A New Look at Suppletion in Polish

Bogdan Szymanek

Bogdan Szymanek Faculty of Humanities, John Paul II Catholic University of Lublin

Keywords: Polish; suppletion; inflection; derivation; frequency; lexical representation

Abstract

[Abstrakt tylko w j. polskim / Abstract only in Polish]

Nowe spojrzenie na supletywizm w języku polskim

Opierając się na zagranicznej literaturze anglojęzycznej, Autor artykułu podejmuje próbę skonfrontowania najnowszych wyników badań dotyczących supletywizmu z danymi języka polskiego, a więc parami fleksyjnymi typu człowiek : ludzie, jest : są. Opracowania na temat supletywizmu w polskiej literaturze językoznawczej są dość ubogie i z reguły nie wychodzą w znaczący sposób poza odnotowanie przykładowych par tematów supletywnych. Z drugiej strony istnieje obecnie różnorodne i teoretycznie podbudowane piśmiennictwo dotyczące skali i roli tego zjawiska w innych językach. Na szczególną uwagę zasługują prace typologiczne zainicjowane przez badaczy skupionych w Surrey Morphology Group w Wielkiej Brytanii; efektem tych prac jest m.in. tzw. Surrey Suppletion Database. Nawiązując do tego rodzaju badań, autor artykułu przedstawia zakres i stosowane definicje pojęcia supletywizmu (por. np. definicję według Mielczuka: „supletywizm jest to relacja między znakami X i Y polegająca na tym, że różnica semantyczna między X i Y jest maksymalnie regularna, podczas gdy różnica fonologiczna jest maksymalnie nieregularna”). Wskazano na odmienności czy wręcz sprzeczności w interpretacji omawianego pojęcia w dostępnej literaturze. Chodzi m.in. o status tzw. supletywizmu słowotwórczego (leksykalnego), rozróżnienie między wariantami supletywnymi tematów i afiksów czy też różnice między supletywizmem pełnym i częściowym. Osobliwości omawianego zjawiska przedstawiono na szerszym tle nieregularności formalnej we fleksji. Dość szczegółowo zanalizowano charakterystykę frekwencyjną leksemów supletywnych we współczesnej polszczyźnie. Osobnym problemem omawianym w artykule są przypadki derywatów w języku polskim, mających za podstawę pospolite formy supletywne. Występowanie tego rodzaju przypadków rzuca nowe światło na istotny problem teoretyczny, jakim jest charakter reprezentacji leksykalnej wyrazów złożonych. Istnienie derywatów od form supletywnych zdaje się dość jednoznacznie wskazywać na to, że formy te mają status samoistnych jednostek leksykalnych, dzięki czemu mogą podlegać procesom słowotwórczym. Stanowisko to jest podzielane w większości publikacji zajmujących się strukturą wewnętrzną słownika, jakkolwiek występują rozbieżne opinie dotyczące szerszej kwestii ewentualnych różnic między sposobem przechowywania w słowniku regularnych form fleksyjnych i formacji słowotwórczych.

References

Anderson, Stephen R. (1985). Inflectional morphology. In: T. Shopen (ed.). Language Typology and Syntactic Description, part III: Grammatical Categories and the Lexicon. Cambridge: Cambridge University Press, 150-201.

Anderson, Stephen R. (1992). A-Morphous Morphology. Cambridge: Cambridge University Press.

Apresjan, Yuriy D. (1974/1995). Лексическая семантика. Синонимические средства языка. Москва: Наука [Polish translation, second edition: Semantyka leksykalna: synonimiczne środki języka. Wrocław: Ossolineum], 163.

Arnold, I. V. (1973). The English Word. Moscow: Vysšaya Škola.

Aronoff, Mark, and Nanna Fuhrhop. 2002. Restricting suffix combinations in German and English: Closing suffixes and the monosuffix constraint. Natural Language and Linguistic Theory 20: 451-490.

Baayen, Harald, and Robert Schreuder (1999). War and peace: Morphemes and full forms in a non-interactive activation parallel dual-route model. Brain and Language 68, 27-32.

Bybee, Joan L. 1985. Morphology. A Study of the Relation between Meaning and Form. Amsterdam/Philadelphia: John Benjamins.

Carstairs, Andrew (1988). Some implications of phonologically conditioned suppletion. In: G. Booij, and J. van Marle (eds.), Yearbook of Morphology 1988. Dordrecht: Foris, 67-94.

Carstairs, Andrew (1990). Phonologically conditioned suppletion. In: W. U. Dressler, H. C. Luschützky, O. E. Pfeiffer, and J. R. Rennison. Contemporary Morphology. Berlin: Mouton de Gruyter, 17-23.

Carstairs-McCarthy, Andrew (1994). Suppletion. In: R. E. Asher, and F. Simpson (eds.). Encyclopedia of Language and Linguistics. Oxford: Pergamon, 4410-4411.

Corbett, Greville G. 2007a. Canonical typology, suppletion and possible words. Language 83, 8-42.

Corbett, Greville G. (2007b). Deponency, syncretism, and what lies between. In: M. Baerman, G. G. Corbett, D. Brown, and A. Hippisley (eds.), Deponency and Morphological Mismatches. Oxford: Oxford University Press, 21-43.

Corbett, Greville G., Dunstan Brown, Marina Chumakina, and Andrew Hippisley (2005). Resources for suppletion: a typological database and a bibliography. In: G. Booij, E. Guevara, A. Ralli, S. Sgroi, and S. Scalise (eds.). Morphology and Linguistic Typology, On-line Proceedings of the Fourth Mediterranean Morphology Meeting (MMM4) Catania 21-23 September 2003. University of Bologna (http://morbo.lingue.unibo.it/mmm/), 35-44.

Corbett, Greville, Andrew Hippisley, Dunstan Brown, and Paul Marriott (2001). Frequency, regularity and the paradigm: A perspective from Russian on a complex relation. In: J. Bybee and P. Hopper (eds.), Frequency and the Emergence of Linguistic Structure. Amsterdam/ Philadelphia: John Benjamins, 201-226.

Dressler, Wolfgang U. (1985). Suppletion in word-formation. In: J. Fisiak (ed.). Historical Semantics – Historical Word-Formation. Berlin: Mouton de Gruyter, 97-112.

Gussmann, Edmund. 1980. Studies in Abstract Phonology. Cambridge, Mass.: MIT Press.

Gussmann, Edmund. 2007. The Phonology of Polish. Oxford: Oxford University Press.

Hay, Jen (2007). The phonetics of ‘un’. In: J. Munat (ed.). Lexical Creativity, Texts and Contexts (Studies in Functional and Structural Linguistics, 58). Amsterdam / Philadelphia: John Benjamins, 39-57.

Hippisley, Andrew, Marina Chumakina, Greville G. Corbett, and Dunstan Brown (2004). Suppletion: frequency, categories and distribution of stems. Studies in Language 28:2, 387-418.

Kallas, Krystyna (1999). Przymiotnik. In: R. Grzegorczykowa, R. Laskowski, and H. Wróbel (eds.). Gramatyka współczesnego języka polskiego. Morfologia. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 469-523.

Kreja, Bogusław (1989). Z morfonologii i morfotaktyki współczesnej polszczyzny. Part IX: Fonologiczne uwarunkowania morfemów fleksyjnych. Wrocław: Ossolineum, 86-103.

Kurcz, Ida, Andrzej Lewicki, Jadwiga Sambor, Krzysztof Szafran, and Jerzy Woronczak (1990). Słownik frekwencyjny polszczyzny współczesnej. Kraków: Polska Akademia Nauk, Instytut Języka Polskiego.

Laskowski, Roman (1978). Supletywizm. In: S. Urbańczyk (ed.). Encyklopedia wiedzy o języku polskim. Wrocław: Ossolineum, 339.

Laskowski, Roman (1999). Fleksja. In: R. Grzegorczykowa, R. Laskowski, and H. Wróbel (eds.). Gramatyka współczesnego języka polskiego. Morfologia. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 125-269, 333-360.

Markey, T. L. (1985). On suppletion. Diachronica II:1, 51-66.

Mańczak, Witold (1996). Problemy językoznawstwa ogólnego. (IX: Supletywizm). Wrocław: Ossolineum.

Melčuk, Igor A. (1976). On suppletion. Linguistics 170, 45-90.

Melčuk, Igor A. (1994). Suppletion: Toward a logical analysis of the concept. Studies in Language 18, 339-410.

Melčuk, Igor A. (2000). Suppletion. In: G. Booij, Ch. Lehmann, and J. Mugdan (eds.), Morphologie / Morphology. Ein internationales Handbuch zur Flexion und Wortbildung / An International Handbook on Inflection and Word Formation. 1. Halbband / Volume 1. Berlin/ New York: Mouton de Gruyter, 510-522.

Plag, Ingo (2003). Word-formation in English. Cambridge: Cambridge University Press.

Quirk, Randolph, Sydney Greenbaum, Geoffrey Leech, and Jan Svartvik (1985). A Comprehensive Grammar of the English Language. London and New York: Longman.

Veselinova, Ljuba N. (2006). Suppletion in Verb Paradigms: Bits and Pieces of the Puzzle (Typological Studies in Language, 67). Amsterdam / Philadelphia: John Benjamins.

Vogelgesang, Teresa (2001). Słownik gniazd słowotwórczych współczesnego języka polskiego. T. 1: Gniazda odprzymiotnikowe. Kraków: Universitas.