Fasces. Norwida intuicje czytania symbolu

Adam Cedro

doi:10.18290/sn.2017.35-10

Adam Cedro

DOI: https://doi.org/10.18290/sn.2017.35-10

Słowa kluczowe: Cyprian Norwid; fasces; topór; motyw; symbol; przemoc; prawda; fałsz; wolność

Abstrakt

Artykuł analizuje semantykę motywu fasces w poemacie Quidam. Motyw obecny jest w różnych płaszczyznach utworu: w narracji zorientowanej na oddanie kolorytu historycznego, w wypowiedziach i ocenach bohaterów, jako element narracyjnych odniesień do współczesności, wreszcie w autorskich komentarzach zlokalizowanych w przypisach. W każdym z przypadków akcentowane jest negatywne znaczenie motywu, wiążące się z zagrożeniem, jakie dla wolności jednostki niesie państwo i realizowana w jego polityce przemoc, dostrzegana także w komunikacji rytualnej czy – kilkadziesiąt lat później – w symbolice architektonicznych detali faszystowskiego państwa Mussoliniego. Norwidowa refleksja nad pokrewnym etymologicznie pojęciem fascynacji prowadzi nas do bardziej ogólnych wniosków dotyczących dominującej opozycji prawdy i fałszu jako jednego z zasadniczych tematów jego myśli i twórczości.

Bibliografia

Althoff G., Potęga rytuału. Symbolika władzy w średniowieczu, przekł. A. Gadzała, Warszawa: PWN 2011.

Assmann J., Pamięć kulturowa: pismo, zapamiętywanie i polityczna tożsamość w cywilizacjach starożytnych, przekł. A. Kryczyńska-Pham, Warszawa 2008.

Cantalamessa R., Oto Człowiek. „Nasz Dziennik” 2015, 4 kwietnia, wersja internetowa: http://naszdziennik.pl/wiara-stolica-apostolska/134597,oto-czlowiek.html (dostęp: 10.08. 2016).

Čolović I., Polityka symboli. Eseje o antropologii politycznej, przekł. M. Petryńska, Kraków 2001.

Dzieje powszechne ilustrowane. Ilustrowana historia starożytna, t. II, pod kier. L. Kubali, Wiedeń [brw].

Eliade M., Obrazy i symbole. Szkice o symbolice religijnej, Warszawa 2009.

Freedberg D., Potęga wizerunków. Studia z historii i teorii oddziaływania, przekł. E. Klekot, Kraków 2005.

http://www.etymonline.com/index.php?l=f&p=5 (dostęp: 4.09.2015).

http://www.livius.org/concept/lictor/ (dostęp: 4.09.2015).

Jurkowska H., Pamięć sentymentalna. Praktyki pamięci w kręgu Towarzystwa Warszawskiego Przyjaciół Nauk i w Puławach Izabeli Czartoryskiej, Warszawa 2014.

Le Goff J., Historia i pamięć, przekł. A. Gronowska, J. Stryjczyk, wstęp P. Rodak, Warszawa 2007.

Lewandowski I., Gajusz Waleriusz Maksymus, czyli historia moralizująca, jej losy w dawnych epokach oraz polski przekład 4,1, praef., 1–15, „Studia Europaea Gnesnensia” 9(2014).

Łapiński Z., „Quidam”. Obrazowanie, [w:] tenże: O Norwidzie. Rzeczy dawne i najdawniejsze, Lublin 2014, s. 17-69.

Mistygacz M., Usytuowanie i strój urzędowy prokuratora w postępowaniu sądowym, „Prokuratura i Prawo” 2014, nr 10.

Niewczas Ł., Wprowadzenie, [w:] Norwid wobec historii, red. E. Chlebowska, Ł. Niewczas, Lublin 2014, s. 6-7.

Norwid C., Quidam, [w:] tenże, Dzieła wszystkie, t. III: Poematy 1, oprac. S. Sawicki, A. Cedro, Lublin 2009.

http://obliczagruzji.monomit.pl/przypowiesci-gruzinskie/sila-jest-w-jednosci (dostęp: 4.09.2015).

Pomian K., Historia. Nauka wobec pamięci, Lublin 2006.

Smith W., Anthon Ch., Fasces, [hasło w:] A Dictionary od Greek and Roman Antiquities, New York 1843, s. 431.

Sofsky W., Traktat o przemocy, Wrocław 1999.

Wypustek A., Magia antyczna, Wrocław 2001.