Pastoral Care of Poles Living in Hungary until 1939
Article Sidebar
Published:
Dec 7, 2022
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
Keywords:
Poles in Hungary, Polish pastoral care in Hungary, Fr. Wincenty Danek, Salesians in Hungary, Paulines in Hungary, Elisabethans in Hungary
Main Article Content
Abstract
The pastoral care of Poles living in Budapest dates back to 1897. In Köbánya (District Ten), Holy Mass celebrations for Polish labourers started on Sundays and holidays. The venue was the Conti Chapel in Kápolna Place, founded by the Conti family from Italy. Temporary pastoral care was provided by Fr. K. Benedikovics, upon authorisation from the Hungarian church authorities, and subsequently by a Slovak priest, Fr. V. Havlíček. Changes in the organization of the Polish pastoral center followed the visitation of Archbishop Józef Bilczewski, Metropolitan of Lvov. By his authorization, pastoral care of 30 thousand Poles was assumed by Fr. Wincenty Danek in 1908, which in 1910 received an official name: Polish Curatorial Office. For the execution of particular tasks, many social institutions were established, such as the Church Erection Committee, Association for the Erection of “House of the Poor”, and the “Shelter” Association later on. The church in Kőbánya Place hosted the Catholic Association of Female Youth and the “Polish Table” of St. Stanislaus Kostka. In 1925, construction of a church started, which was consecrated by Cardinal A. Hlond on 17 August 1930. Next to the Polish church of Our Lady of Perpetual Help (Ohegy 11 Street), a shelter for the elderly and a rectory were erected. The pastoral care of Hungarian Polonia was supported by priests from diverse religious orders and congregations, Salesians, Paulines, and Poznań-based Elisabethan Sisters. Moreover, very frequently, the Polish pastor would invite priests from Poland to conduct retreat services, assist at Christmas and during Lent.
Article Details
Issue
Section
Articles
References
Adamczewski P., Sprawa budowy kościoła katolickiego w Nikolsku Ussuryjskim (Ussuryjsku) w świetle dokumentów przechowywanych w Rosyjskim Państwowym Archiwum Historycznym Dalekiego Wschodu we Władywostoku, „Studia z Dziejów Rosji i Europy Środkowo- Wschodniej” 52(2017) z. 1, s. 33-53.
Bender R., Ksiądz Karol Mikoszewski (X. Syxtus) 1822-1886, członek Rządu Tymczasowego Narodowego 1863, emigrant, zesłaniec, Warszawa: Ośrodek Dokumentacji i Studiów Społecznych 1982.
Csombor E., Działalność polskiego Kościoła katolickiego na Węgrzech w czasie drugiej wojny światowej, „Studia Polonijne” 15(1993), s. 45-53 .
Czynności pasterskie, „Kronika Dyecezyi Kujawsko-Kaliskiej” 7(1916), s. 232-233, 236.
Emigracja włościan, „Kurjer Lwowski”, Nr 100, 11 kwietnia 1899, s. 3.
Emigracja włościan, „Kurjer Lwowski”, Nr 128, 9 maja 1899, s. 4.
Gojawiczyńska B., Tradycja 3 maja wśród Polonii węgierskiej (do 1944 r.), „Acta Universitatis Lodziensis” Folia Historica 40(1991), s. 97-125.
Gumplowicz M., Polacy na Węgrzech. Studium etnograficzno-historyczne (Z teki pozgonnej), Lwów: Towarzystwo ludoznawcze 1903.
Józefowicz M. ks., Kościół polski i jego duszpasterz – ks. Wincenty Danek w nowej sytuacji, [w:] Bogu – Ojczyźnie – Bliźniemu. Duchowni w życiu wychodźstwa polskiego na Węgrzech 1939-1945. Istennek – A Hazának – Felebarátaimnak. Lelkészek a lengyel menekültek életében Magyarországon 1939-1945, red. K. Łubczyk, Warszawa: Oficyna Wydawnicza RYTM 2005.
Józefowicz M. ks., Kościół polski w Budapeszcie „Małym Rapperswil”, „Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne” 65(1996), s. 427-441.
Kaczmarek U., Na węgierskiej ziemi. Rzecz o Polonii węgierskiej, Poznań: Ars Nova 1999.
Kaczmarek U., Rola polskiego kościoła rzymskokatolickiego w życiu Polonii węgierskiej, „Studia Polonijne” 10(1986), s. 287-294.
Kapronczay K., Polscy duchowni w podwójnej roli, [w:] Bogu – Ojczyźnie – Bliźniemu. Duchowni w życiu wychodźstwa polskiego na Węgrzech 1939-1945. Istennek – A Hazának – Felebarátaimnak. Lelkészek a lengyel menekültek életében Magyarországon 1939-1945, red. K. Łubczyk, Warszawa Oficyna Wydawnicza RYTM 2005.
Kraszewski P., Polacy na Węgrzech, [w:] Polonia w Europie, red. E. Szydłowska-Cegłowa, Poznań: PAN 1992.
Krętosz J. ks., Duchowieństwo archidiecezji lwowskiej na terenie diecezji katowickiej po 1945 r., „Śląskie Studia Historyczno-Teologiczne” 37(2004), z. 2, s. 200-216.
Kronika Polonii Zagranicznej. Uroczystości polskie w Budapeszcie, „Polacy Zagranicą” 8(1938), s. 51.
Krzyżak L. ks., Kanoniczna struktura polskiej parafii personalnej w Budapeszcie w świetle historii jej erygowania i działalności, [w:] Polska – Węgry drogą Wspólnoty Wyszehradzkiej, pod red. Ks. Jana Zimnego, Stalowa Wola–Kraków: Eikon Plus 2016.
Kusek J. TChr, Polacy na Węgrzech w latach 1918-1939, „Nasza Przeszłość” 81(1994), s. 259-277.
Listy z kraju – Jasło (Emigracja do Węgier), „Kurjer Lwowski”, Nr 275, 4 października 1898, s. 3.
Lorenc G. OSPPE, Amerykańska Częstochowa, Doylestown, PA: Narodowe Sanktuarium Matki Bożej Częstochowskiej 1989.
Nir R., Zembrzuski Michał OSPE, [w:] Encyklopedia katolicka, t. 20, red. E. Gigilewicz, Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL 2014, kol. 1347.
Od Polaków w Peszcie. Odezwa, „Dziennik Chicagoski” Nr 197, 25 sierpnia 1910, s. 2.
Okołowicz J., Wychodźstwo i osadnictwo polskie przed wojną, Warszawa: Nakł. Urzędu Emigracyjnego: Skł. gł. Księgarnia Gebethnera i Wolffa 1920.
Olszewski D. ks., Życie religijne polskich środowisk emigracyjnych na przełomie XIX i XX wieku (Zarys problematyki badawczej), „Roczniki Humanistyczne” 34(1986), z. 2, s. 387-392.
Piech S. ks., Akcje duszpasterskie księży diecezji tarnowskiej wśród polskiego wychodźstwa sezonowego za granicą (1904-1913), „Studia Polonijne” 9(1985), s. 83-101.
Piech S. ks., Emigracja z diecezji tarnowskiej w świetle ankiet Konsystorza z lat 1907 i 1910, „Nasza Przeszłość” 65(1986), s. 145-197.
Pietrzykowski J. SDB, Towarzystwo Salezjańskie w Polsce w warunkach okupacji 1939-1945, Warszawa: IPN 2015.
Pilch A., Trendy migracji zarobkowej ludności Galicji w XIX i XX w. (do 1918 r.), [w:] Mechanizmy polskiej migracji zarobkowej, red. C. Bobińska, Warszawa: Książka i Wiedza 1976.
Pitoń J. CM, Księża polscy w Brazylii 1848-1984, [w:] Zmagania polonijne w Brazylii, t. 4: Owocująca przeszłość, red. T. Dworecki SVD, Warszawa: ATK 1987.
Polacy na Węgrzech, „Polacy Zagranicą” 1(1933), s. 22-24.
Reychman J., Dzieje Polonii węgierskiej, [w:] Problemy Polonii zagranicznej, t. 5, Warszawa: Interpress 1966-1967, s. 47-62.
Rocznik Archidiecezyj Gnieźnieńskiej i Poznańskiej na 1938 Rok, Poznań: Księgarnia św. Wojciecha 1938.
Rocznik diecezji włocławskiej 1939, Włocławek: nakładem Kurii Diecezjalnej 1939.
Rokicki Cz., O wychodźstwie polskim na Węgrzech, „Polski Przegląd Emigracyjny” 1912, nr 7, s. 281.
R[ulka] K. ks., Ks. Julian Brylik, „Kronika Diecezji Włocławskiej”. Dodatek do numeru 10-11, 72(1989), s. 9.
Salezjański Instytut Teologiczny w Krakowie 1939-1945, Kronika, oprac. i wyd. W.W. Żurek, Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL 2022.
Sikora G. CMW, Prosto z misji. Salezjańskie misje na Węgrzech, „Misje Salezjańskie” 4(2011), nr 143, s. 6-11.
Stefańczyk W.T., Mniejszość polska na Węgrzech. Stan i potrzeby badań, „Konteksty Kultury” 10(2013), z. 4, s. 479-488.
Szymański J. ks., Duszpasterze Polonii i Polaków za granicą. Słownik biograficzny, t. 2, Lublin: Miejska i Powiatowa Biblioteka Publiczna 2011; t. 3, Rzeszów: Bonus Liber 2020.
Szymański J. ks., Kościół katolicki w trosce o emigrację z ziem polskich na przełomie XIX i XX w., „Fides, Ratio et Patria. Studia Toruńskie” 2016, nr 4, s. 107-122.
Szymański J. ks., Węgry, Duszpasterstwo polonijne, [w:] Encyklopedia katolicka, t. 20, red. E. Gigilewicz, Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL 2014, kol. 412-413.
Świda A., Inspektorzy polskich prowincji salezjańskich, cz. 2, Warszawa: Salezjański Ośrodek Misyjny 1990.
Ungar W., Polacy na Węgrzech, „Przegląd Emigracyjny” 1893, nr 2, s. 13-16.
Węgry – Polska kolonia w Nitz Vagos, „Missye Katolickie” 2(1899), s. 53.
Wieliczko M., Duszpasterstwo cywilne i wojskowe wychodźstwa polskiego na Węgrzech w latach II wojny światowej, [w:] Historia duszpasterstwa wojskowego na ziemiach polskich, red. J. Ziółek i in., Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL 2004.
Wieliczko M., Kőbánya; chłopska, robotnicza, polska dzielnica Budapesztu na przełomie XIX-XX wieku, „Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska. Sectio F, Historia” 54-55(1999-2000), s. 317-327.
Wieliczko M., Ksiądz Wincenty Danek (1870-1945), „Studia Polonijne” 17(1996), s. 171-184.
Wieliczko M., Polacy na Węgrzech, Lublin: Polonijne Centrum Kulturalno-Oświatowe UMCS 1977.
Wieliczko M., Praca i publicystyka duszpasterzy wychodźstwa polskiego na Węgrzech w latach 1939-1944, [w:] Historia i archiwistyka. Studia z dziejów Polski, Polonii i archiwistyki. Księga dedykowana Księdzu doktorowi Romanowi Nirowi, red. J. Farys i in., Gorzów Wlkp.: Zamiejscowy Wydział Kultury Fizycznej poznańskiej AWF 2004.
Wieliczko M., Statuta Stowarzyszenia Polaków zamieszkałych w Budapeszcie pod nazwą „Stowarzyszenie Bratniej Pomocy” (A Pestudán lakό Lengyelek Testvér-segélyzό Egyeletének Alapszábalyai, Budapest 1874), „Rocznik Polonijny” 1984/85, nr 5-6, s. 277-286 .
Wołczański J. ks., Eksterminacja narodu polskiego i Kościoła rzymskokatolickiego przez ukraińskich nacjonalistów w Małopolsce Wschodniej w latach 1939-1945. Materiały źródłowe, cz. 1, Kraków: Studio Format. Zakład Graficzny COLONEL 2005.
Wołczański J. ks., Listy ks. Wincentego Danka do abp. Józefa Bilczewskiego z lat 1900-1919 (część I), „Studia Polonijne” 42(2021), s. 495-543.
Wójcik S. ks., Praca kapłanów archidiecezji lwowskiej na Dolnym Śląsku, „Studia Polonijne” 17(1996), s. 45-96.
Wspomnienia z niedawnej przeszłości przez ks. Adama Słotwińskiego, pijara zebrane Wielce Czcigodnemu, Ojczyźnie zasłużonemu Mężowi Wnemu Panu Stefanowi Buszczyńskiemu poświęcone, Część pierwsza (1860-1871), Kraków: nakładem autora 1892.
Wyszyński kard. S., Pro memoria. Zapiski z lat 1948-1949 i 1952-1953, red. M. Bujnowska i in., Warszawa : IPN–UKSW 2007.
Zając M., Działalność apostolska polskich sióstr elżbietanek za granicą, „Nasza Przeszłość” 55(1981), s. 433-471.
Zbudniewek J. ZP, O. Michał Zembrzuski nie żyje, „Studia Claromontana” 22(2004), s. 822-831.
Zbudniewek J., Raczyński Kajetan OSPE, [w:] Encyklopedia katolicka, t. 16, red. E. Gigilewicz, Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL 2012, kol. 1057-1058.
Zbudniewek J. ZP, Wkład paulinów dla Polonii na obczyźnie, [w:] Działalność męskich zgromadzeń zakonnych wśród Polonii, red. ks. J. Bakalarz i in., Lublin: Redakcja Wydawnictw KUL 1982.
Zembrzuski M., Wspomnienia z pobytu na Węgrzech w latach 1934-1947. Z języka węgierskiego tłumaczył i komentarzem zaopatrzył Mieczysław Ostoja-Mitkiewicz, „Studia Claromontana” 22(2004), s. 193-390.
Bender R., Ksiądz Karol Mikoszewski (X. Syxtus) 1822-1886, członek Rządu Tymczasowego Narodowego 1863, emigrant, zesłaniec, Warszawa: Ośrodek Dokumentacji i Studiów Społecznych 1982.
Csombor E., Działalność polskiego Kościoła katolickiego na Węgrzech w czasie drugiej wojny światowej, „Studia Polonijne” 15(1993), s. 45-53 .
Czynności pasterskie, „Kronika Dyecezyi Kujawsko-Kaliskiej” 7(1916), s. 232-233, 236.
Emigracja włościan, „Kurjer Lwowski”, Nr 100, 11 kwietnia 1899, s. 3.
Emigracja włościan, „Kurjer Lwowski”, Nr 128, 9 maja 1899, s. 4.
Gojawiczyńska B., Tradycja 3 maja wśród Polonii węgierskiej (do 1944 r.), „Acta Universitatis Lodziensis” Folia Historica 40(1991), s. 97-125.
Gumplowicz M., Polacy na Węgrzech. Studium etnograficzno-historyczne (Z teki pozgonnej), Lwów: Towarzystwo ludoznawcze 1903.
Józefowicz M. ks., Kościół polski i jego duszpasterz – ks. Wincenty Danek w nowej sytuacji, [w:] Bogu – Ojczyźnie – Bliźniemu. Duchowni w życiu wychodźstwa polskiego na Węgrzech 1939-1945. Istennek – A Hazának – Felebarátaimnak. Lelkészek a lengyel menekültek életében Magyarországon 1939-1945, red. K. Łubczyk, Warszawa: Oficyna Wydawnicza RYTM 2005.
Józefowicz M. ks., Kościół polski w Budapeszcie „Małym Rapperswil”, „Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne” 65(1996), s. 427-441.
Kaczmarek U., Na węgierskiej ziemi. Rzecz o Polonii węgierskiej, Poznań: Ars Nova 1999.
Kaczmarek U., Rola polskiego kościoła rzymskokatolickiego w życiu Polonii węgierskiej, „Studia Polonijne” 10(1986), s. 287-294.
Kapronczay K., Polscy duchowni w podwójnej roli, [w:] Bogu – Ojczyźnie – Bliźniemu. Duchowni w życiu wychodźstwa polskiego na Węgrzech 1939-1945. Istennek – A Hazának – Felebarátaimnak. Lelkészek a lengyel menekültek életében Magyarországon 1939-1945, red. K. Łubczyk, Warszawa Oficyna Wydawnicza RYTM 2005.
Kraszewski P., Polacy na Węgrzech, [w:] Polonia w Europie, red. E. Szydłowska-Cegłowa, Poznań: PAN 1992.
Krętosz J. ks., Duchowieństwo archidiecezji lwowskiej na terenie diecezji katowickiej po 1945 r., „Śląskie Studia Historyczno-Teologiczne” 37(2004), z. 2, s. 200-216.
Kronika Polonii Zagranicznej. Uroczystości polskie w Budapeszcie, „Polacy Zagranicą” 8(1938), s. 51.
Krzyżak L. ks., Kanoniczna struktura polskiej parafii personalnej w Budapeszcie w świetle historii jej erygowania i działalności, [w:] Polska – Węgry drogą Wspólnoty Wyszehradzkiej, pod red. Ks. Jana Zimnego, Stalowa Wola–Kraków: Eikon Plus 2016.
Kusek J. TChr, Polacy na Węgrzech w latach 1918-1939, „Nasza Przeszłość” 81(1994), s. 259-277.
Listy z kraju – Jasło (Emigracja do Węgier), „Kurjer Lwowski”, Nr 275, 4 października 1898, s. 3.
Lorenc G. OSPPE, Amerykańska Częstochowa, Doylestown, PA: Narodowe Sanktuarium Matki Bożej Częstochowskiej 1989.
Nir R., Zembrzuski Michał OSPE, [w:] Encyklopedia katolicka, t. 20, red. E. Gigilewicz, Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL 2014, kol. 1347.
Od Polaków w Peszcie. Odezwa, „Dziennik Chicagoski” Nr 197, 25 sierpnia 1910, s. 2.
Okołowicz J., Wychodźstwo i osadnictwo polskie przed wojną, Warszawa: Nakł. Urzędu Emigracyjnego: Skł. gł. Księgarnia Gebethnera i Wolffa 1920.
Olszewski D. ks., Życie religijne polskich środowisk emigracyjnych na przełomie XIX i XX wieku (Zarys problematyki badawczej), „Roczniki Humanistyczne” 34(1986), z. 2, s. 387-392.
Piech S. ks., Akcje duszpasterskie księży diecezji tarnowskiej wśród polskiego wychodźstwa sezonowego za granicą (1904-1913), „Studia Polonijne” 9(1985), s. 83-101.
Piech S. ks., Emigracja z diecezji tarnowskiej w świetle ankiet Konsystorza z lat 1907 i 1910, „Nasza Przeszłość” 65(1986), s. 145-197.
Pietrzykowski J. SDB, Towarzystwo Salezjańskie w Polsce w warunkach okupacji 1939-1945, Warszawa: IPN 2015.
Pilch A., Trendy migracji zarobkowej ludności Galicji w XIX i XX w. (do 1918 r.), [w:] Mechanizmy polskiej migracji zarobkowej, red. C. Bobińska, Warszawa: Książka i Wiedza 1976.
Pitoń J. CM, Księża polscy w Brazylii 1848-1984, [w:] Zmagania polonijne w Brazylii, t. 4: Owocująca przeszłość, red. T. Dworecki SVD, Warszawa: ATK 1987.
Polacy na Węgrzech, „Polacy Zagranicą” 1(1933), s. 22-24.
Reychman J., Dzieje Polonii węgierskiej, [w:] Problemy Polonii zagranicznej, t. 5, Warszawa: Interpress 1966-1967, s. 47-62.
Rocznik Archidiecezyj Gnieźnieńskiej i Poznańskiej na 1938 Rok, Poznań: Księgarnia św. Wojciecha 1938.
Rocznik diecezji włocławskiej 1939, Włocławek: nakładem Kurii Diecezjalnej 1939.
Rokicki Cz., O wychodźstwie polskim na Węgrzech, „Polski Przegląd Emigracyjny” 1912, nr 7, s. 281.
R[ulka] K. ks., Ks. Julian Brylik, „Kronika Diecezji Włocławskiej”. Dodatek do numeru 10-11, 72(1989), s. 9.
Salezjański Instytut Teologiczny w Krakowie 1939-1945, Kronika, oprac. i wyd. W.W. Żurek, Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL 2022.
Sikora G. CMW, Prosto z misji. Salezjańskie misje na Węgrzech, „Misje Salezjańskie” 4(2011), nr 143, s. 6-11.
Stefańczyk W.T., Mniejszość polska na Węgrzech. Stan i potrzeby badań, „Konteksty Kultury” 10(2013), z. 4, s. 479-488.
Szymański J. ks., Duszpasterze Polonii i Polaków za granicą. Słownik biograficzny, t. 2, Lublin: Miejska i Powiatowa Biblioteka Publiczna 2011; t. 3, Rzeszów: Bonus Liber 2020.
Szymański J. ks., Kościół katolicki w trosce o emigrację z ziem polskich na przełomie XIX i XX w., „Fides, Ratio et Patria. Studia Toruńskie” 2016, nr 4, s. 107-122.
Szymański J. ks., Węgry, Duszpasterstwo polonijne, [w:] Encyklopedia katolicka, t. 20, red. E. Gigilewicz, Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL 2014, kol. 412-413.
Świda A., Inspektorzy polskich prowincji salezjańskich, cz. 2, Warszawa: Salezjański Ośrodek Misyjny 1990.
Ungar W., Polacy na Węgrzech, „Przegląd Emigracyjny” 1893, nr 2, s. 13-16.
Węgry – Polska kolonia w Nitz Vagos, „Missye Katolickie” 2(1899), s. 53.
Wieliczko M., Duszpasterstwo cywilne i wojskowe wychodźstwa polskiego na Węgrzech w latach II wojny światowej, [w:] Historia duszpasterstwa wojskowego na ziemiach polskich, red. J. Ziółek i in., Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL 2004.
Wieliczko M., Kőbánya; chłopska, robotnicza, polska dzielnica Budapesztu na przełomie XIX-XX wieku, „Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska. Sectio F, Historia” 54-55(1999-2000), s. 317-327.
Wieliczko M., Ksiądz Wincenty Danek (1870-1945), „Studia Polonijne” 17(1996), s. 171-184.
Wieliczko M., Polacy na Węgrzech, Lublin: Polonijne Centrum Kulturalno-Oświatowe UMCS 1977.
Wieliczko M., Praca i publicystyka duszpasterzy wychodźstwa polskiego na Węgrzech w latach 1939-1944, [w:] Historia i archiwistyka. Studia z dziejów Polski, Polonii i archiwistyki. Księga dedykowana Księdzu doktorowi Romanowi Nirowi, red. J. Farys i in., Gorzów Wlkp.: Zamiejscowy Wydział Kultury Fizycznej poznańskiej AWF 2004.
Wieliczko M., Statuta Stowarzyszenia Polaków zamieszkałych w Budapeszcie pod nazwą „Stowarzyszenie Bratniej Pomocy” (A Pestudán lakό Lengyelek Testvér-segélyzό Egyeletének Alapszábalyai, Budapest 1874), „Rocznik Polonijny” 1984/85, nr 5-6, s. 277-286 .
Wołczański J. ks., Eksterminacja narodu polskiego i Kościoła rzymskokatolickiego przez ukraińskich nacjonalistów w Małopolsce Wschodniej w latach 1939-1945. Materiały źródłowe, cz. 1, Kraków: Studio Format. Zakład Graficzny COLONEL 2005.
Wołczański J. ks., Listy ks. Wincentego Danka do abp. Józefa Bilczewskiego z lat 1900-1919 (część I), „Studia Polonijne” 42(2021), s. 495-543.
Wójcik S. ks., Praca kapłanów archidiecezji lwowskiej na Dolnym Śląsku, „Studia Polonijne” 17(1996), s. 45-96.
Wspomnienia z niedawnej przeszłości przez ks. Adama Słotwińskiego, pijara zebrane Wielce Czcigodnemu, Ojczyźnie zasłużonemu Mężowi Wnemu Panu Stefanowi Buszczyńskiemu poświęcone, Część pierwsza (1860-1871), Kraków: nakładem autora 1892.
Wyszyński kard. S., Pro memoria. Zapiski z lat 1948-1949 i 1952-1953, red. M. Bujnowska i in., Warszawa : IPN–UKSW 2007.
Zając M., Działalność apostolska polskich sióstr elżbietanek za granicą, „Nasza Przeszłość” 55(1981), s. 433-471.
Zbudniewek J. ZP, O. Michał Zembrzuski nie żyje, „Studia Claromontana” 22(2004), s. 822-831.
Zbudniewek J., Raczyński Kajetan OSPE, [w:] Encyklopedia katolicka, t. 16, red. E. Gigilewicz, Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL 2012, kol. 1057-1058.
Zbudniewek J. ZP, Wkład paulinów dla Polonii na obczyźnie, [w:] Działalność męskich zgromadzeń zakonnych wśród Polonii, red. ks. J. Bakalarz i in., Lublin: Redakcja Wydawnictw KUL 1982.
Zembrzuski M., Wspomnienia z pobytu na Węgrzech w latach 1934-1947. Z języka węgierskiego tłumaczył i komentarzem zaopatrzył Mieczysław Ostoja-Mitkiewicz, „Studia Claromontana” 22(2004), s. 193-390.