Простір міста в поезії Богдана-Ігоря Антонича

Abstract

[Abstrakt tylko w j. polskim / Abstract only in Polish]

Przestrzeń miasta w poezji Bogdana-Igora Antonycza

Liryka Bohdana Ihora Antonycza jest ukraińskim wariantem specyficznego neo- lub panmitologizmu w sztuce modernizmu. Urbanistyczna tematyka dominuje w dojrzałej poezji Antonycza – wydanym już po śmierci poety tomiku poezji pt. Obroty (1938).

W urbanistycznych wierszach Antonycza pojawia się mit o końcu świata. Miasto jest sceną i głównym podmiotem poetyckiego eachatologizmu. Eschatologiczna wizja końca świata to ostatni etap kosmicznego cyklu istnienia. Miasto jest częścią Wszechświata poddaną ogólnym „rotacjom” czasu i materii.

Dla Antonycza, wychowanego w cichej łemkowskiej wsi, miasto stało się mityczną „krainą zła”, metaforą, hiperbolą, alegorią świata i Wszechświata. Poeta niemal jak biblijny prorok głosi miastu i jego grzesznym mieszkańcom apokaliptyczną katastrofę.

Miasto w poezji Antonycza to świat wrogi człowiekowi. To obca, tajemnicza, niebezpieczna, mityczna przestrzeń profanum, przestrzeń labiryntu, w którym króluje śmierć i noc. Wewnątrz owego labiryntu miasta człowiek traci właściwe poczucie czasu i przestrzeni. W architektonicznym chaosie rozgrywa się dramat współczesnego człowieka, bezradnego i zagubionego w kamiennym labiryncie, przygniecionego „wspaniałą” cywilizacją, którą sam stworzył.

Obrazy dziennego i nocnego miasta tworzą wiele opozycji: jasne–ciemne, jawa–sen, realne–irrealne, konkretne–iluzoryczne, racjonalne–emocjonalne, swiadome–podświadome. Poeta w szczególny sposób psychologizuje miasto, które jest tu artystyczno-symbolicznym odpowiednikiem Jaźni. Przestrzeń nocy w mieście poeta zapełnia surrealistycznymi wizjami.