„Kanon paschalny” św. Jana z Damaszku jako liturgiczne urzeczywistnienie duchowości hezychastycznej
Abstrakt
Artykuł dotyczy Kanonu Paschalnego św. Jana z Damaszku w odniesieniu do prawosławnego nabożeństwa Nocy Paschalnej i duchowości hezychastycznej. Po krótkiej prezentacji życia Damasceńczyka zostaje wyjaśniona różnica między śpiewem a muzyką z biblijnego punktu widzenia, tak jak jest to nauczane w Rosyjskim Kościele Prawosławnym. Następnie zostaje przedstawiona teza, że św. Jan z Damaszku przynależał do duchowej tradycji hezychastycznej i monastycznej. Jest to oczywiste, jeśli weźmie się pod uwagę, że jedno z jego dzieł zostało włączone do Filokalii. Dalsza część tekstu ukazuje strukturę i liturgiczne umiejscowienie Kanonu Paschalnego jako dodatkowy dowód na wzajemne powiązania tradycji liturgicznej i hezychastycznej. W końcowej części artykułu zostaje przeprowadzona zwięzła analiza teologicznych treści Kanonu Paschalnego, ze szczególną koncentracją na tak ważnych zagadnieniach, jak: wyzwolenie, wolność, światło, oczyszczenie zmysłów, Dobra Nowina, nadzieja, wiara w Zmartwychwstałego Pana i życie wieczne.
Bibliografia
Abel abp (Popławski): Święta Pascha – Zmartwychwstanie Chrystusa. W: Prawosławie. Światło ze Wschodu. Red. K. Leśniewski. Lublin 2009 s. 271-279.
Apel W.: Monody. W: Harvard Dictionary of Music. Cambridge, Mass. 1974 s. 538-539.
Aubert R.: Jean Damascène ou de Damas. W: Dictionnaire d’Histoire et Géographie ecclésiastiques. T. 26. Paris 1997 col. 1458-1459.
Florovsky G.: The Byzantine Fathers of the Sixth to Eight Century. Volume Nine in The Collected Works of Georges Florovsky. Vaduz 1987.
Gahbauer F.R.: Die Anthropologie des Johannes von Damaskos. „Theologie und Philosophie” 69(1994), s. 1-21
Grzywaczewski J.: Jan z Damaszku. W: Encyklopedia katolicka. T. 7. Lublin 1997 kol. 782-783.
Holleman A.W.J.: The Oxyrhynchus Papyrus 1786 and the Relationship Between Ancient Greek and Early Christian Music. „Vigiliae Christianae” 26:1972 s. 1-17.
Kazhdan A.: John of Damascus. W: The Oxford Dictionary of Byzantium. Vol. II. New York–Oxford 1991 s. 1063-1064.
Kotter B.: John Damascene, St. W: New Catholic Encyclopedia. Second edition. Vol. 7. Detroit–New York–San Diego–San Francisco 2003 s. 951.
Кутузов Б.: Знаменный распев и исихазм. W: tenże. Знаменный распев – поющее богословие. Сборник статей. Москва 2009 s. 142-154.
Laïly A.: L’Influence liturgique et musicale de S. Jean Damas. Harissa 1950.
Leśniewski K.: Nie potrzebują lekarza zdrowi… Hezychastyczna metoda uzdrawiania człowieka. Lublin 2006.
Leśniewski K.: Prawosławna duchowość. W: Leksykon duchowości katolickiej. Red. M. Chmielewski. Lublin–Kraków 2002 s. 701-714.
Lippman E.A.: Musical Thought in Ancient Greece. New York, NY – London 1964.
Louth A.: “Beauty will Save the World”. The Formation of Byzantine Spirituality. „Theology Today” 61:2004 s. 67-77.
Louth A.: Christian Hymnography from Roman Melodist to John Damascene. „Journal of Eastern Christian Studies” 57:2005 issue 3-4 s. 195-206.
Louth A.: St John Damascene: Tradition and Originality in Byzantine Theology. Oxford 2002.
Łosski W.: Teologia mistyczna Kościoła Wschodniego. Przeł. M. Sczaniecka. Warszawa 1989.
Мартынов В.И.: Богослужебное пение как аскетическая дисциплина. http://www.canto.ru/index.php?menu=public&id=medieval.martyn2 (13.04.2012).
Мартынов В.И.: История богослужебного пения. Москва 1994.
Мартынов В.И.: О красоте, плаче, богослужебном пении и музыке. http://www.canto.ru/index.php?menu=public&id=medieval.martyn3 (10.05.2012).
Монахиня Игнатия: Церковные песнотворцы. Москва 2005.
Νικοδήμου Αγιορείτου ῾Εορτοδρόμιον. Θεσσαλονίκη 1987.
Quenot M.: Zmartwychwstanie i ikona. Przeł. H. Paprocki. Białystok 2001.
Sahas D.: John of Damascus on Islam: The ‘Heresy of the Ishmaelites’. Leiden 1972.
Schönborn C.: La sainteté de l’icône selon saint Jean Damascène. „Studia Patristica” 17: 1982), s. 188-193.
Wellesz E.: Historia muzyki i hymnografii bizantyjskiej. Przeł. M. Kaziński, Kraków 2006.
Werner E., The Sacred Bridge. The Interdependence of Liturgy and Music in Synagogue and Church during the First Millennium, London – New York, NY 1959.
Волкова Д.: Онтология древних церковных песнопений. Соборность и индивидуальность. Одухотворенность. http://www.canto.ru/index.php?menu=public&id=article.histor6 (13.04.2012).
Wołosiuk W.: Bizantyński śpiew cerkiewny. W: Prawosławie. Światło ze Wschodu. Red. K. Leśniewski. Lublin 2009 s. 547-553.
