wydawnictwo KUL 2011.
Fukuyama F., The End of History and the Last Men, 20th anniversary edition, London 2012.
Gebethner S., Kształtowanie nowego systemu politycznego republik poradzieckich, w: Nowe szanse Wschodu, red. M. Dobroczyński, Z. Madej, Warszawa: Polskie Towarzystwo Współpracy z Klubem Rzymskim Centrum Badań Wschodu UW 1993, s. 15-30.
Hajduk J., Stępniewski T., Wojna hybrydowa Rosji z Ukrainą: uwarunkowania i instrumenty, „Studia Europejskie” 2015, nr 4(76), s. 135-151.
Hale H.E., Breaking Up is Hard to Do: Applying Lessons from Soviet Disintegration to the Russian Federation, Cambridge, Mass., 1998.
Halilzad Z., Brzeziński I.J., Rozszerzenie demokratycznej strefy pokoju na Europę Wschodnią, „Sprawy Międzynarodowe” 1993, nr 3.
Haukkala H., From Cooperative to Contested Europe? The Conflict in Ukraine as a Culmination of a Long-Term Crisis in EU–Russia Relations, „Journal of Contemporary European Studies” 23(2015), nr 1, s. 25-40.
Herbst J., Assessing and Addressing Russian Revanchism, „PRISM” 6(2016), nr 2, http://cco.ndu.edu [dostęp: 15.08.2016].
Kapuściński R., Imperium, wyd. XVII, Warszawa: Biblioteka Gazety Wyborczej 2008, s. 75.
Kapuśniak T. [Stępniewski], Ukraina jako obszar wpływów międzynarodowych po zimnej wojnie, Warszawa–Lublin: Instytut Europy Środkowo-Wschodniej 2008.
Klatt M., Stępniewski T., Normative Influence. The European Union, Eastern Europe and Russia, Lublin–Melbourne 2012.
Kozakiewicz J., Rosja w polityce niepodległej Ukrainy, Warszawa: PAN 1999.
Kranz J., Kilka uwag na tle aneksji Krymu przez Rosję, „Państwo i Prawo” 2014, nr 8.
Kupiecki R., Konflikt zbrojny na Ukrainie a bezpieczeństwo europejskie, „Zeszyty Naukowe AON” 2015, nr 3(100), s. 9-10.
Lieven D., Empire: The Russian Empire and its Rivals, New Haven 2002.
Lucas E., Chcesz zwalczyć Putina, nie naśladuj Putina, „Gazeta Wyborcza/Magazyn Świąteczny” 27.08.2016, http://wyborcza.pl/magazyn/1,124059,20604257,chcesz-zwalczyc-putina-nie-nasladuj-putina-lucas.html [dostęp: 27.08.2016].
Lynch A., How Russia is not Ruled. Reflections on Russian Political Development, Cambridge, Mass., 2005, s. 128-130.
Marciniak W., Rozgrabione imperium. Upadek Związku Sowieckiego i powstanie Federacji Rosyjskiej, Kraków: Arcana 2001.
Meissner B., The Transformation of the Soviet Union, „Aussenpolitik” 1992, nr 1, s. 54-61.
Menkiszak M., Doktryna Putina: tworzenie koncepcyjnych podstaw rosyjskiej dominacji na obszarze postradzieckim, „Komentarze OSW” 27.03.2014 [Ośrodek Studiów Wschodnich, Warszawa], http://www.osw.waw.pl [dostęp: 15.07.2015].
Motyl A., Making Ukraine, and Remaking It, Cambridge, Mass., 2003, s. 3-5.
Nowak A., Rosja: mocarstwo schodzące, w: Między Unią a Rosją. O polskiej racji stanu, polityce zagranicznej i miejscu Polski w Unii Europejskiej z ekspertami rozmawia Artur Dmochowski, Lublin: Wydawnictwo Słowa i Myśli 2013.
Orange Revolution and Aftermath: Mobilization, Apathy, and the State in Ukraine, ed. P. D’Anieri, Washington, DC, and Baltimore 2010.
Pietraś M., Wstęp, w: Późnowestfalski ład międzynarodowy, red. M. Pietraś, K. Marzęda, Lublin: Wydawnictwo UMCS 2008.
Plokhy S., Ostatnie imperium. Historia upadku Związku Sowieckiego, przekład Ł. Witczak, Kraków: Znak 2015.
Raś M., Polityka Rosji wobec Ukrainy i jej implikacje dla ładu międzynarodowego w Europie, w: Implikacje konfliktu ukraińskiego dla polityki zagranicznej i bezpieczeństwa Polski. Aspekty polityczne, wojskowe, gospodarcze oraz społeczne, red. K. Czornik, M. Lakomy, M. Stolarczyk, Katowice: Regionalny Ośrodek Debaty Międzynarodowej 2015.
Rosja. Refleksje o transformacji, red. S. Bieleń, A. Skrzypek, Warszawa: ASPRA-JR 2010.
Rosja i Europa Wschodnia: „imperiologia” stosowana, red. A. Nowak, Kraków 2006.
Rotfeld A.D., Porządek międzynarodowy. Parametry zmiany, „Sprawy Międzynarodowe” 67(2014), nr 4, s. 31-32.
Rutland P., A Paradigm Shift in Russia’s Foreign Policy, „The Moscow Times” 18.05.2014, http://www.themoscowtimes.com/opinion/article/a-paradigm-shift-in-russia-s-foreign-policy/500352.html [dostęp: 20.06.2015].
Rutland P., Petronation? Oil, Gas, and National Identity in Russia, „Post-Soviet Affairs” 31(2015), nr 1, s. 66-89.
Sakwa R., Frontline Ukraine: Crisis in the Borderlands, London–New York 2015.
Solchanyk R., Ukraine, Russia and the CIS, w: Ukraine in the World. Studies of the International Relations and Security Structure of a Newly Independent State, ed. L.A. Hajda, Cambridge, Mass., 1998, s. 19-21.
Stępniewski T., Geopolityka regionu Morza Czarnego w pozimnowojennym świecie, Lublin–Warszawa: Instytut Europy Środkowo-Wschodniej 2011.
Stępniewski T., Wojna Ukrainy o niepodległość, pamięć i tożsamość, „Rocznik Instytutu Europy Środkowo-Wschodniej” 13(2015), z. 2: Polityka wobec pamięci w Europie Środkowo-Wschodniej i Rosji.
Szabaciuk A., Eurazjatycki projekt integracyjny Władimira Putina: szanse i zagrożenia, „Rocznik Instytutu Europy Środkowo-Wschodniej” 12(2014), z. 5: Rosja Putina – Ukraina – Europa: geopolityka, bezpieczeństwo, gospodarka.
Szewcowa L., Polem gry Kremla jest chaos, tłumaczenie A. Ehrlich, „Gazeta Wyborcza/Magazyn Świąteczny” 27.06.2015, http://wyborcza.pl/magazyn/1,145325,18248326,Polem_gry_Kremla_jest_chaos.html#TRwknd [dostęp: 27.06.2015].
Szporluk R., Russia, Ukraine and the Breakup of the Soviet Union, Stanford 2000.
Tsygankov A., Vladimir Putin’s Last Stand: The Sources of Russia’s Ukraine Policy, „Post-Soviet Affairs” 31(2015), nr 4.
Wężyk K., Niedźwiedziowi wolno więcej (rozmowa z Andrejem Krickovicem), 18.07.2015, http://wyborcza.pl/magazyn/1,146875,18384515,niedzwiedziowi-wolno-wiecej.html [dostęp: 18.07.2015].
Włodkowska A., Polityka Federacji Rosyjskiej na obszarze WNP, Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek 2006.
Włodkowska-Bagan A., Ambicje imperialne Rosji i innych mocarstw w przestrzeni poradzieckiej, w: Rosja. Rozważania imperiologiczne, red. S. Bieleń, A. Skrzypek, Warszawa: ASPRA-JR 2015.
Wspólnota Niepodległych Państw: fragmegracja – bezpieczeństwo – konflikty etniczne, red. T. Kapuśniak [Stępniewski], t. 1, Lublin–Warszawa: Wydawnictwo KUL 2011.
Владимир Путин: «Распад СССР – крупнейшая геополитическая катастрофа века», Москва, 25 aпреля 2005, „Regnum.ru”, https://regnum.ru/news/polit/444083.html [dostęp: 25.08.2016].
Перед выбором. Будущее Украины в условиях системной дестабилизации, ред. А. Гиль, Т. Стемпневски, Люблин–Львов–Киев 2013.
Безопасность постсоветского пространства: новые вызовы и угрозы, ред. З. Станкевич, Т. Стемпневски, А. Шабацюк, Люблин–Москва 2014.
Тренин Д., Post-imperium: евразийская история, Москва 2012.
Beissinger M.R., Nationalist Mobilization and the Collapse of the Soviet State, Cambridge 2002.
Bieleń S., Tożsamość międzynarodowa Federacji Rosyjskiej, Warszawa: ASPRA-JR 2006.
Bildt C., Russia, the European Union and the Eastern Partnership, „ECFR Riga Series”, http://www.ecfr.eu/wider/rigapapers [dostęp: 05.07.2015].
Bryc A., Cele polityki zagranicznej Federacji Rosyjskiej, Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek 2005.
Bryc A., Putinizm jako doktryna odbudowy imperium?, w: Rosja. Rozważania imperiologiczne, red. S. Bieleń, A. Skrzypek, Warszawa: ASPRA-JR 2010.
Brzeziński Z., Skazani na współpracę, „Rzeczpospolita” 2003, nr 214.
Brzeziński Z., Wielka szachownica. Główne cele polityki amerykańskiej, Warszawa: Inne 1998.
Burbank J., Cooper F., Empire in World History: Power and Politics of Difference, Princeton 2010.
Delcour L., Wolczuk K., Spoiler or Facilitator of Democratization? Russia’s Role in Georgia and Ukraine, „Democratization” 22(2015), nr 3, s. 459-478.
Domańska M., Uwarunkowania procesów integracyjnych i dezintegracyjnych na obszarze poradzieckim, Warszawa: ASPRA-JR 2013.
Eberhardt A., Ukraińska wojna o niepodległość, „Nowa Europa Wschodnia” 2015, nr 3-4, s. 49.
Federacja Rosyjska – Wspólnota Niepodległych Państw, red. T. Kapuśniak [Stępniewski], t. II, Lublin–Warszawa: Wydawnictwo KUL 2011.
Fukuyama F., The End of History and the Last Men, 20th anniversary edition, London 2012.
Gebethner S., Kształtowanie nowego systemu politycznego republik poradzieckich, w: Nowe szanse Wschodu, red. M. Dobroczyński, Z. Madej, Warszawa: Polskie Towarzystwo Współpracy z Klubem Rzymskim Centrum Badań Wschodu UW 1993, s. 15-30.
Hajduk J., Stępniewski T., Wojna hybrydowa Rosji z Ukrainą: uwarunkowania i instrumenty, „Studia Europejskie” 2015, nr 4(76), s. 135-151.
Hale H.E., Breaking Up is Hard to Do: Applying Lessons from Soviet Disintegration to the Russian Federation, Cambridge, Mass., 1998.
Halilzad Z., Brzeziński I.J., Rozszerzenie demokratycznej strefy pokoju na Europę Wschodnią, „Sprawy Międzynarodowe” 1993, nr 3.
Haukkala H., From Cooperative to Contested Europe? The Conflict in Ukraine as a Culmination of a Long-Term Crisis in EU–Russia Relations, „Journal of Contemporary European Studies” 23(2015), nr 1, s. 25-40.
Herbst J., Assessing and Addressing Russian Revanchism, „PRISM” 6(2016), nr 2, http://cco.ndu.edu [dostęp: 15.08.2016].
Kapuściński R., Imperium, wyd. XVII, Warszawa: Biblioteka Gazety Wyborczej 2008, s. 75.
Kapuśniak T. [Stępniewski], Ukraina jako obszar wpływów międzynarodowych po zimnej wojnie, Warszawa–Lublin: Instytut Europy Środkowo-Wschodniej 2008.
Klatt M., Stępniewski T., Normative Influence. The European Union, Eastern Europe and Russia, Lublin–Melbourne 2012.
Kozakiewicz J., Rosja w polityce niepodległej Ukrainy, Warszawa: PAN 1999.
Kranz J., Kilka uwag na tle aneksji Krymu przez Rosję, „Państwo i Prawo” 2014, nr 8.
Kupiecki R., Konflikt zbrojny na Ukrainie a bezpieczeństwo europejskie, „Zeszyty Naukowe AON” 2015, nr 3(100), s. 9-10.
Lieven D., Empire: The Russian Empire and its Rivals, New Haven 2002.
Lucas E., Chcesz zwalczyć Putina, nie naśladuj Putina, „Gazeta Wyborcza/Magazyn Świąteczny” 27.08.2016, http://wyborcza.pl/magazyn/1,124059,20604257,chcesz-zwalczyc-putina-nie-nasladuj-putina-lucas.html [dostęp: 27.08.2016].
Lynch A., How Russia is not Ruled. Reflections on Russian Political Development, Cambridge, Mass., 2005, s. 128-130.
Marciniak W., Rozgrabione imperium. Upadek Związku Sowieckiego i powstanie Federacji Rosyjskiej, Kraków: Arcana 2001.
Meissner B., The Transformation of the Soviet Union, „Aussenpolitik” 1992, nr 1, s. 54-61.
Menkiszak M., Doktryna Putina: tworzenie koncepcyjnych podstaw rosyjskiej dominacji na obszarze postradzieckim, „Komentarze OSW” 27.03.2014 [Ośrodek Studiów Wschodnich, Warszawa], http://www.osw.waw.pl [dostęp: 15.07.2015].
Motyl A., Making Ukraine, and Remaking It, Cambridge, Mass., 2003, s. 3-5.
Nowak A., Rosja: mocarstwo schodzące, w: Między Unią a Rosją. O polskiej racji stanu, polityce zagranicznej i miejscu Polski w Unii Europejskiej z ekspertami rozmawia Artur Dmochowski, Lublin: Wydawnictwo Słowa i Myśli 2013.
Orange Revolution and Aftermath: Mobilization, Apathy, and the State in Ukraine, ed. P. D’Anieri, Washington, DC, and Baltimore 2010.
Pietraś M., Wstęp, w: Późnowestfalski ład międzynarodowy, red. M. Pietraś, K. Marzęda, Lublin: Wydawnictwo UMCS 2008.
Plokhy S., Ostatnie imperium. Historia upadku Związku Sowieckiego, przekład Ł. Witczak, Kraków: Znak 2015.
Raś M., Polityka Rosji wobec Ukrainy i jej implikacje dla ładu międzynarodowego w Europie, w: Implikacje konfliktu ukraińskiego dla polityki zagranicznej i bezpieczeństwa Polski. Aspekty polityczne, wojskowe, gospodarcze oraz społeczne, red. K. Czornik, M. Lakomy, M. Stolarczyk, Katowice: Regionalny Ośrodek Debaty Międzynarodowej 2015.
Rosja. Refleksje o transformacji, red. S. Bieleń, A. Skrzypek, Warszawa: ASPRA-JR 2010.
Rosja i Europa Wschodnia: „imperiologia” stosowana, red. A. Nowak, Kraków 2006.
Rotfeld A.D., Porządek międzynarodowy. Parametry zmiany, „Sprawy Międzynarodowe” 67(2014), nr 4, s. 31-32.
Rutland P., A Paradigm Shift in Russia’s Foreign Policy, „The Moscow Times” 18.05.2014, http://www.themoscowtimes.com/opinion/article/a-paradigm-shift-in-russia-s-foreign-policy/500352.html [dostęp: 20.06.2015].
Rutland P., Petronation? Oil, Gas, and National Identity in Russia, „Post-Soviet Affairs” 31(2015), nr 1, s. 66-89.
Sakwa R., Frontline Ukraine: Crisis in the Borderlands, London–New York 2015.
Solchanyk R., Ukraine, Russia and the CIS, w: Ukraine in the World. Studies of the International Relations and Security Structure of a Newly Independent State, ed. L.A. Hajda, Cambridge, Mass., 1998, s. 19-21.
Stępniewski T., Geopolityka regionu Morza Czarnego w pozimnowojennym świecie, Lublin–Warszawa: Instytut Europy Środkowo-Wschodniej 2011.
Stępniewski T., Wojna Ukrainy o niepodległość, pamięć i tożsamość, „Rocznik Instytutu Europy Środkowo-Wschodniej” 13(2015), z. 2: Polityka wobec pamięci w Europie Środkowo-Wschodniej i Rosji.
Szabaciuk A., Eurazjatycki projekt integracyjny Władimira Putina: szanse i zagrożenia, „Rocznik Instytutu Europy Środkowo-Wschodniej” 12(2014), z. 5: Rosja Putina – Ukraina – Europa: geopolityka, bezpieczeństwo, gospodarka.
Szewcowa L., Polem gry Kremla jest chaos, tłumaczenie A. Ehrlich, „Gazeta Wyborcza/Magazyn Świąteczny” 27.06.2015, http://wyborcza.pl/magazyn/1,145325,18248326,Polem_gry_Kremla_jest_chaos.html#TRwknd [dostęp: 27.06.2015].
Szporluk R., Russia, Ukraine and the Breakup of the Soviet Union, Stanford 2000.
Tsygankov A., Vladimir Putin’s Last Stand: The Sources of Russia’s Ukraine Policy, „Post-Soviet Affairs” 31(2015), nr 4.
Wężyk K., Niedźwiedziowi wolno więcej (rozmowa z Andrejem Krickovicem), 18.07.2015, http://wyborcza.pl/magazyn/1,146875,18384515,niedzwiedziowi-wolno-wiecej.html [dostęp: 18.07.2015].
Włodkowska A., Polityka Federacji Rosyjskiej na obszarze WNP, Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek 2006.
Włodkowska-Bagan A., Ambicje imperialne Rosji i innych mocarstw w przestrzeni poradzieckiej, w: Rosja. Rozważania imperiologiczne, red. S. Bieleń, A. Skrzypek, Warszawa: ASPRA-JR 2015.
Wspólnota Niepodległych Państw: fragmegracja – bezpieczeństwo – konflikty etniczne, red. T. Kapuśniak [Stępniewski], t. 1, Lublin–Warszawa: Wydawnictwo KUL 2011.
Владимир Путин: «Распад СССР – крупнейшая геополитическая катастрофа века», Москва, 25 aпреля 2005, „Regnum.ru”, https://regnum.ru/news/polit/444083.html [dostęp: 25.08.2016].
Перед выбором. Будущее Украины в условиях системной дестабилизации, ред. А. Гиль, Т. Стемпневски, Люблин–Львов–Киев 2013.
Безопасность постсоветского пространства: новые вызовы и угрозы, ред. З. Станкевич, Т. Стемпневски, А. Шабацюк, Люблин–Москва 2014.
Тренин Д., Post-imperium: евразийская история, Москва 2012.
Opublikowane
2020-04-30
Dział
Artykuły
Copyright (c) 2017 Roczniki Nauk Społecznych
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
