Pastoral Care for Poles in Denmark (1892-1939)

Main Article Content

Józef Szymański

Abstract

Poles began to emigrate to Holland in 1892. At first, these emigrantions were seasonal and of a farm-work nature. Among the 25 thousand Catholics in Holland, about 13 thousand were Poles. In 1927, there were 14 ethnic and national pastoral ministers for these people, and they spoke Polish. The pastoral care of these priests from Poland sent by the Primate was met by great opposition by the chauvinist missionaries who mostly came from Holland and Germany.


The Church in Holland opposed Pole’s national rites and tried to assimilate them. Polish priests did not have any pastoral privileges and were completely dependent on local pastors. Cardinal A. Hlond turned to Bishop J. Brems, the apostolic nuntio in Kopenhaggen, to allow Polish priests to serve in pastoral care for the Polish emigrants in Holland, but attempts were unsuccessful.

Article Details

Section
Articles

References

Bakalarz J., Dania. Duszpasterstwo polonijne, [w:] Encyklopedia Katolicka, t. III, Lublin: TN KUL 1973.
Bar J.R. OFMConv, Czyż Hugolin Franciszek (1893-1976), [w:] Słownik polskich pisarzy franciszkańskich (Bernardyni i Franciszkanie śląscy, Franciszkanie Konwentualni, Klaryski oraz Zgromadzenia III Reguły), red. H.E. Wyczawski, Warszawa: Archiwum Prowincji OO. Bernardynów 1981.
Bar J.R. OFMConv, Gościński Rajner Ludwik (1890-1969), [w:] Słownik polskich pisarzy franciszkańskich (Bernardyni i Franciszkanie śląscy, Franciszkanie Konwentualni, Klaryski oraz Zgromadzenia III Reguły), red. H.E. Wyczawski, Warszawa: Archiwum Prowincji OO. Bernardynów 1981.
Bazydło J., Janicki Stanisław, [w:] Encyklopedia Katolicka, t. VII, Lublin: TN KUL 1997, kol. 963.
Brudzisz M., Misiaszek Stanisław, [w:] Słownik polskich teologów katolickich 1918-1981, red. L. Grzebień SJ, t. VI, Warszawa: ATK 1983.
Chojnacki W., Stan i potrzeby badań nad Polonią duńską, „Przegląd Zachodni” 1977, nr 5/6, s. 131-134.
Chojnacki W., Materiały do bibliografii Polonii duńskiej, „Przegląd Zachodni” 1974, nr 2, s. 340-361.
D.J., Robotnicy polscy w Danji. (Wywiad z dyr. Okołowiczem), „Kurjer Lwowski” 30 września 1910, nr 453, s. 2.
D.S., Wychodztwo polskie w Danji, „Narodowiec” 30 czerwca 1926.
Dania. Nowy kościół dla polskich robotników w Maribo i szkoła w Amager, „Missye Katolickie” styczeń 1898.
Danja, „Narodowiec” 12 grudnia 1926.
Danja jest tylko terenem emigracji sezonowej, „Narodowiec” 26 czerwca 1926.
Dla opieki, „Kurjer Lwowski” 14 sierpnia 1910.
Dobrowolski A., Ksiądz Edward Ortved, „Tygodnik Ilustrowany” 7 marca 1903, nr 10.
Duchowieństwo katolickie wynaradawia Polaków – czy nie można im posłać księży polskich, „Narodowiec” 17 sierpnia 1926.
Dyktus J., Emigracja i opieka duszpasterska nad emigrantami w diecezji krakowskiej w świetle ankiet konsystorza z 1907 i 1913 roku, „Studia Polonijne” 2(1977).
Emigracja polska w Danji, „Biuletyn Katolików Polskich w Belgji, Danji i Holandji” 8/12(1927).
Gogola Z. OFMConv, Dzieje franciszkańskiej Prowincji św. Antoniego i bł. Jakuba Strzemię 1918-1939, Kraków: UNUM 2011.
Gogola Z. OFMConv, Praca franciszkanów polskich wśród Polonii na przełomie XIX/XX, do 1939 roku, „Przegląd Kalwaryjski” 13(2009).
Gościński R., Prymas Polski wśród Polonii duńskiej, „Kurjer Poznański” 25 sierpnia 1932.
Gościński R., Wśród Polonii duńskiej, „Kurjer Poznański” 2 kwietnia 1932.
Harcerze polscy wracają do Danji, „Narodowiec” 29 sierpnia 1926.
Hergenröther J., Historia Powszechna Kościoła katolickiego, t. XVIII i XIX, Warszawa 1905.
Jak żyją wychodźcy polscy w Danji. Pierwsze posiedzenie Rady Naczelnej Związku Robotników Polskich w Danji, „Narodowiec” 8 lutego 1928.
Jak żyje wychodztwo polskie w Danji, „Narodowiec” 27 listopada 1926.
Jędrzejowski A., Polonia duńska w latach 1892-1921, „Przegląd Polonijny” 1(1975), z. 2, s. 17-31.
Jubileusz pasterza wychodźców polskich w Danii, „Głos Seminarium Zagranicznego” 1935, nr 4.
Judycki Z.A., Polscy duchowni w świecie. Słownik biograficzny, Kielce: Redakcja Informatorów Biograficznych 2008.
K.R., Z wychodztwa polskiego w Danji, „Narodowiec” 7 sierpnia 1926.
K.R., Z wychodztwa polskiego w Danji, „Narodowiec” 10 sierpnia 1926.
K.R., Z wychodztwa polskiego w Danji, „Narodowiec” 25 sierpnia 1926.
K.R., Uroczystość św. Ansgara. – Udział wychodzców, „Narodowiec” 13 sierpnia 1926.
Kądzioła I., Z życia robotników polskich w Danji, „Narodowiec” 20 lipca 1926.
Klessens J.P. Ks., Do moich Rodaków koło Maribo w Danji, z kolendą, „Narodowiec” 18 grudnia 1926.
Kołodziej B., Opieka duszpasterska nad wychodźcami polskimi do roku 1939, Poznań: UAM 2003.
Kołodziej E., Wychodźstwo zarobkowe z Polski 1918-1939. Studia nad polityką emigracyjną II Rzeczypospolitej, Warszawa: Książka i Wiedza 1982.
Kościelecka S., Dzieje Polonii w Danii w latach 1892-1940, Szczecin: Wydawnictwo Naukowe WSP w Szczecinie 1983.
Kożuch W., Polacy w Danii. Obca opieka duszpasterska a ojczysta nad Polakami w Danii, „Robotnik” – dodatek do „Gazety Grudziądzkiej” 9 sierpnia 1933.
Kruszewski E.S., Jak redemptorysta „stawał w potrzebie” o. Jan Tomasz Szymaszek (1901-1989), „Rocznik Instytutu Polsko-Skandynawskiego” 17( 2001/2002).
Kruszewski E.S., Pastor Edward Ortved (1855-1930) og Hans breve til biskop Johannes von Euch fra 1894-1906. Ksiądz Edward Ortved (1855-1930) oraz listy z lat 1894-1906 do bp. Johannes von Eucha, Kobenhavn 2003.
Kruszewski E.S., Pastor Edward Ortved (1855-1930) – opiekun Polaków w Danii, „Acta Cassubiana” 4(2002).
Kruszewski E.S., Położenie katolików w krajach skandynawskich od pierwszej połowy XVI do połowy XIX wieku. Zarys, „Rocznik Instytutu Polsko-Skandynawskiego” (Kopenhaga) 3(1987/1988).
Kruszewski E.S., Problemy osadnictwa Polaków w Danii 1893-1939, Londyn 1980.
Kruszewski E.S., Śladami polskiego apostolstwa w Danii, [w:] W nieustającej trosce o polską diasporę: tom studiów historycznych i politologicznych dedykowany Księdzu Arcybiskupowi Szczepanowi Wesołemu, red. R. Nir, M. Szczerbiński, K. Wasilewski, Gorzów Wielkopolski: Stowarzyszenie Naukowe „Polska w Świecie” 2012, s. 149-164.
Kubera H., Ks. Stanisław Lisoń, Wspomnienie (1881-1937), „Gazeta Wyborcza” (Poznań) 15 stycznia 2004.
Later-Chodyłowa E., Liczebność i rozmieszczenie emigracji polskiej w Danii w latach 1893-1940, „Przegląd Polonijny” 17(1991), z. 3, s. 19-30.
Later-Chodyłowa E., Przegląd literatury na temat dziejów Polaków i Polonii w Danii, „Przegląd Polsko-Polonijny” 3(2012), z. 3, s. 279-302.
Malanowski J., Adaptacja Polaków w Danii, „Problemy Polonii Zagranicznej” 1(1961), s. 124-154.
Mytkowicz A., Powstanie i rozwój emigracji sezonowej, Kraków 1917.
Nellemann G., Polscy robotnicy rolni w Danii, „Przegląd Polonijny” 9(1985), z. 1, s. 5-30.
Nellemann G., Polska emigracja zarobkowa w Danii od r. 1893, „Przegląd Zachodni” 29(1973), z. 1, s. 41-71.
Nie damy sobie wydrzeć ani ducha polskiego ani polskiej mowy, „Narodowiec” 27 września 1926.
O emigracji polskiej w Danji, „Kurjer Lwowski” 6 listopada 1901, nr 308, s. 4.
Okołowicz J., Wychodźstwo i osadnictwo polskie przed wojną światową, Warszawa 1920.
Olszewski E., Emigracja polska w Danii 1893-1993, Warszawa–Lublin: ISP PAN 1993.
Olszewski E., Polska Misja Katolicka w Danii i jej duszpasterze – organizatorzy, [w:] Duchowieństwo polskie w świecie. Materiały VII Międzynarodowego Sympozjum Biografistyki Polonijnej. Papieski Uniwersytet Urbaniański. Rzym, 17-18 października 2002 r., red. A. i Z. Judyccy, Toruń: Oficyna Wydawnicza Kucharski 2002.
Olszewski E., Z problemów życia narodowego Polonii duńskiej, [w:] Polacy w Skandynawii, red. E. Olszewski, Lublin: Wydawnictwo Panta 1997.
Olszewski E., Związek Polaków – katolików w Danii (1918-1919), „Studia Polonijne” 14(1992).
Opieka kulturalna nad emigracją polską w Belgji, „Biuletyn Komitetu Opieki Kulturalno-Społecznej dla Wychodztwa Polskiego w Belgji” czerwiec 1927.
Opieka religijna nad Polakami w Holandji i Danji, „Biuletyn Komitetu Opieki Kulturalno-Społecznej dla Wychodztwa Polskiego w Belgji” czerwiec 1927.
Owczarski A. CSsR, Bibliografia redemptorystów polskich (1883-2008), Kraków 2009.
Pitoń J. CM, Księża polscy w Brazylii 1848-1984, [w:] Zmagania polonijne w Brazylii, t. IV: Owocująca przeszłość, red. T. Dworecki SVD, Warszawa: ATK 1987.
Podgórski A., Z wychodztwa polskiego w Danji, Obchód „Cudu nad Wisłą” w Koge, „Narodowiec” 2 września 1926.
Podręczna Encyklopedia Kościelna, t. XIII-XIV, Warszawa 1907.
Polacy w Danji, „Kurjer Lwowski” 8 stycznia 1902, nr 8.
Polacy w Danji. (Rozmowa współpracownika „Gazety Polskiej” z księdzem Ortvedem), „Kurjer Lwowski” 15 lutego 1903, nr 46.
Polacy w Skandynawii, red. E. Olszewski, Lublin: Wydawnictwo Panta 1997, s. 99-163.
Polscy robotnicy w Danii, „Przegląd Emigracyjny” 1 września 1892, nr 5.
Powrót polskich robotnic sezonowych z Danji do kraju, „Narodowiec” 16 stycznia 1927.
Robotnicy polscy w Danji i Szwecji, „Kurjer Lwowski” 21 lipca 1908, nr 336.
Robotnicy polscy w Danji. (Wywiad z dyr. Okołowiczem), „Kurjer Lwowski” 30 września 1910.
Rocznik Służby Zagranicznej Rzeczypospolitej Polskiej według stanu na 1 kwietnia 1938, Warszawa 1938.
Rudnik W., Co polski harcerz z Danji widział w Polsce?, „Narodowiec” 24 września 1926.
Stasiak A., Opieka duszpasterska nad polską emigracją zarobkową w Danii w latach 1893-1939, Kraków 1982.
Stecko K., Gościński Ludwik, [w:] Słownik biograficzny działaczy polskiego ruchu robotniczego, red. F. Tych [i in.], t. II, Warszawa: Książka i Wiedza 1987.
Szymański J., Duszpasterze Polonii i Polaków za granicą. Słownik biograficzny, t. I, Lublin: Miejska i Powiatowa Biblioteka Publiczna w Kolbuszowej 2010.
Szymański J., Obraz duszpasterstwa polskojęzycznego w Europie na podstawie wizytacji rektora Polskiej Misji Katolickiej w Belgii, „Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne” 97(2012).
Szymański J., Opieka duszpasterska nad Polakami w Szwecji, „Studia Polonijne” 29(2008).
Szymański J., Z dziejów opieki duszpasterskiej nad Polakami w Danii w 1927 roku, „Studia Polonijne” 33(2012).
Szymański J., Związek Robotników Polskich w Danii w trosce o zachowanie tożsamości narodowej rodaków w 1933 roku, „Studia Polonijne” 34(2013).
Szymaszek J., Duszpasterstwo polskie w Danii. Szkic historyczny, „Duszpasterz Polski Zagranicą” 25(1974), z. 2(111).
Szymbor W., Wśród wychodźców naszych w Danii, „Roczniki Obydwóch Zgromadzeń Św. Wincentego a Paulo” (Kraków) 20(1914), z. 1.
Trzeba zgodnie i świadomie dążyć do celu: zachowania polskości, „Narodowiec” 15 sierpnia 1926.
Wasilkowski J., Na rzecz wolnej Polski. Towarzystwo Polskie w Danii i jego poprzednicy 1973-2001, Kopenhaga 2002.
Witkowski S., „Polak w Danii” 1918-1919, „Kwartalnik Historii Prasy Polskiej” 25(1986), z. 3.
Wróbel A.H. OFM, Historia duszpasterstwa polskiego w Argentynie w latach 1897-1997, Buenos Aires 2002.
Wychodźcy polscy w Danji domagają się od rządu polskiego polskich nauczycieli i księży, „Narodowiec” 27 stycznia 1927.
Wychodźtwo polskie w Danji, „Kurjer Lwowski” 30 lipca 1894.
Wychodztwo polskie w Danji, „Narodowiec” 27 czerwca 1926.
Zadania Związku Robotników na najbliższą przyszłość, „Narodowiec” 18 sierpnia 1926.
Zdunek W., Duszpasterstwo Polaków w Danii (1893-1978), „Studia Polonijne” 5(1982).
Zmiany w duchowieństwie, „Dwutygodnik Dyecezjalny Wileński” 10 lipca 1911, nr 13.
Zwiercan A. OFMConv, Działalność Franciszkanów wśród Polonii, „Studia Polonijne” 3(1979).