Das multireligiöse Gebet als Wegweiser für den Dialog der Religionen

Krystian Kałuża

Krystian Kałuża Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, Wydział Teologii

Słowa kluczowe: Bóg; osoba; modlitwa; modlitwa międzyreligijna; modlitwa multireligijna; dialog międzyreligijny; teologia religii; synkretyzm

Abstrakt

Modlitwa multireligijna jako drogowskaz dla dialogu religii

Zapoczątkowane w 1986 r. przez papieża Jana Pawła II spotkania modlitewne w Asyżu w intencji pokoju i sprawiedliwości spotkały sie zarówno z entuzjazmem, jak i z fala. krytyki. Jedni mówili o początku nowej ery dialogu międzyreligijnego, inni oskarżali papieża o synkretyzm i wyprzedaż tożsamości chrześcijańskiej. W artykule podjęto próbę teologicznej oceny spotkań modlitewnych w Asyżu w świetle wypowiedzi Magisterium Ecclesiae na temat dialogu międzyreligijnego oraz najnowszych osiągnięć teologii religii. Pod uwagę wzięto zwłaszcza nauczanie Jana Pawła II, który po pierwszym spotkaniu modlitewnym w Asyżu wielokrotnie zabierał głos w tej sprawie. Papież zwrócił szczególna uwagę na działanie Ducha Świętego, który jest obecny w każdej autentycznej modlitwie. Właśnie owa komunia w Duchu Świętym, poprzedzająca komunię kościelną, do której zmierza misyjna działalność Kościoła, jest najpoważniejszym argumentem teologicznym na rzecz spotkań modlitewnych chrześcijan i niechrześcijan. Różnice miedzy religiami nie pozwalają jednak na wspólna modlitwę. Dlatego papież zwrócił uwagę, iż w Asyżu nie chodziło o to, by sie razem modlić, lecz by „być razem, aby się modlić”. Dlatego należy rozróżnić między modlitwa międzyreligijną a multireligijną (Asyż). Niektórzy teologowie, jak np. J. Dupuis, sugerują, by uczynić krok w kierunku modlitwy międzyreligijnej. Takie postępowanie mogłoby jednak otworzyć drogę do synkretyzmu i rozmycia chrześcijańskiej tożsamości.

Bibliografia

Bereza J. M.: Dialog chrześcijaństwa z hinduizmem i buddyzmem na płaszczyźnie monastycznej. In: Benares a Jerozolima. Przemyśleć chrześcijaństwo w kategoriach hinduizmu i buddyzmu. Hg. K. J. Pawłowski. Kraków: Wydawnictwo Benedyktynów 2007 S. 361-380.

Der Dialog muss weiter gehen. Ausgewählte vatikanische Dokumente zum interreligiösen Dialog. Hg. E. Fürlinger. Freiburg i. Br.: Herder 2009.

Dörmann J.: Der theologische Weg Johannes Paul II. zum Weltgebetstag der Religionen in Assisi. 3. Bde. Senden/Westfalen: Sitta 1990-1998.

Dupuis J.: Der interreligiöse Dialog als Herausforderung für die Christliche Identität. In: ZMR 88:2004 Heft 1 S. 3-19.

Etchegaray R.: Der Gebetstag für den Frieden am 27. Oktober in Assisi. In: „L'Osservatore Romano“ (D) 37:1986 S. 6.

Etchegaray R.: Jeden Anschein des Synkretismus vermeiden. Pressekonferenz von Kardinal Etchegaray zum Geburtstag in Assisi am 27 Oktober. In: „L'Osservatore Romano” (D) 42:1986 S. 1.

Heiler F.: Das Gebet. Eine religionsgeschichtliche und religionspsychologische Untersuchung. München: E. Reinhardt 19235.

Internationale Theologenkommission. Das Christentum und die Religionen (30. September 1996). In: Sekretariat der Deutschen Bischofskonferenz (Hg.). Arbeitshilfen 136.

JohannesPaul II. Enzyklika Redemptoris missio (1990). Deutscher Text in: Verlautbarungen des Apostolischen Stuhles 100.

JohannesPaul II. Weihnachtsansprache an die Kardinäle und die Römische Kurie am 22. Dezember 1986. In: Der Dialog muss weitergehen S. 141-147.

JohannesPaul II.: Ansprache zur Verabschiedung der Teilnehmer am Friedensgebet in Assisi 1986 aus den verschiedenen Religionen am 29.10.1986 in Rom. In: Der Dialog muss weitergehen S. 135-140.

JohannesPaul II.: Versöhnung zwischen den Welten. Im Gespräch mit den Religionen. Herausgegeben und Eingeleitet von M. Kopp. München−Zürich−Wien: Neue Stadt 2004.

Kałuża K.: Ein Mittler und viele Vermittlungen. Die Bedeutung des Religionsbegriffs für die christliche Theologie der Religionen. Frankfurt a.M.: Lang 2011.

Klausnitzer W.: Ist das Christentum allen anderen Religionen überlegen? In: „Studia Pastoralne“ 8:2012 S. 25-79.

Ledwoń I. S.: Metodologiczny status teologii religii. In: „Studia Nauk Teologicznych PAN“ 2:2007 S. 145-164.

Ledwoń I. S.: Modlitwa międzyreligijna w perspektywie dialogu doświadczenia religijnego. In: RTFiR 4(59):2012 S. 159.

Mejia J.: Zusammensein, um zu beten. Theologische Betrachtungen zum bevorstehenden Weltgebetstag für den Frieden in Assisi. In: „L’Osservatore Romano“ (D) 41:1986 S. 5.

Päpstlicher Rat für den Interreligiösen Dialog / Kongregation für die Evangelisierung der Völker. Dialog und Verkündigung. Überlegungen zum Interreligiösen Dialog und zur Verkündigung des Evangeliums Jesu Christi (19. Mai 1991). Verlautbarungen des Apostolischen Stuhles 102.

Päpstliches Sekretariat für die Nichtchristen. Dialog und Mission (10. Juni 1984). In: Sekretariat der deutschen Bischofskonferenz (Hg.). Der Apostolische Stuhl 1984. Ansprachen, Predigten und Botschaften des Papstes. Erklärungen der Kongregationen. Köln 1984 S.1864-1878.

Ratzinger J.: Glaube – Wahrheit – Toleranz. Das Christentum und die Weltreligionen. Freiburg i. Br.: Herder 2003.

Riccardi A.: Der Präventivfriede. Hoffnung und Gedanken in einer unruhigen Zeit. Würzburg: Echter 2005.

Rusecki M.: Trynitarne podstawy dialogu międzyreligijnego. In: Jan Paweł II a religie świata. Hg. J.Perszon. Toruń: Wydawnictwo UMK 2007 S. 35-65.

Seckler M.: Synodos der Religionen. Das »Ereignis von Assisi« und seine Perspektiven für eine Theologie der Religionen. In: ThQ 169:1989 S. 5-24.

Selig, die Frieden stiften. Assisi – Zeichen gegen Gewalt. Hg. R. A. Siebenrock, J.-H. Tück. Freiburg i. Br.: Herder 2012.

Stolz F.: Synkretismus I. Religionswissenschaftlich. In: TRE 32. Berlin–New York 2001 S. 527-530.

Tag der Reflexion, des Dialogs und des Gebets für Frieden und Gerechtigkeit auf der Welt. »Pilger der Wahrheit, Pilger des Friedens«. Ansprache von Papst Benedikt XVI. Assisi, Basilika Santa Maria degli Angeli, Donnerstag, 27. Oktober 2011. In: http://www.vatican.va/holy_father/benedict_xvi/speeches/2011/october/documents/hf_ben-xvi_spe_20111027_assisi_ge.html

Urban J.: Dialog międzyreligijny w posoborowych dokumentach Kościoła. Opole 1999.

Waldenfels H.: Kommentar. In: Die Friedensgebete von Assisi. Einleitung von Franz Kardinal König. Kommentar von Hans Waldenfels. Freiburg i. Br.: Herder 1987.

Zago M.: Barrieren und Vorurteile überwinden. In: „L'Osservatore Romano“ (D) 48:1986 S. 2.