Der deutsche Katholizismus als Herausforderung für die polnische Germanistik

Marek Jakubów

Marek Jakubów The John Paul II Catholic University of Lublin, Faculty of Humanities

Keywords: Christian literature; Catholic literature; literary theory

Abstract

[Abstrakt tylko w j. polskim / Abstract only in Polish]

Niemiecki katolicyzm jako wyzwanie dla polskiej germanistyki

Wpływ tradycji katolickiej na literaturę niemieckojęzyczną jest, jak do tej pory, problemem, który w stosunkowo niewielkim stopniu został opracowany przez polskich germanistów. Opublikowane w ostatnich latach prace z tej dziedziny nie są w stanie wypełnić istniejącej luki badawczej. Przyczyną takiego stanu rzeczy są zarówno względy polityczne okresu powojennego, jak i jednostronna recepcja piśmiennictwa niemieckojęzycznego. Polskie literaturoznawstwo koncentrowało się bowiem na jego głównym nurcie rozwojowym, wyrastającym z protestantyzmu. Wprowadzenie kulturoznawczej perspektywy metodologicznej, traktującej katolicyzm jako symboliczny porządek, określający motywacje i postępowanie grup społecznych, pozwala na wyodrębnienie specyficznych cech tego dyskursu w literaturze polskiej i niemieckiej.

References

Altermatt U.: Katholizismus und Kultur. Europäische Forschungsperspektiven. In: K. Stokłosa, A. Strübind (Hg.): Glaube – Freiheit – Diktatur in Europa und den USA. Festschrift für Gerhard Besier zum 60. Geburtstag. Göttingen: Vandenhoeck & Ruprecht 2007, S. 273-286.

Braungart W.: Ästhetischer Katholizismus. Stefan Georges Rituale der Literatur. Tübingen: Max Niemeyer 1997.

Braungart W., Fuchs G., Koch M. (Hg.): Ästhetische und religiöse Erfahrungen der Jahrhundertwenden. I: um 1800. Paderborn [u.a.]: Schöningh 1997.

Chylewska-Tölle A.: Literarische Formen der Wandlung im Werk Gertrud le Forts. Frankfurt am Main: Peter Lang 2007.

Chylewska-Tölle A.: Literatura niemieckiego obszaru językowego na łamach miesięcznika „Znak“ w latach 1946-2000. In: A. Zawiszewska, A. Borkowska (Hg.): Nie tylko Zachód. Recepcja literatur obcych w czasopismach polskich XX wieku. Toruń, Szczecin, Łask 2007, S. 43-50.

Eichendorff J. von: Geschichte der poetischen Literatur Deutschlands. Hg. von Wilhelm Kosch. Kempten und München: Verlag der Jos. Kösel’schen Buchhandlung 1906.

Frank M.: Zum Diskursbegriff bei Foucault. In: J. Fohrmann, H. Müller (Hg.): Diskurstheorien und Literaturwissenschaft. Frankfurt am Main 1998.

Frühwald W.: Katholische Literatur 19. und 20. Jahrhundert in Deutschland. In: A. Rauscher (Hg.): Religiös-kulturelle Bewegungen im deutschen Katholizismus seit 1800. Paderborn [u.a.]: Schöningh 1986. S. 9-26.

Górski K.: Literatura i katolicyzm. Hg. von A. Bielak. Lublin: Wydawnictwo KUL 2004.

Haas K.A.: Polskie przekłady Fausta I Goethego. Próba i zarys recepcji w Polsce. Gdańsk: Uniwersytet Gdański 2005.

Janion M.: Wobec zła. Chotomów: Verba 1989.

Karolak C., Kunicki W., Orłowski H. (Hg.): Dzieje kultury niemieckiej. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN 2006.

Kühlmann R., Luckscheiter R. (Hg.): Moderne und Antimoderne. Der Renouveau catholique und die deutsche Literatur. Beiträge des Heidelberger Colloquiums vom 12. bis 16. September 2006. Freiburg i.Br., Berlin, Wien: Rombach Verlag 2008.

Łukomska-Woroch A.: Christliche deutsche Autoren des 20. Jahrhunderts. Zur Zeitproblematik in ihrem Schaffen. Poznań: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im Adama Mickiewicza 1981.

Mergel T.: Transnationaler Katholizismus und Nationalismus im späten 19. jahrhundert: Heinrich Hansjakob in Lourdes und Paray. In: http://www.europa.clio-online.de/site/lang_en/ ItemID_131/mid (29.12.2009).

Mosebach M.: Was ist katholische Literatur? In: Schöne Literatur. Essays. München: Carl Hanser 2006.

Mosebach M.: Schöne Literatur. Essays. München: Carl Hanser 2006

Nowaczyński P.: O badaniach nad literaturą religijną w KUL. In: J. Gotfryd, E. Kołtunowska, M. Kunowska-Porębna, P. Nowaczyński (Hg.): Religia a literatura w publikacjach KUL 1918-1993. Lublin: Redakcja Wydawnictw Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego 1996.

Sander M.: Katholische Öffentlichkeit. Christliche deutsche Literatur. In: H. Kneip, H. Orłowski (Hg.): Die Rezeption der polnischen Literatur im deutschsprachigen Raum und die der deutschsprachigen in Polen 1945-1985. Darmstadt: Deutsches Polen-Institut 1988.

Starowieyski M.: O książce katolickiej myśli kilka. In: W drodze 4 (2003).

Sulikowski A. (Hg.): Pytania o wiarę. Religia i Kościół w literaturze polskiej. Szczecin: Wydawnictwo Print Group 2008.

Szewczyk G.B., Dampc-Jarosz R. (Hg.): Joseph von Eichendorff. Poeta niemieckiego romantyzmu z perspektywy Niemców i Polaków. Wrocław: Atut 2009.

Szyrocki M.: Geschichte der deutschsprachigen Literatur vom Ausgang des 19. Jahrhunderts bis 1945. Warszawa: PWN 1984.

Wojtczak M.: Konversationsautobiographie und Habitus. Bekenntnisse von Wilhelmine Althaber und Ingeborg Magnussen. In: E. Pytel-Bartnik, M. Wojtczak (Hg.): Habitus und Fremdbild in der deutschen Prosaliteratur des 19. und 20. Jahrhunderts. Frankfurt am Main, Berlin, Bern [u.a.]: Peter Lang 2006. S. 113-121 (= Posener Beiträge zur Germanistik, Bd. 11).

Wojtczak M.: Aus zwei Glaubenswelten. Bekenntnisse konvertierter Autorinnen (1850-1918). Frankfurt am Main, Berlin, Bern [u.a.]: Peter Lang 2006 (=Posener Beiträge zur Germanistik, Bd. 10).

Zybura M. (Hg.): Pisarze niemieckojęzyczni XX wieku. Warszawa: PWN 1996.

Zybura M. (Hg.): Nie instrumentalizować Eichendorffa! Szkic polemiczny. In: ders.: Sąsiedztwo zobowiązuje. Polskie i niemieckie (pre)teksty literacko-kulturowe. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie 2007, S. 106-112.