Деякі мовні особливості п’єси Івана Котляревського Наталка Полтавка

Abstract

[Abstrakt tylko w j. polskim / Abstract only in Polish]

О języku sztuki „Natałka Połtawka” Ivana Kotlarevskiego

W artykule przedstawiono pewne cechy fonetyczne i morfologiczne języka w sztuce Iwana Kotlarewskiego Natałka Połtawka. Język tego utworu w głównej mierze opiera się na dialekcie połtawskim, będącym późniejszą podstawą współczesnego ukraińskiego języka literackiego. Analiza różnic między językiem utworu a współcześnie obowiązującymi normami wskazuje na korzenie gwarowe oraz elementy języka minionej epoki. Połączenie nowatorstwa, czyli elementów żywego ludowego języka z elementami cerkiewnosłowiańskimi, które niekiedy pokrywają się z formami rosyjskimi i w ogóle mogły być znane wcześniej językowi literackiemu, jest zasługą Iwana Kotlarewskiego, uważanego za „ojca” nowego ukraińskiego języka literackiego. Na utwór Natałka Połtawka składają się co najmniej dwa warianty systemu językowego, którymi autor posługuje się w zależności od pozycji społecznej czy charakteru bohatera. Metoda charakterystyki osób poprzez wprowadzenie odpowiedniego języka opiera się na doświadczeniu intermediów XVII-XVIII w. W sztuce-wodewilu Natałka Połtawka ludowym językiem ukraińskim mówią wieśniacy - Natałka, Terpyłycha, Petro, Mykoła, Wybornyj Makohonenko, a językiem „knyżnym” mówi przedstawiciel władzy - woznyj Teterwakowśkyj.