Nazism and the Protestant Reformation – the Political Theology of Dietrich Bonhoeffer

  • Piotr Kopiec Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II
Słowa kluczowe: Lutheran theology; church; state; political theology; Reformation; God’s Kingdom

Abstrakt

[Abstrakt tylko w j. polskim / Abstract only in Polish]

Nazizm i Reformacja protestancka – teologia polityczna Dietricha Bonhoeffera

Polityczna teologia Dietricha Bonhoeffera, jednego z najbardziej popularnych i wpływowych teologów XX wieku, stanowi doktrynalną bazę jego walki przeciwko niemieckiemu państwu narodowo-socjalistycznemu. Bonhoeffer należał do ważniejszych postaci Kościoła Wyznającego (Bekennende Kirche), struktury, która funkcjonowała jako wewnętrzne opozycja wobec oficjalnej postawy Kościoła luterańskiego w Niemczech, sprzyjającej raczej Hitlerowi.

Główny rysy teologii politycznej powstały w latach 1933-1936, a więc w okresie zdobywania władzy przez narodowych socjalistów. Bonhoeffer poddaje krytyce tradycyjne rozumienie Reformacyjnej doktryny relacji między państwem i Kościołem, przekazującej temu pierwszemu ogół kompetencji związanych z porządkiem ziemskim. Wskazuje na luterskie zastrzeżenie o granicy ludzkiego sumienia, której państwo nie może przekroczyć. Wprowadzone już w początkach rządów Hitlera „paragrafy aryjskie” oraz „zasada wodza”, a więc konkretne akty legislacyjne, radykalnie zaprzeczają chrześcijańskiemu Objawieniu. Zmuszają Kościół luterański jako instytucję, po raz pierwszy właściwie w historii, do wyjścia z układu podziału kompetencji, jaką tworzyła doktryna o dwóch Regimentach i do przeciwstawienia się władzy świeckiej.

Polityczna teologia Bonhoeffera jest teoretycznym odbiciem myślenia społeczeństwa niemieckiego w latach trzydziestych. Jest również świadectwem teologa, który później rozwinie program radykalnej chrystologii we współczesnym świecie, a swoją postawę przypłaci życiem.

Bibliografia

Augustine: The City of God against the Pagans. Transl. by R.W. Dyson. New York: Cambridge University Press 1998.

Bonhoeffer D.: Bonhoeffer Auswahl. Anfange. 1927-1933. Bd. 1-2. München–Hamburg: Siebenstern Taschenbuch Verlag 1970.

Morawska A.: Chrześcijanin w Trzeciej Rzeszy. Warszawa 1970.

Müller H.: Von der Kirche zur Welt. Ein Beitrag zur Beziehung des Wortes Gottes auf die societas in Dietrichs Bonhoeffers theologischer Entwicklung. Leipzig: Kohler und Amelang 1961.

Röhm E., Thierfelder J.: Kirche-Staat-Politik. Zum Öffentlichkeitsauftrag der Kirche. Stuttgart: Calwer Verlag 1979.

Schuder R., Hirsch R.: Der gelbe Fleck. Wurzeln und Wirkungen des Judenhasses in der deutschen Geschichte. Berlin 1997.

The Augsburg Confession. Ed by R.D. McCormack. Fort Worth 2006.

Todd J.:. Reformacja. Warszawa: PAX 1971.

Wind R.: Dem Rad in die Speichen fallen. Weinheim 1999.

Opublikowane
2021-01-30
Dział
Artykuły