Parafia NSPJ w New Britain i jej duszpasterze na łamach „Dziennika Chicagoskiego” w latach 1894-1920

Main Article Content

Józef Szymański

Abstrakt

Parafia nowobretańska miała charakter narodowy i personalny, liczyła około 7,5 tys. wiernych, i tak zaprezentowana została na łamach „Dziennika Chicagoskiego”. Jej pierwszy proboszcz, ks. Lucjan Bójnowski, pozostał na tym stanowisku 62 lata (1895-1957). W tym czasie zbudowano kościół drewniany, po 1902 r. murowany, a także szkołę i ochronkę, wydawano gazetę. Wokół tej parafii swoją działalność prowadziły różne towarzystwa religijne, kulturalne i narodowe mające na celu pogłębianie i podtrzymanie polskiej świadomości narodowej wśród emigrantów, więzi ze starym krajem, pogłębianie życia religijnego. Obok pomocy duchowej, uroczystych nabożeństw, parafia polska w New Britain dostarczyła do „błękitnej armii” wielu rekrutów, a także tysiące dolarów pomocy materialnej staremu krajowi. Do armii polskiej we Francji wstąpiło z tej parafii polskiej 290 ochotników. Łącznie do armii polskiej i amerykańskiej wstąpiło 965 Polaków. Z nich 123 oddało życie.


Ogromną rolę odegrała parafia polska przede wszystkim w sprawach odrodzenia poczucia narodowego i odrodzenia niepodległego Państwa Polskiego. Więź emigrantów polskich z Kościołem poza ojczystym krajem kształtowała poczucie tożsamości religijnej i narodowej.

Article Details

Dział
Artykuły

Bibliografia

Archiwum Archidiecezjalne w Przemyślu. Akta personalne ks. Władysława Kisielewicza.
Bielecki L., Polacy w Hamburgu, „Dziennik Chicagoski” nr 253, 27 października 1899, s. 6.
Biuletyn Armii Polskiej. Centrum No. 41 w New Britain, Conn., „Dziennik Chicagoski” nr 64, 16 marca 1918, s. 6.
Bójnowski L., ks., Historja parafji polskich w diecezji hartfordskiej w Stanie Connecticut w Stanach Zjednoczonych, New Britain, Conn., 1939.
Bójnowski L., ks., Poświęcenie Ochronki Polskiej w New Britain, Conn., „Dziennik Chicagoski” nr 119, 26 maja 1906, s. 3.
Bójnowski L., ks., Sprawozdanie z Ochronki Polskiej w New Britain Conn., „Dziennik Chicagoski” nr 51, 6 marca 1906, s. 2.
Bójnowski L., ks., Z New Britain Conn., „Dziennik Chicagoski” nr 33, 9 lutego 1897, s. 2.
Cichocki J., Z Albion, N.Y., „Dziennik Chicagoski” nr 19, 23 stycznia 1900, s. 2.
Co mówi zacny kapłan polski o pożyczce, „Dziennik Chicagoski” nr 124, 25 maja 1920, s. 6.
Dom Św. Józefa do Braci Rodaków i Przyjaciół Domu Polskiego Emigracyjnego w Nowym Jorku, „Dziennik Chicagoski” nr 7, 9 stycznia 1903, s. 4.
Do Polaków Katolików w Stanie Connecticut, „Dziennik Chicagoski” nr 119, 22 maja 1901, s. 5.
Fair w New Britain Conn., „Dziennik Chicagoski” nr 283, 10 grudnia 1897, s. 2.
Gatesville, Mich., „Dziennik Chicagoski” nr 302, 28 grudnia 1904, s. 4.
Grzybowski M.M., ks., Duchowieństwo diecezji płockiej. Wiek XIX, t. I, cz. 2, Płock: Biblos 2008.
Grzybowski M.M., ks., Duchowieństwo diecezji płockiej. Wiek XIX, t. III, Płock: Biblos 2012.
Historia polskich rzymsko-katolickich parafij archidiecezji filadelfijskiej w Stanach Zjednoczonych Północnej Ameryki, Philadelphiae 1938.
Kanonik Mardyrosiewicz, „Kurjer Lwowski”, nr 229, 19 sierpnia 1901, s. 1-3; nr 231, 22 sierpnia 1901, s. 5; nr 234, 24 sierpnia 1901, s. 5.
Kolenkiewicz P., Z życia Polaków w Ameryce. Z Norwich, Conn., „Dziennik Chicagoski” nr 194, 21 sierpnia 1905, s. 2.
Ks. Mardyrosiewicz, „Dziennik Chicagoski” nr 167, 16 lipca 1904, s. 7.
Kruszka W., Historya polska w Ameryce. Początek, wzrost i rozwój dziejowy osad polskich w Północnej Ameryce (w Stanach Zjednoczonych i Kanadzie), t. 7, 11, 13, Milwaukee, Wis., 1905-1908.
Która gazeta jest dobrą w Ameryce? „Dziennik Chicagoski” nr 39, 16 lutego 1909, s. 3.
Ks. Walenty Cichy naprawia zgorszenie, „Dziennik Chicagoski” nr 224, 24 września 1913, s. 4.
Kubicki P., Bojownicy kapłani za sprawę Kościoła i Ojczyzny w latach 1861-1915. Materiały z urzędowych świadectw władz rosyjskich, archiwów konsystorskich, zakonnych i prywatnych, część 1, Dawne Król. Polskie, t. II, Diecezje lubelska z podlaską i płocka, Sandomierz 1933.
Kumor B., ks., Kościelne dzieje Polonii w Connecticut 1870-1986, „Nasza Przeszłość” 73(1990).
Kumor B., ks., Z problemów ludnościowych polskiej parafii Najśw. Serca Jezusowego w New Britan, Conn. (1895-1920), „Studia Polonijne” 5(1982).
Middletown, Conn. Prymicye ks. Stanisława Błażejowskiego, „Dziennik Chicagoski” nr 184, 7 sierpnia 1915, s. 6.
Mylna wiadomość, „Dziennik Chicagoski” nr 205, 2 września 1913, s. 4.
Nadolny A., ks., Sto lat polskiego duszpasterstwa w Hamburgu, Pelplin–Hamburg 1992.
New Britain, Conn., „Dziennik Chicagoski” nr 102, 2 maja 1914, s. 14.
New Britain. Conn., „Dziennik Chicagoski” nr 215, 14 września 1909, s. 6.
New Britain, Conn., 17-go maja 1918, „Dziennik Chicagoski” nr 120, 22 maja 1918, s. 6.
Nir R., Misicki Tomasz, w: Encyklopedia polskiej emigracji i Polonii, red. K. Dopierała, t. III, Toruń: Oficyna Wydawnicza Kucharski 2004, s. 323-324.
Nir R., Szkice z dziejów Polonii, Orchard Lake, Michigan: Wyd. Centralnego Archiwum Polonii Amerykańskiej 1990.
Notatki, „Dziennik Chicagoski” nr 42, 19 lutego 1908, s. 4.
(Od naszego specyalnego podróżującego korespondenta.) Korespondencye ze Wschodu, New Britain, Conn., „Dziennik Chicagoski” nr 90, 17 kwietnia 1913, s. 5.
O „niezależnym” Kamińskim, „Dziennik Chicagoski” nr 245, 21 października 1895, s. 2.
O zdobycie milionów (Z Wydziału Narodowego), „Dziennik Chicagoski” nr 300, 23 grudnia 1918, s. 10.
Polacy na obczyźnie, „Dziennik Chicagoski” nr 6, 8 stycznia 1901, s. 4.
Polacy w Ameryce, „Dziennik Chicagoski” nr 103, 3 maja 1893, s. 2.
Polacy w Ameryce, „Dziennik Chicagoski” nr 146, 25 czerwca 1895, s. 2.
Polacy w Ameryce, „Dziennik Chicagoski” nr 240, 15 października 1895, s. 4.
Polacy w Ameryce. W New Britain, Conn., „Dziennik Chicagoski” nr 229, 3 października 1894, s. 4.
Polacy w Ameryce. Z Clevland, O., „Dziennik Chicagoski” nr 272, 20 listopada 1899, s. 4.
Polacy w Ameryce. Z Hartford, Conn., „Dziennik Chicagoski” nr 236, 6 października 1902, s. 4.
Polacy w Ameryce. Z New Bedford, Mass., „Dziennik Chicagoski” nr 152, 28 czerwca 1904, s. 4.
Polacy w Ameryce. Z New Bedford, Mass., 22 lutego 1904 r., „Dziennik Chicagoski” nr 54, 4 marca 1904, s. 3.
Polacy w New Britain, „Dziennik Chicagoski” nr 90, 17 kwietnia 1913, s. 5.
Poświęcenie szkoły polskiej N. Serca Jezusowego w New Britain, Conn., „Dziennik Chicagoski” nr 212, 13 września 1910, s. 5.
Potrzeba nauczycielek do szkoły polskiej, „Dziennik Chicagoski” nr 175, 29 lipca 1910, s. 7.
Prośba do Szanownego Społeczeństwa, „Dziennik Chicagoski” nr 82, 7 kwietnia 1922, s. 5.
Prośba do Szanownego Społeczeństwa, „Dziennik Chicagoski” nr 298, 21 listopada 1922, s. 7.
Polacy w Ameryce. Z Shamokin, Pa., „Dziennik Chicagoski” nr 48, 28 lutego 1898, s. 2.
Poświęcenie szkoły polskiej N. Serca Jezusowego, w New Britain, Conn., „Dziennik Chicagoski” nr 212, 13 września 1910, s. 5.
Rosya, Japonia, Polacy i uczciwi Amerykanie, „Dziennik Chicagoski” nr 30, 6 lutego 1905, s. 2.
Seminarium w Detroit, „Dziennik Chicagoski” nr 99, 29 kwietnia 1897, s. 4.
Szkoła polska w New Britain Conn., „Dziennik Chicagoski” nr 114, 15 maja 1909, s. 4.
Szymański J., ks., Parafie i duchowieństwo polskie w USA w walce o niepodległość Polski, „Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne” 110(2018).
Szymański J., ks., Parafia w Meriden i jej duszpasterze na łamach „Dziennika Chicagoskiego” w latach 1893-1920, „Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne” 114 (2020) [w druku].
Śp. ks. Józef Culkowski, „Dziennik Chicagoski” nr 208, 4 września 1909, s. 5.
Śp. ks. Tomasz Krakowiak, „Miesięcznik Pasterski Płocki” 1937, nr 12, s. 593.
Wiadomości drobne z Nowej Anglii. W Hartford, Conn., „Dziennik Chicagoski” nr 161, 11 lipca 1913, s. 5.
W New Britain, Conn., „Dziennik Chicagoski” nr 67, 21 marca 1911, s. 8.
W New Britain, Conn., „Dziennik Chicagoski” nr 271, 22 listopada 1911, s. 5.
W parafii polskiej św. Stanisława w Winonie, Minn., „Dziennik Chicagoski” nr 59, 10 marca 1893, s. 1.
Wspomnienie z Hamburga, „Dziennik Chicagoski” nr 162, 12 lipca 1900, s. 1.
Wspomnienie z Hamburga (Dokończenie), „Dziennik Chicagoski” nr 163, 13 lipca 1900, s. 2.
Z Baltimore Md., „Dziennik Chicagoski” nr 156, 5 lipca 1901, s. 2.
Z Clevland, O., „Dziennik Chicagoski” nr 160, 10 lipca 1900, s. 2.
Z Domu Emigracyjnego Polskiego pod opieką Tow. Św. Józefa w New Yorku, „Dziennik Chicagoski” nr 184, 7 sierpnia 1899, s. 2.
Zeznania ks. Mardyrosiewicza, „Dziennik Chicagoski” nr 210, 7 września 1901, s. 6.
Z Filadelfii, Pa., „Dziennik Chicagoski” nr 63, 20 marca 1906, s. 2.
Z Hartford, Conn., „Dziennik Chicagoski” nr 221, 18 września 1912, s. 2.
Z Kazimierzowa, „Dziennik Chicagoski” nr 242, 15 października 1902, s. 4.
Z Meriden, Conn., „Dziennik Chicagoski” nr 226, 26 września 1908, s. 5.
Z naszej prasy: „Przewodnik Katolicki”, „Dziennik Chicagoski” nr 180, 3 sierpnia 1921, s. 4.
Z New Bedford, Mass., „Dziennik Chicagoski” nr 225, 27 września 1905, s. 2.
Z New Bedford, Mass., „Dziennik Chicagoski” nr 293, 19 grudnia 1905, s. 2.
Z New Britain, Conn., „Dziennik Chicagoski” nr 141, 17 czerwca 1918, s. 6.
Z New Britain, Conn., „Dziennik Chicagoski” nr 171, 23 lipca 1913, s. 8.
Z New Britain, Conn., „Dziennik Chicagoski” nr 200, 27 sierpnia 1902, s. 4.
Z New Britain, Conn., „Dziennik Chicagoski” nr 212, 10 września 1918, s. 2.
Z New Britain, Conn., „Dziennik Chicagoski” nr 221, 18 września 1912, s. 4.
Z New Britain, Conn., „Dziennik Chicagoski” nr 240, 8 października 1913, s. 3.
Z New Britain, Conn., „Dziennik Chicagoski” nr 240, 13 października 1922, s. 3.
Z New Britain, Conn., „Dziennik Chicagoski” nr 272, 20 października 1899, s. 4.
Z New Britain, Conn., „Dziennik Chicagoski” nr 32, 7 lutego 1907, s. 5.
Z New Britain, Conn., „Dziennik Chicagoski” nr 34, 9 lutego 1912, s. 6.
Z obozu Kościuszki, „Dziennik Chicagoski” nr 297, 19 grudnia 1917, s. 10.
Z Orchard Lake, Mich., „Dziennik Chicagoski” nr 138, 13 czerwca 1913, s. 6.
Z Sejmu Zjednoczenia Kapłanów Polskich w Ameryce, „Dziennik Chicagoski” nr 47, 25 lutego 1921, s. 5.
Z życia Polaków w Ameryce. Z Norwich, Conn., „Dziennik Chicagoski” nr 194, 21 sierpnia 1905, s. 2.