L’image de la femme et de l’homme dans Les lettres de Mistriss Fanny Butlerd de Marie Jeanne de Mezières Riccoboni

Abstract

[Abstrakt tylko w j. polskim / Abstract only in Polish]

Obraz kobiety i mężczyzny w Les lettres de Mistriss Fanny Butlerd Marie Jeanne de Mezières Riccoboni

Wiek XVIII hołduje binarnemu obrazowi płci, w którym akcent zostaje położony na różnicach i opozycjach między kobietą i mężczyzną. Każdej płci przypisuje się zestaw cech – mężczyźnie dobrych i szlachetnych, takich jak prawość, inteligencja czy siła, kobiecie zaś, przez opozycję, negatywnych, jak słabość, niemoralność czy ograniczone możliwości intelektualne. Przyczyny tego stanu rzeczy przypisuje się uwarunkowaniom biologicznym lub społecznym, zawsze jednak stanowią one podstawę do wyjaśnienia i usankcjonowania dominacji mężczyzny.

Badacze zajmujący się dziś Mme Riccoboni, osiemnastowieczną powieściopisarką francuską, zgodnie kwalifikują jej twórczość jako feministyczną. W swoich powieściach ukazuje ona obraz płci i relacji je łączących poprzez pryzmat swej ideologii. W jej pierwszej powieści, Lettres de mistriss Fanny Butlerd, obraz kobiety i mężczyzny, choć nadal pozostające w binarnej opozycji wobec siebie, są również przeciwieństwem tradycyjnej, funkcjonującej w społeczeństwie wizji kobiety i mężczyzny. Negatywne cechy, na których buduje się tradycyjny, pejoratywny obraz kobiety, znajdują w powieści swoje przeciwieństwo: staje się ona moralna, potencjalnie równie silna i inteligentna co mężczyzna, emocjonalność zaś, uznawana przez współczesnych Mme Riccoboni za wadę, jest jej największą zaletą. Tym samym dochodzi do idealizacji nowo utworzonego obrazu kobiety. Przez opozycje do niego tworzy się pejoratywny obraz mężczyzny, stanowiący również częściowe przeciwieństwo tradycyjnego pojmowania płci męskiej. Wśród cech przypisywanych płci męskiej autorka podkreśla niemoralność i nieczułość.

W związku z nową optyką przedstawiania płci zmienia się również ocena stosunku dominacji, który je łączy, a którego niesprawiedliwość autorka podkreśla szczególnie mocno. Feminizm Mme Riccoboni nie zakłada, jak współczesna ideologia feministyczna, dostępu do ról męskich niezależnie od płci, a więc swoistej androgynizacji kobiety. Przeciwnie, przypisuje ona każdej płci określoną rolę w społeczeństwie, postuluje jednak nowy kontrakt moralny między kobietą a mężczyzną, regulujący od nowa ich stosunki.