The Activities of Youth Pro-independence Organizations in Upper Silesia and Zagłębie Dąbrowskie in the Years 1945-1956. (An Outline of the Issue)

  • Andrzej Szczypka
Keywords: youth pro-independence organizations; activity; pro-independence underground 1945-1956; Upper Silesia; Zagłębie Dąbrowskie

Abstract

In the years 1945-1956 in the whole of Poland about one thousand youth pro-independence organizations were working. Their members waged a struggle against the Communist regime. There were a variety of methods of fighting. The first of them was a cautious recruitment of new people to the clandestine group. This resulted from the simple fact that in order to conduct any activity a pro-independence organization had to number at least a few members. Sometimes it happened that an organization did not manage to start work when it was liquidated by the security service, as one of its members was an informer. When the young people were able to recruit several colleagues or friends for the underground association the work began. It mainly consisted in distributing clandestine leaflets, writing anti-regime slogans on walls or fences, and in winning, in various ways, weapons. The efforts made to get weapons ranged from collecting and repairing old ones right after the war to capturing them from policemen. Another form of work was committing acts of sabotage, e.g. destroying Communist symbols or damaging telecommunications systems. A peculiar method of sabotage was robbing cooperatives or Communist Party premises. Having no financial means for buying a typewriter or a duplicating machine to publish propaganda periodicals the young people stole those “tools” that were necessary for their work. It is worth noting that private owners were not robbed, either of machines or money. Some organizations aimed at educating young people so that they could become Poles aware of their rights and duties. This form of activity expressed opposition to the Communists' struggle against religion and the Catholic Church, and to abolishing the Polish Scouts' Association.

References

Baziur G.: Dwie konspiracje harcerskie, „Biuletyn IPN” 2001, nr 10.

Friszke A.: Opozycja polityczna w PRL 1945-1980, Londyn 1994.

Friszke A.: Przystosowanie i opór. Studia z dziejów PRL, Warszawa 2007.

Głuszek Z.: Szare Szeregi. Słownik encyklopedyczny. Hasła rzeczowe, Warszawa 2010.

Grabowski W.: Polska tajna administracja cywilna 1940-1945, Warszawa 2003.

Haunser W.: Z wiarą w niepodległość (kilka uwag wstępnych), w: Stawiliśmy opór… Antykomunistyczne organizacje młodzieżowe w Małopolsce w latach 1944-1956, Kraków 2008.

Hausner W.: Związek Harcerstwa Polskiego w latach 1944-1964. Pomiędzy tradycją służby Bogu, Polsce i bliźnim a komunistycznym „przechwyceniem”, w: „Jesteście naszą wielką szansą”. Młodzież na rozstajach komunizmu 1944-1989, red. P. Ceranka, S. Stępień, Warszawa 2009.

Kamiński Ł.: Formy oporu społecznego w Polsce w latach 1944-1948, „Polska 1944/45-1989. Studia i Materiały”, 1999, t. 4.

Kamiński Ł.: Opór społeczny w Polsce 1944-1948. Stan i perspektywy badań, w: Wrocławskie Studia z Historii Najnowszej, t. V, red. W. Wrzesiński, Wrocław 1998.

Kamiński Ł.: Polacy wobec nowej rzeczywistości 1944-1948. Formy pozainstytucjonalnego żywiołowego oporu społecznego, Toruń 2000.

Kersten K., Między wyzwoleniem a zniewoleniem. Polska 1944-1956, Londyn 1993.

Korboński S.: W imieniu Rzeczypospolitej…, Warszawa 1991.

Krajewski K.: Konspiracyjne organizacje młodzieżowe na terenie województwa mazowieckiego w latach 1945-1956, w: „Jesteście naszą wielką szansą”. Młodzież na rozstajach komunizmu 1944-1989, red. P.Ceranka, S. Stępień, Warszawa 2009.

Kulińska L., Orłowski M., Sierchuła R.: Narodowcy – myśl polityczna i społeczna obozu narodowego w Polsce w latach 1944-1947, Warszawa–Kraków 2001.

Kwiek J.: Związek Harcerstwa Polskiego w latach 1944-1950. Powstanie. Rozwój. Likwidacja, Toruń 1995.

Łysiak W.: Wielka kontestacja. Folklor polityczny w PRL, Poznań 1998.

Niepodległościowe organizacje młodzieżowe na Rzeszowszczyźnie w latach 1944--1956 w świetle dokumentów, wybór, wstęp i oprac. B. Wójcik, Rzeszów 2009.

Ossowski A., „Stalinie, tyś mordował Polaków w Katyniu!”. Retoryka antykomunistyczna konspiracji młodzieżowej na przykładzie ulotek odnalezionych waktach Wojewódzkiego Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego w Łodzi, „Biuletyn IPN”, 2010, nr 5-6.

Poleszak S., Wnuk R.: Oddziały zbrojne polskiego podziemia niepodległościowego i organizacje młodzieżowe – próba ujęcia statystycznego, w: Atlas polskiego podziemia niepodległościowego 1944-1956, red. R. Wnuk, S. Poleszak, A. Jaczyńska, M. Śladecka, Warszawa–Lublin 2007.

Salmonowicz S.: Kilka minionych wieków. Szkice i studia z historii ustroju Polski, Kraków 2009.

Szczypka A.: Młodzieżowa organizacja niepodległościowa Związek Młodej Polski, w: Zakończenie wojny na Górnym Śląsku, red. Z. Woźniczka, Katowice 2006.

Szczypka A.: Młodzieżowe organizacje niepodległościowe na Górnym Śląsku i w Zagłębiu Dąbrowskim w latach 1945-1956, Toruń 2010.

Szczypka A.: Organizacja Młodzież Wszechpolska na Politechnice Śląskiej w Gliwicach w latach 1946-1947, „Rocznik Muzeum w Gliwicach”, t. XX, 2006.

Ścierski P.: Jak zostałem konspiratorem, w: Tajne Harcerstwo Krajowe – Szeregi Wolności w Lędzinach 1948-1953, red. E. Długajczyk, Lędziny 1994.

Zblewski Z.: Między wolną Polską a „siedemnastą republiką”. Z dziejów oporu społecznego na terenie województwa krakowskiego w latach 1945-1947, Kraków 1998.

Published
2019-10-12
Section
Articles