Sacrum we współczesnej poezji łemkowskiej

Abstract

Kolejne rozdziały niniejszego artykułu przedstawiają cztery różne formy przejawiania się sacrum we współczesnej poezji łemkowskiej. Na pierwszy rzut oka wydawać by się mogło, że mamy tu do czynienia z całkiem odmiennym pojmowaniem wartości sakralnych. W istocie jednakże okazuje się, że pojęcie Boga (zawsze pisane z dużej litery) jest jedno, różne są tylko postaci Jego objawienia i formy oddawania Mu czci przez twórców. Czy Bóg, jako byt doskonały, objawia się w pięknie i mądrości natury, czy przemawia biblijnymi imionami, czy też widziany jest w kulturowym aspekcie rodzimej religii, zależne jest tylko od poetyckiej wyobraźni. Tak znamienne dla omawianej poezji widzenie sacrum poprzez pryzmat ojczystej kultury świadczy o dużym zaangażowaniu twórców w ochranianie tejże kultury w aktualnej trudnej sytuacji Łemków. Jest przejawem głębokiego patriotyzmu i najwyższego stopnia akceptacji rodzimych tradycji. Poezja ta bowiem, wyrosła na kanwie zagrożenia całkowitą asymilacją współczesnej kultury łemkowskiej, w sposób szczególny pragnie wypełniać swą patriotyczną misję traktowaną w kategoriach „świętej powinności”. Proces „sakralizowania łemkowskości” i „łemkizowania sacrum”, jaki wyraźnie zaznacza się w najnowszej poezji łemkowskiej, to wynik ścisłego związku tradycyjnej kultury Łemków, jaką chcą ochraniać współcześni twórcy, z wartościami religijnymi. Nie sposób odwołać się do tradycji łemkowskiej z pominięciem cerkwi, ikon, obrzędów religijnych, tak jak i nie sposób mówić po łemkowsku o wartościach sakralnych, nie wyzwalając odpowiednich asocjacji kulturowych. Poezja zaangażowana w najbardziej aktualne problemy społeczne, jaką jest współczesna poezja łemkowska, nigdy nie pozostaje obojętna wobec tego, co zwykle odnosi się do sfery sakralnej.