L’absence du personnage de théâtre dans les chaises d’Eugène Ionesco et dans Comment va le monde, môssieu? - II tourne, môssieu! de François Billetdoux

Abstract

[Abstrakt tylko w j. polskim / Abstract only in Polish]

Nieobecność postaci dramatycznej w Krzesłach Eugène’a Ionesco i Comment va le monde, môssieu? - Il tourne, môssieu! François Billetdoux

Postać dramatyczna może zaistnieć na scenie w dwojaki sposób - albo jawi się ona jako obecna, albo charakteryzuje się jakimś rodzajem nieobecności. Dramaturdzy rożnych epok i szkół rozmaicie wykorzystują tę przeciwstawność semantyczną. Zamysłem artykułu jest wyróżnienie oraz prowizoryczne zdefiniowanie i nazwanie możliwie największej liczby typów nieobecności postaci w przestrzeni dramatycznej, a także określenie ich funkcji i znaczenia. W tym celu poddano analizie dwie sztuki, zarazem podobne i rożne, należące wszak do kanonu teatru nieobecności: Krzesła E. Ionesco i Comment va le monde, mossieu? - Il tourne, mossieu! F. Billetdoux. Pierwsza z nich, znana szerokiemu gronu badaczy, czytelników i miłośników teatru, zalicza się do sztandarowych utworów „teatru absurdu". Druga, me dorównująca rozgłosem pierwszej, aczkolwiek nie ustępująca jej pod względem walorów artystycznych, jest zarazem realistyczną i symboliczną parabolą ludzkiego losu (jej analiza zajmuje nieco więcej

miejsca). Obydwie sztuki łączy jednak zastosowanie tego samego zabiegu technicznego - udzielenie głosu tylko dwom postaciom. To umyślnie przyjęte przez obu twórców utrudnienie formalne prowadzi do sytuacji, w której reszta postaci podlega przedstawieniu pośredniemu i jest przez to w rożny sposób nieobecna. Można wręcz zaryzykować twierdzenie, że te dwie sztuki zawierają większość głównych typów dramatycznej absencji. Ze względu na swą teoretycznoliteracką perspektywę artykuł przywołuje również przykłady nieobecności postaci z innych sztuk, głownie Szekspira, stanowiącego uniwersalny punkt odniesienia. Oprócz próby systematyzacji problemu nieobecności postaci w teatrze czytelnik znajdzie tu również pewną propozycję jednolitego sposobu rozpatrywania zjawisk związanych z niepełnym uczestnictwem postaci w sytuacji dramatycznej.