Kaaba versus ringtheater – the Holy Cross Church – Warsaw’s pogrom: two worlds and three tragedies in Modlitwa (1882) by Cyprian Norwid

Bogdan Burdziej

doi:10.18290/sn.2020.38-11en

Bogdan Burdziej Nicolaus Copernicus University in Toruń

DOI: https://doi.org/10.18290/sn.2020.38-11en

Keywords: Cyprian Norwid, Romantic literature, literature and history, literary parable, literary prayer, Ringtheater, Vienna, pogrom, Warsaw pogrom of Jews in 1881, Islam in literature, Kaaba in literature, Muslim rosary in literature

Abstract

The article focuses on Modlitwa [Prayer], a short prose piece written by Cyprian Norwid towards the end of his life. The phrase “pod wrażeniem Teatru wiedeńskiego” [“under the impression of the Viennese theatre”] is read here as an indication that, despite the Arab setting, the plot and other elements of this piece draw on three tragic events directly preceding its composition in January 1882: the fire at the Ringtheater on 8 December 1881 and two events in Warsaw: the panic in the Holy Cross Church during Christmas Mass on 25 December, and the three-day-long pogrom of the Jewish community on 25–27 December. Uncovering these contexts, as suggested by Norwid, makes it possible to interpret Modlitwa as a parable which, by criticizing secularization, shows the way towards God and the fullness of prayer.

Author Biography

Bogdan Burdziej, Nicolaus Copernicus University in Toruń

Bogdan Burdziej is a historian of literature and professor at the Nicolaus Copernicus University in Toruń. He is author of the following books: Inny świat ludzkiej nadziei. „Szkice” Adama Szymańskiego na tle literatury zsyłkowej (1991); Super flumina Babylonis. Psalm 136(137) w literaturze polskiej XIX i XX wieku (1998); Izrael i krzyż. Tematy żydowskie w literaturze polskiej XIX wieku (2014). He co-edited the monographs Zygmunt Krasiński – nowe spojrzenia (2001), Poezja i astronomia (2006), Sienkiewicz dzisiaj. Formy (nie)obecności (2010), Italia. Inspiracje włoskie w literaturach słowiańskich (special issue of the journal Litteraria Copernicana, 2011), Wiktor Gomulicki znany i nieznany (2012); Profesor – Pamięci Artura Hutnikiewicza (special issue of the journal Litteraria Copernicana, 2016) and edited the following books: A. Szymański, Szkice (1998); F. Łasiewicki, Pamiętniki Woźnego Cenzury (1995); F. Jaskólski, Pasterze na Bachorzy. Sielanki kujawskie (2005).

References

BURDZIEJ B., ‘Lalka’ Prusa o genezie pogromu warszawskiego (1881). Rekonesans problemu, [in:] Jubileuszowe „Żniwo u Prusa”, ed. Z. Przybyła, Częstochowa 1998, pp. 171-192.

BURDZIEJ B., Marii Konopnickiej Modlitwy po pogromie warszawskim 1881 roku, [in:] Maria Konopnicka. Nowe studia i szkice, eds. J.Z. Białek, T. Budrewicz, Kraków 1995, pp. 51-62.

BURDZIEJ B., Refleksja poetycka Wiktora Gomulickiego o Żydach po pogromie warszawskim 1881 roku, Acta UNC, Filol. Pol. 51 (1998), pp. 23-43

DANECKI J., Podstawowe wiadomości o islamie, Warszawa 2007.

GADAMSKA-SERAFIN R., Świat arabsko-muzułmański w dziełach Norwida. Inspiracje i źródła, [in:] Kulturowy wymiar twórczości Norwida, eds. J.C. Moryc, R. Zajączkowski, Lublin 2016, pp. 39-83.

GOMULICKI J.W., Metryki i objaśnienia, [in:] C. NORWID, Pisma wszystkie, ed. J.W. Gomulicki, vol. 7, Warszawa 1971.

GRZEGORZEK W., Dogmat Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny. Rozprawa historyczno-dogmatyczna, Tarnów 1855.

Historische Bilder zu Ringtheater. Online: https://austriaforum.org/af/Bilder_und_Videos/Historische_Bilder_IMAGNO/Ringtheater. Accessed 25 January 2021.

NIEWCZAS Ł., Niewidoczna metafora. Strategie mówienia przenośnego w poezji Norwida, Lublin 2013.

PELCZAR J., Ziemia Święta i islam czyli Szkice z pielgrzymki do Ziemi Świętej, którą w roku 1872 odbył i opisał…, cz. 2: Islam, Lwów 1875.

[Reiff A.?], Kilka słów z powodu warszawskich rozruchów, “Kurier Paryski”, no. 9 (15 January 1882), pp. 2-3.

STROJNOWSKI S., Ziemia i jej mieszkańcy. Opisy malownicze krajów, ludów i obyczajów; z najcelniejszych autorów ojczystych i cudzoziemskich, oraz własnych prac, vol. 1, Warszawa 1881.

URBAŃSKI A., Prolog, wygłoszony na scenie lwowskiej dnia 19 grudnia 1881 podczas przedstawienia danego na rzecz ofiar pożaru w wiedeńskim Ringtheater, [in:] Utwory poetyczne, third edition, Lipsk 1884.