Norwidowskie dialogi rzeczy
Abstrakt
Artykuł przedstawia problematykę Norwidowskich rzeczy, opartą na grupie utworów poety, należących do różnych faz jego twórczości (Wieczór w pustkach (fantazja), Toast. Fantazja, Bajka, [Na „Kazanie Skargi” Jana Matejki], [O, jakże drogim jest klejnotem], [Miło być od swojego czasu zrozumianym], Garstka piasku. Legenda, Krakus. Tragedia, Za kulisami. Fantazja), w których rzeczy posiadają status bohaterów mówiących, zdolnych do wchodzenia w relacje dialogowe lub quasi-dialogowe. Literaturoznawcza i antropologiczna analiza powyższego materiału pozwoliła na zaobserwowanie mediacyjnej roli rzeczy w świecie poetyckim Norwida. Poeta nadaje im status materialnego znaku duchowej podstawy rzeczywistości, Boskiej transcendencji, Prawdy; czyni je nośnikami ekspresji ludzkiej jaźni, jej treści, struktury i aktów; powierza rzeczom funkcję narzędzi interakcji społecznych, inicjacji, działań rytualnych stanowiących o jednostkowej i zbiorowej tożsamości. Znacząca okazuje się ewolucja poglądów poety na temat świata rzeczy, a mianowicie przejście od wyobrażenia rzeczy ożywionych mocą tego, co duchowe, do wyobrażenia zagrożonego urzeczowieniem człowieka.
Bibliografia
Barański J., Świat rzeczy. Zarys antropologiczny, Kraków 2007.
Boholm Ả., Weneckie widowiska karnawałowe w maskach, przeł. J. Jaworska, [w:] Karnawał. Studia historyczno-antropologiczne, red. W. Dudzik, Warszawa 2011.
Gennep van A., Rites de passage, Paris 1909.
Feliksiak E., Poezja i myśl. Studia o Norwidzie, Lublin 2001.
Fik I., Uwagi nad językiem Cypriana Norwida, Kraków 1930.
Halkiewicz-Sojak G., Młodzieńcze „fantazje” Cypriana Norwida, [w:] taż, Nawiązane ogniwo. Studia o poezji Cypriana i jej kontekstach, Toruń 2010.
Halkiewicz-Sojak G., Wobec tajemnicy i prawdy. O Norwidowskich obrazach „całości”, Toruń 1998.
Kalinowski D., Bajki Norwida?, [w:] Genologia Cypriana Norwida, red. A. Kuik-Kalinowska, Słupsk 2005.
Kasimow R., Poetyka karnawału i obrzędów przejścia. Rozmyślania nad pojęciem „karnawał”, przeł. B. Chmielewska, [w:] Karnawał. Studia historyczno-antropologicze, red. W. Dudzik, Warszawa 2011.
Kerényi K., Człowiek i maska, przeł. A. Kryczyńska-Pham, „Polska Sztuka Ludowa. Konteksty” 2002, nr 3-4.
Krajewski M., Są w życiu rzeczy… Szkice z socjologii przedmiotów, Warszawa 2013.
„Kultura Współczesna” 2008, nr 3.
Kwietniewska M., Res. Studium transformacji pojęcia rzeczy od Hegla do dekonstrukcji filozoficznej, Łódź 2009.
Makowiecki T., Sławińska I., Za kulisami „Tyrteja”, [w:] K. Górski, T. Makowiecki, I. Sławińska, O Norwidzie pięć studiów, Toruń 1949.
Rzeczy i ludzie. Humanistyka wobec materialności, red. J. Kowalewski, W. Piasek, M. Śliwa, Olsztyn 2008.
Sławińska I., „Podróż do kresu nocy”, [w:] taż, Reżyserska ręka Norwida, Kraków 1971.
Szturc W., Studia nad symboliką inicjacji w „Krakusie” Cypriana Norwida, [w:] tenże, O obrotach sfer romantycznych. Studia o ideach i wyobraźni, Bydgoszcz 1997.
Świontek S., Norwidowski teatr świata, Łódź 1983,
Świontek S., Wstęp, [w:] C. Norwid, Pierścień Wielkiej-Damy czyli: Ex-machina-Durejko, oprac. S. Świontek, Wrocław 1990.
Toruń W., Wokół Norwidowej koncepcji słowa, Lublin 2003.
Turner V., Betwixt and between. The liminal period in the rites de passage, New York 1964.
Olsen B., W obronie rzeczy. Archeologia i ontologia przedmiotów, przeł. B. Shallcross, Warszawa 2013.
Copyright (c) 2017 Studia Norwidiana
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
