Criteria to Define the Standard Language: a Survey Among Polish Students

Abstract

[Abstrakt tylko w j. polskim / Abstract only in Polish]

Kryteria definicji. Język standardowy: Ankieta przeprowadzona wśród studentów polskich

Przeprowadzone badanie miało na celu poznanie kryteriów, jakie studenci polscy stosują, definiując język ogólnopolski. Badaniu zostało poddanych 140 studentów Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego.

Proszeni o to, by podali ogólny opis polszczyzny standardowej, wymieniali bardzo często jako warunek podstawowy poprawność/gramatyczność. Język polski ogólny był również opisywany często jako język wspólny wszystkim Polakom, tj. jako ich Lingua Franca. Jego naturalne (pozytywne) cechy, jak i jego wolność od regionalizmów były też nierzadko podawane jako argumenty.

Centralnie położona stolica kraju, Warszawa, była często wskazywana jako miejsce, gdzie polszczyzną ogólną mówi się najprawdopodobniej najlepiej. Ponadto zazwyczaj był wymieniany obszar południowo-wschodni, jakim jest Małopolska, i obszar położony centralnie, jakim jest Mazowsze. Prezenterów medialnych uważano za dobrze władających polszczyzną ogólną − na równi z osobami, które poniekąd profesjonalnie są związane z językiem polskim, takimi jak: nauczyciele języka polskiego czy polscy językoznawcy. Polszczyzna ogólna kojarzy się zatem ściśle z osobami wysoko wykształconymi. Mężczyzn i kobiety oceniano mniej więcej tak samo pod względem władania polszczyzną ogólną. Tylko jeden raz pojawiło się mniej przychylne nastawienie do kobiet. Prezenterów radiowych i telewizyjnych uważano za mówiących jednakowo poprawnie ogólnym językiem polskim, chociaż opinie pod tym względem wahały się znacznie. Przewagę przyznawano przy tym raczej spikerom z programów niekomercyjnych niż komercyjnych. Spośród wszystkich prezenterów medialnych za wzorowo mówiących po polsku uważano prezenterów wiadomości. Najbardziej znana osoba mówiąca polszczyzną ogólną, Jan Miodek, słynny w Polsce redaktor telewizyjnego programu językowego, a generalnie prezenterzy w mediach mówionych byli uważani za najlepiej władających polskim językiem standardowym.

Szkoła i dom rodzinny były najczęściej wymieniane jako miejsca poznawania zasad polszczyzny standardowej. Prawie wszyscy uczestnicy ankiety uważali siebie samych za zdolnych do mówienia polszczyzną ogólną, a zarazem znaczna ich większość utrzymywała, że mówi po polsku, opierając się na poprawnych zasadach.