Rodzinne gospodarstwa rolne w społecznościach wiejskich: zmiany organizacji życia społecznego wsi w świecie nowoczesnym i ponowoczesnym
Słowa kluczowe:
rodzinne gospodarstwa rolne; organizacja życia społecznego wsi; społeczność lokalna; nowoczesność; ponowoczesność
Abstrakt
Bogusław Gałęski, chcąc stworzyć analityczny schemat do badania zmian obszarów wiejskich, zaproponował trzypoziomowy model, obejmujący: rodziny rolnicze, społeczności lokalne, kategorię społeczną rolników w obrębie narodu. Nawiązując do tej propozycji, Jan Turowski przygotował wyrafinowaną koncepcję życia wsi i jego przemian. Całość przeobrażeń omawiana była w perspektywie czterech koncepcji teoretycznych, dotyczących wskazanych przez Gałęskiego poziomów. Chodziło przede wszystkim o teorię profesjonalizacji pracy rolnika. Następnie podkreślono rolę usamodzielniania się rodziny małej oraz autonomizację jednostki w rodzinie. W koncepcji społeczności lokalnych chodziło o reintegrację zbiorowości terytorialnych, które ze stanu grup pierwotnych przeobrażały się w grupy wtórne. Całość przemian była opisywana w perspektywie procesów dyfuzji innowacji i wpisywała się w paradygmat przejścia polskiej wsi od tradycji do nowoczesności. Ta perspektywa nie jest już jednak wystarczająca. Biorąc pod uwagę przede wszystkim procesy globalizacji, to ujęcie wymaga ukazania przejścia wsi do społeczeństwa ponowoczesnego.
Bibliografia
African smallholders. Food crops, markets and policy, red. G. Djurfeldt, E. Aryeetey, A.C. Isinika, Wallingford: CABI 2010.
Bauman Z., Community. Seeking safety in an insecure world, Cambridge: Polity Press 2001.
Beck U., Living your own life in a runaway world. Individualisation, globalization and politic’s, w: On the edge. Living with global capitalism, red. W. Hutton, A. Giddens, London: Jonathan Cape 2000, s. 164-174.
Brown D.L., Schafft K.A., Rural people and communities in the 21st century. Resilience and transformation, Cambridge: Polity 2011.
Castells M., Społeczeństwo sieci, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN 2007.
Castells M., The power of identity, Oxford and Malden, MA.: Blackwell 1998.
Clarke L.L., Miller M.K., The character and prospects of rural community health and medical care, w: American rural communities, red. A.E. Luloff, L.E. Swanson, Boulder, CO [etc.]: Westview Press 1990, s. 74-105.
Cohen A.P., The symbolic construction of community, London: Routledge 1995.
Delanty G., Community, London–New York: Routledge 2003.
Duncan C.M., Social capital in America’s poor rural communities, w: Social capital and poor communities, red. S. Saegert, J.P. Thomson, M.R. Warren, New York: Russell Sage Foundation 2001, s. 60-86.
Espinoza V., Social network among urban poor. Inequality and integration in a Latin American city, w: Networks in the global village. Life in contemporary communities, red. B. Wellman, Boulder, CO: Westview Press 1999, s. 147-184.
Etzioni A., The responsive community. A communitarian perspective, “American Sociological Review” vol. 61, 1(1996), s. 1-11.
Europe’s Green Ring, red. L. Granberg, I. Kovách, H. Tovey, Aldershot: Ashgate 2001.
European Network for Rural Development, 2015. Rural development gateway, 2014-2020. European Commission, http://enrd.ec.europa.eu/en/policy-in-action/cap-towards-2020/rdp-programming-2014-2020 [dostęp: 4.10.2015].
Foryś G., Gorlach K., Defending interests. Polish farmer’s protests under post-communism, w: Movements in times of democratic transition, red. B. Klandermans, C. van Stralen, Philadelphia, PA: Temple University Press 2015, s. 316-340.
Gałęski B., Socjologia wsi. Pojęcia podstawowe, Warszawa: PWN 1966.
Gasson R., Errington A., The family farm business, Wallingford: CABI 1993.
Giddens A., Konsekwencje nowoczesności, Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego 2008.
Giddens A., The consequences of modernity, Cambridge: Polity Press 1997.
Goldschmidt W., As you sow. How industrialized farming is changing the American way of life, Glencoe, IL: Free Press 1947.
Gorlach K., Obronić ducha Ameryki. Kwestia rolna i socjologia wsi we współczesnych Stanach Zjednoczonych, Kraków: Uniwersytet Jagielloński 1995.
Gorlach K., Socjologia obszarów wiejskich. Problemy i perspektywy, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar 2004.
Gorlach K., Socjologia polska wobec kwestii chłopskiej, Kraków: Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych Universitas 1990.
Gorlach K., Starosta P., De-peasantization or Re-peasantization? Changing rural structures in Poland after World War II, w: Europe’s Green Ring, red. L. Granberg, I. Kovách, H. Tovey, Aldershot: Ashgate 2001, s. 41-65.
Klekotko M., Rozwój po śląsku. Procesy kapitalizacji kultury w śląskiej społeczności górniczej, Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego 2012.
Kochanowicz J., Spór o teorię gospodarki chłopskiej. Gospodarstwo chłopskie w teorii ekonomii i w historii gospodarczej, Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego 1992.
Lewicka M., Place attachment. How far have we come in the last 40 years?, “Journal of Environmental Psychology” vol. 31, 3(2011), s. 207-230.
Lineu C., Rethinking the meaning of place. Conceiving place in architecture-urbanism, Farham: Ashgate 2010.
Lobao L., A sociology of the periphery versus a peripheral sociology. A rural sociology and the dimension of space, “Rural Sociology” vol. 61, 1(1996), s. 77-102.
Lyson T.A., Global capital and the transformations of rural communities, w: Handbook of rural studies, red. P. Cloke, T. Marsden, P. Mooney, London [etc.]: Sage 2006, s. 292-303.
Making sense of place. Exploring concepts and expressions of place through different senses and lenses, red. F. Vanclay, M. Higgins, A. Blackshaw, Canberra: National Museum of Australia Press 2008.
Markenson B., Deller S.C., Social capital, communities, and the firm, w: Social capital at the community level. An applied interdisciplinary perspective, red. J.M. Halstead, S.C. Deller, New York–London: Routledge 2015, s. 44-80.
Marsden T., The condition of rural sustainability, Assen: Royal Van Gorcum 2003.
Marsden T., The road towards sustainable rural development. Issues of theory, policy and practice in a European context, w: Handbook of rural studies, red. P. Cloke, T. Marsden, P. Mooney, London [etc.]: Sage 2006, s. 201-212.
Mooney P., Tanaka K., The family farms in the United States. Social relations, scale and region, „Wieś i Rolnictwo” 2015, nr 1(166), s. 45-57.
Mooney P.H., Hunt S.A., Food security. The elaboration of contested claims to a consensus frame, “Rural Sociology” vol. 74, 4(2009), s. 469-497.
Murdoch J., Networking rurality. Emergent complexity in the countryside, w: Handbook of rural studies, red. P. Cloke, T. Marsden, P. Mooney, London [etc.]: Sage 2006, s. 171-184.
Norris P., Global governance and cosmopolitan citizens, w: The global transformation reader. An Introduction to the globalization debate, red. D. Held, A. McGrew, Cambridge: Polity Press 2004, s. 287-297.
Nowak P., Rozwój obszarów wiejskich w Polsce po integracji z Unia Europejską w opinii lokalnych elit, Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego 2012.
O’Brien, D.J., Wegren S.K., Patsiorkovsky V.V., Marketization and community in post-Soviet Russian villages, “Rural Sociology” vol. 70, 2(2005), s. 188-207.
Pakulski J., Postmoderm social theory, w: The new Blackwell companion to social theory, red. B.S. Turner, Malden, MA: Wiley-Blackwell 2009, s. 251-280.
Place attachment, red. I. Altman, S.M. Low, New York: Plenum Press 1992.
Ploeg van der J.D., Peasants and the art of farming. A Chayanovian manifesto, Halifax, NS: Fernwood Publishing 2013.
Ploeg van der J.D., The new peasantries. Struggles for autonomy and sustainability in an era of empire and globalization, London [etc.]: Earthscan 2008.
Poczta W., Szuba-Barańska E., Beba P., Czubak W., Strukturalna i ekonomiczna różnorodność a możliwości rozwoju gospodarstw rodzinnych w UE, „Wieś i Rolnictwo” 2015, nr 1(166), s. 59-77.
Procesy urbanizacji kraju w okresie XXX-lecia Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, red. J. Turowski, Wrocław: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk 1978.
Putnam R.D., Demokracja w działaniu. Tradycje obywatelskie we współczesnych Włoszech, Kraków–Warszawa: Społeczny Instytut Wydawniczy Znak, Fundacja im. Stefana Batorego 1995.
Putnam R.D., Making democracy work. Civic traditions in modern Italy, Princeton, NJ: Princeton University Press 1993.
Ray C., Neo-endogenous rural development in the EU, w: Handbook of rural studies, red. P. Cloke, T. Marsden, P. Mooney, London, Thousand Oaks, CA, New Delhi: Sage 2006, s. 278-291.
Rethinking agricultural policy regimes. Food security, climate change and the future resilience of global agriculture, red. R. Almas, H. Campbell, Bingley, UK: Emerald 2012.
Selznick P., The moral commonwealth. Social theory and the promise of community, Berkeley, CA [etc.]: University of California Press 1992.
Sharp J.S., Locating the community field. A study of interorganizational network structure and capacity for community action, “Rural Sociology” vol. 66, 3(2001), s. 403-424.
Sik E., Wellman B., Network capital in capitalist, communist and postcommunist countries, w: Networks in the global village. Life in contemporary communities, red. B. Wellman, Boulder, CO: Westview Press 1999, s. 225-253.
Social capital and rural development. In the knowledge society, red. H. Westlund, K. Kobayashi, Cheltenham: Edward Elgar 2013.
Społeczne tworzenie miejsc. Globalizacja, etniczność, władza, red. A. Bukowski, M. Lubaś, J. Nowak, Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego 2010.
Stalder F., Manuel Castells. Teoria społeczeństwa sieci, Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego 2012.
Statistics in Focus (16/2013). EUROSTAT. Catalogue number: KS-sf-13-016-EN-N
Steadman R.C., Toward a social psychology of place. Predicting behavior from place-based cognitions, attitude, and identity, “Environment and Behaviour” vol. 34, 5(2002), s. 405-425.
Tolbert C.M., Irwin M.D., Lyson T.A., Nucci A.R., Civic community in small-town America. How civic welfare is influenced by local capitalism, and civic engagement, “Rural Sociology” vol. 67, 1(2002), s. 90-113.
Turowski J., Changes in the rural community, w: Rural Socio-cultural change in Poland, red. J. Turowski, L.M. Szwengrub, Wrocław: Ossolineum, Polish Academy of Sciences Press 1977, s. 9-26.
Turowski J., Rozwój badań w zakresie socjologii wsi i miasta w 25-leciu PRL, w: P. Kryczka, L.M. Szwengrub, J. Turowski, Socjologia wsi i miasta w Polsce. Dziesiąta Ogólnopolska Konferencja Socjologów Wsi i Rolnictwa, Warszawa, marzec 1971, Warszawa: IFiS PAN, Sekcja Socjologii Wsi i Miasta Komitetu Nauk Socjologicznych PAN, Sekcja Socjologii Wsi i Rolnictwa Polskiego Towarzystwa Socjologicznego 1971, s. 11-68.
Turowski J., Types and forms of industrialization and rural socio-economic development. (The Polish experience), w: Rural social change in Poland, red. J. Turowski, L.M. Szwengrub, Wrocław: Ossolineum, Polish Academy of Sciences Press 1976, s. 33-46.
Warner M., Competition, cooperation, and local governance, w: Challenges for rural America in the twenty-first century, red. D.L. Brown, L.E. Swanson, University Park, PA: Pennsylvania State University Press 2003, s. 252-261.
Wellman B., The network community. An introduction, w: Networks in the global village. Life in contemporary communities, red. B. Wellman, Boulder, CO: Westview Press 1999, s. 1-47.
Wieś jako przedmiot badań naukowych na początku XXI wieku, red. M. Halamska, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar 2011.
Wilkinson K.P., The community in rural America, New York: Greenwood Press 1991.
Bauman Z., Community. Seeking safety in an insecure world, Cambridge: Polity Press 2001.
Beck U., Living your own life in a runaway world. Individualisation, globalization and politic’s, w: On the edge. Living with global capitalism, red. W. Hutton, A. Giddens, London: Jonathan Cape 2000, s. 164-174.
Brown D.L., Schafft K.A., Rural people and communities in the 21st century. Resilience and transformation, Cambridge: Polity 2011.
Castells M., Społeczeństwo sieci, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN 2007.
Castells M., The power of identity, Oxford and Malden, MA.: Blackwell 1998.
Clarke L.L., Miller M.K., The character and prospects of rural community health and medical care, w: American rural communities, red. A.E. Luloff, L.E. Swanson, Boulder, CO [etc.]: Westview Press 1990, s. 74-105.
Cohen A.P., The symbolic construction of community, London: Routledge 1995.
Delanty G., Community, London–New York: Routledge 2003.
Duncan C.M., Social capital in America’s poor rural communities, w: Social capital and poor communities, red. S. Saegert, J.P. Thomson, M.R. Warren, New York: Russell Sage Foundation 2001, s. 60-86.
Espinoza V., Social network among urban poor. Inequality and integration in a Latin American city, w: Networks in the global village. Life in contemporary communities, red. B. Wellman, Boulder, CO: Westview Press 1999, s. 147-184.
Etzioni A., The responsive community. A communitarian perspective, “American Sociological Review” vol. 61, 1(1996), s. 1-11.
Europe’s Green Ring, red. L. Granberg, I. Kovách, H. Tovey, Aldershot: Ashgate 2001.
European Network for Rural Development, 2015. Rural development gateway, 2014-2020. European Commission, http://enrd.ec.europa.eu/en/policy-in-action/cap-towards-2020/rdp-programming-2014-2020 [dostęp: 4.10.2015].
Foryś G., Gorlach K., Defending interests. Polish farmer’s protests under post-communism, w: Movements in times of democratic transition, red. B. Klandermans, C. van Stralen, Philadelphia, PA: Temple University Press 2015, s. 316-340.
Gałęski B., Socjologia wsi. Pojęcia podstawowe, Warszawa: PWN 1966.
Gasson R., Errington A., The family farm business, Wallingford: CABI 1993.
Giddens A., Konsekwencje nowoczesności, Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego 2008.
Giddens A., The consequences of modernity, Cambridge: Polity Press 1997.
Goldschmidt W., As you sow. How industrialized farming is changing the American way of life, Glencoe, IL: Free Press 1947.
Gorlach K., Obronić ducha Ameryki. Kwestia rolna i socjologia wsi we współczesnych Stanach Zjednoczonych, Kraków: Uniwersytet Jagielloński 1995.
Gorlach K., Socjologia obszarów wiejskich. Problemy i perspektywy, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar 2004.
Gorlach K., Socjologia polska wobec kwestii chłopskiej, Kraków: Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych Universitas 1990.
Gorlach K., Starosta P., De-peasantization or Re-peasantization? Changing rural structures in Poland after World War II, w: Europe’s Green Ring, red. L. Granberg, I. Kovách, H. Tovey, Aldershot: Ashgate 2001, s. 41-65.
Klekotko M., Rozwój po śląsku. Procesy kapitalizacji kultury w śląskiej społeczności górniczej, Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego 2012.
Kochanowicz J., Spór o teorię gospodarki chłopskiej. Gospodarstwo chłopskie w teorii ekonomii i w historii gospodarczej, Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego 1992.
Lewicka M., Place attachment. How far have we come in the last 40 years?, “Journal of Environmental Psychology” vol. 31, 3(2011), s. 207-230.
Lineu C., Rethinking the meaning of place. Conceiving place in architecture-urbanism, Farham: Ashgate 2010.
Lobao L., A sociology of the periphery versus a peripheral sociology. A rural sociology and the dimension of space, “Rural Sociology” vol. 61, 1(1996), s. 77-102.
Lyson T.A., Global capital and the transformations of rural communities, w: Handbook of rural studies, red. P. Cloke, T. Marsden, P. Mooney, London [etc.]: Sage 2006, s. 292-303.
Making sense of place. Exploring concepts and expressions of place through different senses and lenses, red. F. Vanclay, M. Higgins, A. Blackshaw, Canberra: National Museum of Australia Press 2008.
Markenson B., Deller S.C., Social capital, communities, and the firm, w: Social capital at the community level. An applied interdisciplinary perspective, red. J.M. Halstead, S.C. Deller, New York–London: Routledge 2015, s. 44-80.
Marsden T., The condition of rural sustainability, Assen: Royal Van Gorcum 2003.
Marsden T., The road towards sustainable rural development. Issues of theory, policy and practice in a European context, w: Handbook of rural studies, red. P. Cloke, T. Marsden, P. Mooney, London [etc.]: Sage 2006, s. 201-212.
Mooney P., Tanaka K., The family farms in the United States. Social relations, scale and region, „Wieś i Rolnictwo” 2015, nr 1(166), s. 45-57.
Mooney P.H., Hunt S.A., Food security. The elaboration of contested claims to a consensus frame, “Rural Sociology” vol. 74, 4(2009), s. 469-497.
Murdoch J., Networking rurality. Emergent complexity in the countryside, w: Handbook of rural studies, red. P. Cloke, T. Marsden, P. Mooney, London [etc.]: Sage 2006, s. 171-184.
Norris P., Global governance and cosmopolitan citizens, w: The global transformation reader. An Introduction to the globalization debate, red. D. Held, A. McGrew, Cambridge: Polity Press 2004, s. 287-297.
Nowak P., Rozwój obszarów wiejskich w Polsce po integracji z Unia Europejską w opinii lokalnych elit, Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego 2012.
O’Brien, D.J., Wegren S.K., Patsiorkovsky V.V., Marketization and community in post-Soviet Russian villages, “Rural Sociology” vol. 70, 2(2005), s. 188-207.
Pakulski J., Postmoderm social theory, w: The new Blackwell companion to social theory, red. B.S. Turner, Malden, MA: Wiley-Blackwell 2009, s. 251-280.
Place attachment, red. I. Altman, S.M. Low, New York: Plenum Press 1992.
Ploeg van der J.D., Peasants and the art of farming. A Chayanovian manifesto, Halifax, NS: Fernwood Publishing 2013.
Ploeg van der J.D., The new peasantries. Struggles for autonomy and sustainability in an era of empire and globalization, London [etc.]: Earthscan 2008.
Poczta W., Szuba-Barańska E., Beba P., Czubak W., Strukturalna i ekonomiczna różnorodność a możliwości rozwoju gospodarstw rodzinnych w UE, „Wieś i Rolnictwo” 2015, nr 1(166), s. 59-77.
Procesy urbanizacji kraju w okresie XXX-lecia Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, red. J. Turowski, Wrocław: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk 1978.
Putnam R.D., Demokracja w działaniu. Tradycje obywatelskie we współczesnych Włoszech, Kraków–Warszawa: Społeczny Instytut Wydawniczy Znak, Fundacja im. Stefana Batorego 1995.
Putnam R.D., Making democracy work. Civic traditions in modern Italy, Princeton, NJ: Princeton University Press 1993.
Ray C., Neo-endogenous rural development in the EU, w: Handbook of rural studies, red. P. Cloke, T. Marsden, P. Mooney, London, Thousand Oaks, CA, New Delhi: Sage 2006, s. 278-291.
Rethinking agricultural policy regimes. Food security, climate change and the future resilience of global agriculture, red. R. Almas, H. Campbell, Bingley, UK: Emerald 2012.
Selznick P., The moral commonwealth. Social theory and the promise of community, Berkeley, CA [etc.]: University of California Press 1992.
Sharp J.S., Locating the community field. A study of interorganizational network structure and capacity for community action, “Rural Sociology” vol. 66, 3(2001), s. 403-424.
Sik E., Wellman B., Network capital in capitalist, communist and postcommunist countries, w: Networks in the global village. Life in contemporary communities, red. B. Wellman, Boulder, CO: Westview Press 1999, s. 225-253.
Social capital and rural development. In the knowledge society, red. H. Westlund, K. Kobayashi, Cheltenham: Edward Elgar 2013.
Społeczne tworzenie miejsc. Globalizacja, etniczność, władza, red. A. Bukowski, M. Lubaś, J. Nowak, Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego 2010.
Stalder F., Manuel Castells. Teoria społeczeństwa sieci, Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego 2012.
Statistics in Focus (16/2013). EUROSTAT. Catalogue number: KS-sf-13-016-EN-N
Steadman R.C., Toward a social psychology of place. Predicting behavior from place-based cognitions, attitude, and identity, “Environment and Behaviour” vol. 34, 5(2002), s. 405-425.
Tolbert C.M., Irwin M.D., Lyson T.A., Nucci A.R., Civic community in small-town America. How civic welfare is influenced by local capitalism, and civic engagement, “Rural Sociology” vol. 67, 1(2002), s. 90-113.
Turowski J., Changes in the rural community, w: Rural Socio-cultural change in Poland, red. J. Turowski, L.M. Szwengrub, Wrocław: Ossolineum, Polish Academy of Sciences Press 1977, s. 9-26.
Turowski J., Rozwój badań w zakresie socjologii wsi i miasta w 25-leciu PRL, w: P. Kryczka, L.M. Szwengrub, J. Turowski, Socjologia wsi i miasta w Polsce. Dziesiąta Ogólnopolska Konferencja Socjologów Wsi i Rolnictwa, Warszawa, marzec 1971, Warszawa: IFiS PAN, Sekcja Socjologii Wsi i Miasta Komitetu Nauk Socjologicznych PAN, Sekcja Socjologii Wsi i Rolnictwa Polskiego Towarzystwa Socjologicznego 1971, s. 11-68.
Turowski J., Types and forms of industrialization and rural socio-economic development. (The Polish experience), w: Rural social change in Poland, red. J. Turowski, L.M. Szwengrub, Wrocław: Ossolineum, Polish Academy of Sciences Press 1976, s. 33-46.
Warner M., Competition, cooperation, and local governance, w: Challenges for rural America in the twenty-first century, red. D.L. Brown, L.E. Swanson, University Park, PA: Pennsylvania State University Press 2003, s. 252-261.
Wellman B., The network community. An introduction, w: Networks in the global village. Life in contemporary communities, red. B. Wellman, Boulder, CO: Westview Press 1999, s. 1-47.
Wieś jako przedmiot badań naukowych na początku XXI wieku, red. M. Halamska, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar 2011.
Wilkinson K.P., The community in rural America, New York: Greenwood Press 1991.
Opublikowane
2020-04-29
Dział
Artykuły
Copyright (c) 2018 Roczniki Nauk Społecznych
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
