Les notions de centre et de périphérie dans l'étude du sujet en français

Abstract

[Abstract only in Polish]

Pojęcie centrum i peryferii w badaniu podmiotu w języku francuskim

W licznych pracach omawiających kwestię podmiotu znajdujemy przykłady nie dające się wyjaśnić w oparciu o standardowe definicje tego pojęcia. Zastanawia fakt, że nawet jeśli podmiot nie wykazuje właściwych sobie cech we wszystkich płaszczyznach, w których jest analizowany (formalnej, semantycznej, pragmatycznej), nadal intuicyjnie wyczuwany jest jako podmiot.

W przekonaniu autora przykłady takie najlepiej tłumaczą się za pomocą pojęć centrum i peryferii kategorii językoznawczej. Podmiot prototypowy, tzn. należący do centrum kategorii podmiotu, spełnia wszystkie warunki właściwe tej funkcji, tj. zachowuje się jak podmiot we wszystkich płaszczyznach analizy. Niektóre człony zdania mogą spełniać te warunki tylko w planie formalnym (są to formy niereferencyjne), inne tylko w planie semantycznym, jeszcze inne tylko w pragmatycznym. Człony zdania są więc przedstawione jako posiadające pewien stopień charakteru podmiotu. Traktowanie podmiotu jako jednostki dyskretnej, jeśli w ogóle możliwe, jest przedwczesne.