„Orzeł? Nie jest pół-żółwiem, pół-gromem”. Problem ironii romantycznej w Vade-mecum
Abstrakt
Liczne opracowania na temat utworów wchodzących w skład Vade-mecum potwierdzają, że choć wiersze te cechują się ogromną wrażliwością etyczną i silnym rygoryzmem moralnym, trudno jest jasno określić światopogląd dzieła Norwida. Autor artykułu proponuje interpretację Vade-mecum z uwzględnieniem problematyki ironii romantycznej. Poeta posługuje się ironią jako narzędziem dochodzenia do nieuchwytnej Prawdy. Dystans ironiczny nie jest u niego dystansowaniem się od poglądów głoszonych w poszczególnych utworach, ale świadomością niedoskonałości języka, który może te poglądy fałszować. Ironia pomaga mu w dążeniu, by „odpowiednie dać rzeczy słowo”, nie pozwalając językowi upraszczać bądź redukować wyrażanych w poszczególnych utworach twierdzeń o charakterze moralnym.
Bibliografia
Djakowska A., O słowach, które się ruszają, [w:] S. Kierkegaard, O pojęciu ironii z nieustającym odniesieniem do Sokratesa, przeł. A. Djakowska, Warszawa 1999.
Eagleton T., Koniec teorii, przeł. B. Kuźniarz, Warszawa 2012.
Fert J., Wstęp, [w:] C. Norwid, Vade-mecum, oprac. J. Fert, Wrocław 1990.
Gomulicki J.W., „Vade-mecum” jako Norwidowa summa poetycka, [w:] M. Inglot, Cyprian Norwid, Warszawa 1991.
Inglot M., Arcydzieło Norwidowskiej liryki (rzecz o „Vade-mecum”), [w:] tenże, Cyprian Norwid, Warszawa 1991.
Kierkegaard S., O pojęciu ironii z nieustającym odniesieniem do Sokratesa, przeł. A. Djakowska, Warszawa 1999.
Kleiner J., Zarys dziejów literatury polskiej. Od początków do 1918 r. przejrzeli i uzupełnili S. Kawyn, J. Spytkowski, T. Ulewicz, Wrocław 1968.
Lijewska E., Norwid i Kierkegaard – czy spotkanie było możliwe?, „Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria literacka” 18(2011), s. 271-282.
Mitosek Z., Teorie badań literackich, Warszawa 2005.
Norwid C., Vade-mecum, oprac. J. Fert, Wrocław 1990.
Puszkin A., Eugeniusz Oniegin, przeł. A. Ważyk, Warszawa 1973.
Rzońca W., Norwid – największy poeta drugiej połowy XIX w., „Przegląd Humanistyczny” 6(2007), s. 35-43.
Szturc W., Ironia romantyczna. Pojęcie, granice i poetyka, Warszawa 1992.
Trojanowiczowa Z., Ostatni spór romantyczny. Cyprian Norwid – Julian Klaczko, Warszawa 1981.
Trybuś K., „Stary poeta”. Studia o Norwidzie, Poznań 2000.
Trybuś K., Pamięć romantyzmu. Studia nie tylko z przeszłości, Poznań 2011.
Witkowska A., Wielcy romantycy polscy. Sylwetki. Mickiewicz, Słowacki, Krasiński, Norwid, Warszawa 1980.
Wyka K., Norwid nieobecny, [w:] tenże, Cyprian Norwid. Studia, artykuły, recenzje, Kraków 1989.
Wyka K., Pochwała niejasności Norwida, tamże.
Copyright (c) 2019 Studia Norwidiana
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
