Qu’cst-ce que le moyen français?

Abstract

Czym jest średniofrancuski?

W pracy przeprowadzono przegląd stanowisk historyków języka francuskiego co do periodyzacji wcześniejszych okresów dziejów francuszczyzny. Granice okresu średniofrancuskiego ustalane są zasadniczo w dwojaki sposób. Jedni, np. Wartburg, Vossler, wśród najnowszych Jean-Pol Caput, idąc za F. Brunotem, twórcą w początkach XX w. historii języka francuskiego, ograniczają średniofrancuski do XIV i XV w. Drudzy, np. Dauzat, Bruneau, Cohen, Pope, a ostatnio Jacques Chaurand, Jean Batany, – przekraczają dla okresu średniofrancuskiego przyjętą w periodyzacji historii powszechnej granicę pomiędzy średniowieczem a nowożytnością i zaliczają do średniofrancuskiego także wiek XVI, a to z uwagi m. in. na pewne cechy składniowe francuszczyzny od początków XIV w. do końca XVI w. Przychylając się do tego ostatniego stanowiska, autor sygnalizuje (posługując się dla ilustracji przykładami z Alain Chartier i Antoine de La Sale, przeciwstawionymi starofrancuskiemu prozaikowi Villehardouinowi, oraz przykładami analizowanymi przez Karla Bühlera w jego Sprachtheorie), jako cechy wyróżniające średniofrancuski w stosunku do starofrancuskiego, przewagę hipotaksy i przejście od fleksyjnego typu języka do typu pozycyjnego. W zakresie funkcjonowania języka w społeczeństwie daje się zauważyć u progu średniofrancuskiego postępujący rozdział pomiędzy językiem literackim i potocznym. Ten zespół cech będzie charakteryzować francuski w późniejszych epokach i w związku z tym nie wydaje się zbyt przesadną teza P. Guiraud (Le moyen fran.ais, Paryż 1963) o zasadniczym skoku jakościowym (Guiraud mówi o „mutacji”) pomiędzy starofrancuskim a średniofrancuskim, który należy uznać za pierwszy okres francuszczyzny nowożytnej.