The Limits of the Narratee's Interpretive Competence: an Analysis of Direct Address to the Reader in David Malouf's An Imaginary Life and John Fowles's The French Lieutenant's Woman

Abstract

[Abstrakt tylko w j. polskim / Abstract only in Polish]

Granice kompetencji interpretacyjnej odbiorcy narracji. Analiza zwrotów do czytelnika w An Imaginary Life Davida Maloufa i Kochanicy Francuza Johna Fowlesa

Podstawowym składnikiem tożsamości odbiorcy narracji jest kompetencja interpretacyjna zakładana przez narratora. Dwie współczesne powieści anglojęzyczne analizowane w powyższym artykule reprezentują dwa skrajne przypadki kompetencji przypisywanej odbiorcy narracji: jej minimalny oraz maksymalny zakres.

An Imaginary Life jest przykładem tekstu, w którym występuje odbiorca o minimalnej kompetencji interpretacyjnej. Sytuacja komunikacyjna wynikająca z przyjętej konwencji (listu do potomności) powoduje, iż narrator, rzymski poeta Owidiusz, zakłada, że odbiorca jego tekstu, żyjący w rzeczywistości zupełnie innej od rzeczywistości przezeń opisywanej i posługujący się innym niż łacina językiem, z trudem zrozumie jego list. Przykład tej powieści pokazuje, że odbiorca narracji jest fikcyjnym elementem tekstu, składnikiem określonej konwencji, różnym od czytelnika zakładanego przez autora.

Kochanica Francuza jest z kolei przykładem tekstu, w którym narrator przypisuje odbiorcy narracji maksymalną kompetencję. Również w tym przypadku wynika to z przyjętej konwencji literackiej. Powieść Fowlesa jest specyficznym przykładem powieści historycznej, w której narrator nieustannie podkreśla swą dwudziestowieczną perspektywę. W komentarzach adresowanych do czytelnika zakłada on, że odbiorca jego tekstu należy do tej samej co on wspólnoty kulturowej i jest w stanie zauważyć liczne nawiązania do literatury wiktoriańskiej. Celem narratora jest uświadomienie dwudziestowiecznemu czytelnikowi, że jego obraz wiktorian oparty jest na stereotypach zaczerpniętych z literatury oraz przekonaniu o wyższości współczesnej kultury.