On a few motifs in the works by Norwid and Baudelaire
Abstract
The article is a proposal to read the writings of Norwid and Baudelaire as works going beyond Romanticism, although they arise from it, as precursors of modernity, affected – as W. Benjamin wrote – by the inhospitable experience of the era of great industry. The comparative analysis focuses on the diagnosis of the present as demonstrated in the texts of both poets, associated with urban phenomena, crowd, flâneurie and alienation. The author exposes the techniques of description of these phenomena by both writers and various reactions to them. She proves that Baudelaire identifies himself with his city, accepts its imperfections, although he also sees in it a threat to the autonomy of an individual, while Norwid keeps a distance allowing for moral evaluation. The article brings out these similarities and differences, showing the writers’ attitude towards urbanization and, generally, to modernization processes as ambivalent, ambiguous, demanding to confront the city and oneself.
References
Amiot A.-M., Les fleurs du mal. Baudelaire. Un romantisme fondateur de la modernité poétique, Paris 2002.
Baudelaire Ch., Kwiaty zła. Les Fleurs de mal, oprac. M. Leśniewska, J. Brzozowski, Kraków 1994.
Baudelaire Ch., Malarz życia nowoczesnego, [w:] tenże, Rozmaitości estetyczne, wstęp i przekł. J. Guze, Gdańsk 2000.
Baudelaire Ch., Paryski splin. Małe poematy prozą, przekł. i komentarz R. Engelking, Gdańsk 2008.
Baudelaire Ch., Reliquat et dossier des „Fleurs du mal” [Projets de préfaces], [w:] tenże, Œuvres complètes, texte établi, présenté et annoté par C. Pichois, Paris 1975.
Benjamin W., O kilku motywach u Baudelaire’a, [w:] tenże. Konstelacje. Wybór tekstów, przeł. A. Lipszyc, A. Wołkowicz, Kraków 2012.
Benjamin W., Paryż – stolica dziewiętnastego wieku, [w:] tenże, Twórca jako wytwórca. Eseje i rozprawy, przekł. R. Reszke, Warszawa 2011.
Benjamin W., Pasaże, red. R. Tiedemann, przekł. I. Kania, posłowie Z. Bauman, Kraków 2003.
Bieńczyk M., Melancholia. O tych, co nigdy nie odnajdą straty, Warszawa 1998.
Brunel P., Charles Baudelaire. Les Fleurs du Mal. Entre „fleurir” et „défleurir”, Paris 1998.
Chlebowski P., O sytuacji w badaniach nad Norwidem. Preliminaria, [w:] Jak czytać Norwida? Postawy badawcze, metody, weryfikacje, red. B. Kuczera-Chachulska, J. Trzcionka, Warszawa 2008.
Feliksiak E., Poezja i myśl. Studia o Norwidzie, Lublin 2002.
Fert J., Norwid, poeta dialogu, Warszawa 1982.
Fert J., Wstęp [w:] C. Norwid, Vade-mecum, oprac. J. Fert, Wrocław 1990.
Fieguth R., Poezja w fazie krytycznej. Cykl wierszy Cypriana Norwida „Vade-mecum”, [w:] tenże, Poezja w fazie krytycznej i inne studia z literatury polskiej, przekł. K. Chmielewska, Izabelin 2000.
Friedrich H., Struktura nowoczesnej liryki od połowy XIX do połowy XX wieku, przekł, wstęp E. Feliksiak, Warszawa 1978.
Frodevaux G., Baudelaire. Représentation et modernité, Paris 1989.
Gomulicki J.W., Norwid-poeta europejski. „Nowa Kultura” 1958, nr 21 i 22.
Gomulicki J.W., Aneksy, [w:] C.K. Norwid, Pisma wszystkie, t. XI, red. J.W. Gomulicki, Warszawa 1976.
Inglot M., Wyobraźnia poetycka Norwida, Warszawa 1988.
Jackson J.E., Baudelaire sans fin. Essais sur Fleurs du Mal, Paris 2005.
Jackson J.E., La question du moi. Un aspect de la modernité poétique européenne, Neuchâtel 1978.
Jauss H.R., Przedmowa do pierwszego niemieckiego wydania „Vade-mecum” Cypriana Norwida, przekł. M. Kaczmarkowski, „Studia Norwidiana” 3/4(1985/86), s. 4.
Kizwalter T., Nowoczesność i polityka – dyskusja w zaborze rosyjskim połowy XIX w.. „Przegląd Historyczny” 1990, nr 1-2.
Kłoskowska A., Francja i Paryż drugiego cesarstwa na łamach „Biblioteki Warszawskiej”. „Kronika Paryska” Zofii Węgierskiej (1853-1869)), [w:] taż, Z historii i socjologii kultury, Warszawa 1969.
Kuziak M., Norwid – zmagania z podmiotowością (wokół epifanii poetyckich autora „Vade-mecum”, „Pamiętnik Literacki” 106(2015), z. 4.
Kuziak M., Norwid i pejzaż nowoczesności. Wokół Paryża poety, „Studia Norwidiana” 32(2014), s. 61-81.
Kuziak M., Norwidowskie „przedstawienie” w „Vade-mecum”, [w:] Liryka Cypriana Norwida, red. P. Chlebowski, W. Toruń, Lublin 2003.
Lisiecka A., O baudelairyzmie „Vade-mecum”, „Twórczość” 1968, nr 3.
Łapiński Z., Norwid, Kraków 1984.
Nieukerken van A., Ironiczny konceptyzm, Kraków 1998.
Nieukerken van A., Perspektywiczność sacrum. Szkice o norwidowskim romantyzmie, Warszawa 2008.
Norwid C., Pisma wszystkie, t. I-XI, red. J.W. Gomulicki, Warszawa 1971-1976.
Nowicka E., O dialogowości „Vade-mecum” C. K. Norwida, „Ruch Literacki” 1979, z. 5.
Przyboś J., Próba Norwida, [w:] Norwid: z dziejów recepcji twórczości, red. M. Inglot, Warszawa 1983.
Rybicka E., Modernizowanie miasta. Zarys problematyki urbanistycznej w nowoczesnej literaturze polskiej¸ Kraków 2003.
Rzepczyński S., Norwid a nowoczesność, [w:] Romantyzm i nowoczesność, red. M. Kuziak, Kraków 2009.
Rzepczyński S., Norwid i nowoczesność (perspektywa podmiotowości), [w:] Jak czytać Norwida? Postawy badawcze, metody, weryfikacje, red. B. Kuczera-Chachulska, J. Trzcionka, Warszawa 2008.
Sawicki S., Z zagadnień semantyki poetyckiej Norwida, [w:] tenże, Poetyka, interpretacja, sacrum, Warszawa 1981.
Siwiec M., Ze stygmatem romantyzmu. O Norwidzie i Baudelairze z perspektywy nowoczesności, „Teksty Drugie” 2014, nr 4.
Starobinski J., La Mélancolie au miroir. Trois lectures de Baudelaire, Paris 1989.
Stefanowska Z., Norwid – Pisarz wieku kupieckiego i przemysłowego, [w:] taż, Literatura, komparatystyka folklor, Warszawa 1968.
Stefanowska Z., Norwidowski romantyzm, [w:] taż, Strona romantyków. Studia o Norwidzie, Lublin 1993.
Śniedziewski P., Melancholijne spojrzenie, Kraków 2011.
Trybuś K. Benjamin komentatorem Norwida, [w:] Wokół Pasaży Waltera Benjamina, red. P. Śniedziewski, K. Trybuś, M. Wilczyński, Poznań 2009.
Trybuś K., Epopeja w twórczości Cypriana Norwida, Wrocław 1993.
Trznadel J., Czytanie Norwida. Próby, Warszawa 1978.
Valéry P., Sytuacja Baudelaire’a, [w:] tenże. Estetyka słowa, wybór A. Frybesowa, wstęp M. Żurowski, przekł. D. Eska, A. Frybesowa, Warszawa 1971.
[Węgierska Z.], Kronika paryska. Literacka, naukowa i artystyczna, „Biblioteka Warszawska” 1869.
Wyka K., Cyprian Norwid. Poeta i sztukmistrz, [w:] tenże, Cyprian Norwid. Studia, artykuły, recenzje, Kraków 1989.
Żurowski M., „Larwa” na tle porównawczym, „Przegląd Humanistyczny” 1963, nr 6, s. 15-34.
Żurowski M., Norwid i Gautier, [w:] Nowe studia o Norwidzie, red. J.W. Gomulicki i J.Z. Jakubowski, Warszawa 1961.
Copyright (c) 2018 Studia Norwidiana
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
