Norwid – Branicki – Matejko – Berezowski. Historia pewnego autografu
Abstrakt
Artykuł poświęcony jest jednemu z niewielu autografów Norwida znajdujących się poza granicami Polski – chodzi o epigramat zatytułowany Improwizacja – wracając z Ekspozycji 1867 – w Paryżu, spoczywający w bogatych zbiorach poloników w zamku w Montrésor (Turenia, Francja), należącym od połowy XIX w. do rodziny Branickich, a obecnie zarządzanym przez rodzinę Reyów. Autor opisuje autograf, zestawia jego treść z odmienną, lepiej znaną redakcją tego utworu, zatytułowaną Improwizacja na ekspozycji, stawiając finalnie tezę, że zgodnie z kanonami sztuki edytorskiej to właśnie słabo znany wariant montresorski tekstu, jako powstały później, powinien stanowić podstawę tekstu w naukowych wydaniach twórczości Norwida. Ponadto autor artykułu analizuje kontekst zdarzeń historycznych i kulturalnych, które sprawiły, że w roku 1867 Norwid wysłał hr. Ksaweremu Branickiemu czterowiersz zestawiający ironicznie dwie postaci: malarza Jana Matejkę i Antoniego Berezowskiego, autora nieudanego zamachu na życie cara Aleksandra II.
Bibliografia
Czartkowski A., Cyprian Norwid a Ksawery Branicki, „Kurier Warszawski” 113(1933), nr 140, s. 4-6.
Herschel Schossburg G., Brama pokuty. Elegia historyczna, przekład polski dokonany ze współpracownictwem Xawerego Korczak Branickiego, Paryż 1879.
Jan Matejko. Wypisy biograficzne, oprac. J. Gintel, Warszawa 1955.
Krzywka Ł., Berezowski, Norwid, Matejko, „Odra” 1991, nr 6.
Potocki A. (właśc. Bałaszewicz J.A.), Raporty szpiega, t. II, wybór, oprac. i studium wstępne R. Gerber, Warszawa 1973.
Ryszkiewicz A., Branicki i Matejko, „Tygodnik Powszechny” 1973, nr 39, s. 4-5.
Ryszkiewicz A., Ksawery Branicki i polonica na zamku w Montrésor, [w:] tenże, Kolekcjonerzy i miłośnicy, Warszawa 1981, s. 102-196.
Ryszkiewicz A., Polonica na zamku w Montrésor, Poznań 1975.
Słupska J., Ksawery Branicki (1816-1879). Emigracja: polityka i finanse, Warszawa 2008.
Trojanowiczowa Z., Lijewska E. przy współudziale Pluty M., Kalendarz życia i twórczości Cypriana Norwida, t. II: 1861-1883, Poznań 2007.
Trznadel J., Polski Hamlet czyli kłopoty z działaniem, Warszawa 19892.
Zaleski J.B., Korespondencja, t. IV, Lwów 1904.
Zgórniak M., Matejko w Paryżu. Opinie krytyków francuskich z lat 1865-1870, Kraków 1998.
Copyright (c) 2016 Studia Norwidiana
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
