Southern country? Cyprian Norwid’s Italy from the perspective of geopoetics
Abstrakt
This article offers a reflection on Norwid’s discourse about Italy in the context of his narrative about Europe. The symbolic position of Italy on Norwid’s imagined map was a resultant of several perspectives: the North-South opposition, the East-West axis, the categories of centre and peripheries, and it was linked to the universal view from a global and temporal perspective. Each of these perspectives led to other issues (anthropological, cultural, political, economic, civilizational, aesthetic). In the early period of Norwid’s work, Italy’s position was mainly defined by its belonging to the South (at that time its climatic, cultural and aesthetic qualities were stressed). Over time, Italy’s position was increasingly marked on the East-West axis (related mainly to civilizational and political issues). In many of Norwid’s works, Italy was the symbolic centre of the world (with a picture of Rome as the centre of Christianity). Sometimes it was even part of a universal landscape. The evolution of Norwid’s work can be interpreted as the continuous overcoming of the hegemony of one axis or perspective, and consequently, as an attempt to inscribe the image of Italy onto an intricate system of coordinates representing his symbolic imagined map.
Bibliografia
Augé M., Nie-miejsca. Wprowadzenie do antropologii hipernowoczesności, tłum. R. Chymkowski, przedm. W.J. Burszta, Warszawa 2012.
Bonstetten K.W. de, Człowiek Południa i człowiek Północy, czyli wpływ klimatu, przez..., w Genewie, 1824, (z dziennika „Biblioteka Powszechna”), „Biblioteka Polska” 3(1825), s. 127-140.
Borowczyk J., Rzym drugiego pokolenia romantyków. Podmiot i przeszłość w pismach Norwida, Lenartowicza oraz Klaczki (z Krasińskim w tle), [w:] Emigranci, wygnańcy, wychodźcy…, red. I. Węgrzyn, G. Zając, Kraków 2007, s. 91-114.
Brahmer M., Włochy w literaturze francuskiej okresu romantycznego, red. O. Płaszczewska, Kraków 2015.
Chlebowski P., Romantyczna silva rerum. O Norwidowym „Album Orbis”, Lublin 2009.
Czapliński P., Literatura i świat. Od „Weltliteratur” do „World Literature”, [w:] Romantyzm w lustrze postmodernizmu (i odwrotnie), red. W. Hamerski, M. Kuziak, S. Rzepczyński, Warszawa 2014, s. 268-292.
Czapliński P., Poruszona mapa. Oś Północ-Południe w kulturze polskiej, wykład wygłoszony 20 marca 2015 r. na Uniwersytecie Rzeszowskim.
Czy Polska leży nad Morzem Śródziemnym?, red. R. Kusek, J. Sanetra-Szeliga, Kraków 2012.
Geografia krain zmyślonych. Wokół kategorii miejsca i przestrzeni w literaturze dziecięcej, młodzieżowej i fantastycznej, red. W. Kostecka, M. Skowera, Warszawa 2016.
Halkiewicz-Sojak G., Norwidowski wariant tematu słowiańskiego na romantycznym tle, „Studia Norwidiana” 31(2013), s. 17-39.
Janion M., Estetyka średniowiecznej Północy, [w:] taż, Prace wybrane, red. M. Czermińska, t. IV: Romantyzm i jego media, Kraków 2001, s. 7-88.
Joczowa M., Literatura Północy i Literatura Południa, [w:] Słownik literatury polskiej XIX wieku, red. J. Bachórz, A. Kowalczykowa, Wrocław 1991, s. 500-504.
Kowalska M., Prowansja w pismach polskich romantyków, Toruń 2015.
Kubiak Z., Północ i Południe, [w:] tenże, Szkoła stylu. Eseje o tradycji poezji europejskiej, Warszawa 1972, s. 127-140.
Kubiak Z., Rzym romantyczny, [w:] tenże, Nowy brewiarz Europejczyka, Warszawa 2001, s. 182-188.
Norwid C., Dzieła wszystkie, t. III, IV, VII, X, red. S. Sawicki, Lublin 2007-2011.
Norwid C., Pisma wszystkie, t. I-XI, zebrał, tekst ustalił, wstępem i uwagami krytycznymi opatrzył J.W. Gomulicki, Warszawa 1971-1976.
Płaszczewska O., Cienie Południa i blaski Północy, czyli o literaturze i geografii, [w:] Persefona, czyli dwie strony rzeczywistości, red. M.Cieśla-Korytowska, M. Sokalska, Kraków 2010, s. 247-263.
Płaszczewska O., Wizja Włoch w polskiej i francuskiej literaturze okresu romantyzmu (1800-1850), Kraków 2003.
Rybicka E., Geopoetyka. Przestrzeń i miejsce we współczesnych teoriach i praktykach literackich, Kraków 2014.
Staël Holstein A.L.H.G. de, O literaturze, [w:] taż, Wybór pism krytycznych, przeł. i oprac. A. Jakubiszyn-Tatarkiewicz, Wrocław 1954.
Stanisz M., Europejski wymiar literatury polskiej według Wincentego Pola, [w:] Obrazy natury i kultura. Studia o Wincentym Polu, red. M. Łoboz, Wrocław 2015, s. 531-549.
Śliwiński M., Opozycja Południa i Północy w krytyce literackiej Maurycego Mochnackiego, „Zeszyty Naukowo-Dydaktyczne Filii Uniwersytetu Warszawskiego w Białymstoku” 1973, z. 6: „Humanistyka”, t. II, s. 229-244.
Toruń W., Norwid o Niepodległej, Lublin 2013.
Trojanowiczowa Z., Dambek Z., Lijewska E., Grzeszczak I., Kalendarz życia i twórczości Cypriana Norwida, t. I-III, Poznań 2007.
Witkowska A., „Ja, głupi Słowianin”, Kraków 1980.
Woźniakowski J., Góry niewzruszone. O różnych wyobrażeniach przyrody w dziejach kultury europejskiej, Kraków 1995.
Copyright (c) 2017 Studia Norwidiana
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
