Spouses’ fit and marriage satisfaction in late adulthood
Abstrakt
Although marital satisfaction is intensively explored in the psychological literature at present, there are few papers strictly focused on spouse fit in late adulthood. The aim of the present study was to determine whether spouses’ personality fit and values fit are associated with marital satisfaction. To test this, we examined 60 Polish married couples (120 participants) aged 60-75. We used the following measures: NEO-PI-R (as adapted by J. Siuta), Scheler Values Scale (P. Brzozowski), and the Well-Matched Marriage Questionnaire (Plopa & Rostowski). Due to the nonindependence of dyads, data was analyzed in the single-level paradigm, and the level of fit was estimated by Gower Agreement Index (J. C. Gower). The results yielded by SEM path analysis indicate that spouses’ personality fit is associated with the satisfaction of both spouses, while spouses’ values fit, under-stood objectively in accordance with Scheler’s theory, is not related to their satisfaction. The findings may be useful in psychological practice such as marriage counselling and marital therapy.
Bibliografia
Ardelt, M. (2011). Wisdom, age, and well-being. In K. W. Schaie & S. L. Willis (Eds.), Handbook of the psychology of aging (pp. 279-291). Amsterdam: Elsevier.
Barbaro de, B. (Ed.) (1999). Wprowadzenie do systemowego rozumienia rodzin [Introduction to the systemic understanding of family]. Cracow, Poland: Jagiellonian University Press.
Barrett, P. (2010). Test reliability and validity: The inappropriate use of the Pearson and other variance ratio coefficients for indexing reliability and validity. Retrieved form: www.pbarrett. net/techpapers/correlations_reliability_validity_Rev_1_July_2010.pdf
Baryła, W., & Wojciszke, B. (2002). Potoczne rozumienie moralności [The popular understanding of morality]. In M. Lewicka & J. Grzelak (Eds.), Jednostka i społeczeństwo [The individual and society] (pp. 49-66). Gdańsk, Poland: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Bedyńska, S., & Książek, M. (2012). Statystyczny drogowskaz: praktyczny przewodnik wykorzy-stania modeli regresji oraz równań strukturalnych [The statistical signpost: A practical guide to the use of regression models and structural equations]. Warsaw, Poland: Wydawnictwo Akademickie Sedno.
Bee, H. (2004). Psychologia rozwoju człowieka [The psychology of human development]. Poznań, Poland: Wydawnictwo Zysk i S-ka.
Bleske-Rechek, A., Remker, M. W., & Baker, J. P. (2009). Similar from the start: Assortment in young adult dating couples and its link to relationship stability over time. Individual Differences Research, 7, 142-158.
Botwin, M. D., Buss, D. M., & Shackelford, T. K. (1997). Personality and mate preferences: Five factors in mate selection and marital satisfaction. Journal of Personality, 65, 107-136.
Braun-Gałkowska, M. (1985). Miłość aktywna: psychiczne uwarunkowania powodzenia małżeństwa [Active love: Mental determinants of success in marriage]. Warsaw, Poland: Instytut Wydawniczy PAX.
Braun-Gałkowska, M. (1992). Psychologiczna analiza systemów rodzinnych osób zadowolonych i niezadowolonych z małżeństwa [Psychological analysis of the family systems of people satisfied and dissatisfied with marriage]. Lublin, Poland: Scientific Society of the Catholic University of Lublin.
Braun-Gałkowska, M. (2006). Nowe role społeczne ludzi starszych [New social roles of elderly people]. In S. Steuden & M. Marczuk (Eds.), Starzenie się a satysfakcja z życia [Aging and satisfaction with life] (pp. 183-195). Lublin, Poland: Catholic University of Lublin Press.
Braun-Gałkowska, M. (2008). Psychologia domowa [Domestic psychology]. Lublin, Poland: Catholic University of Lublin Press.
Brudek, P. (2012). Kryzys w wartościowaniu a jakość relacji małżeńskiej w okresie późnej dorosłości [Evaluation crisis and the quality of the marital relationship in late adulthood]. In M. Majorczyk, J. Deręgowska, & J. Świątkiewicz (Eds.), Oblicza kryzysu współczesnego człowieka [The faces of the crisis of modern man] (pp. 101-123). Poznań: Wydawnictwo WSNHiD.
Brudek, P. (2015). Podmiotowe korelaty satysfakcji z małżeństwa osób w okresie późnej dorosłości [Subjective correlates of marital satisfaction in people in late adulthood] (Unpublished doctoral dissertation). Institute of Psychology, The John Paul II Catholic University of Lublin, Poland.
Brudek, P., & Ciuła, G. (2013). Hierarchia wartości a satysfakcja ze związku małżeńskiego u osób w okresie późnej dorosłości [Hierarchy of values and marital satisfaction in late adults]. Śląskie Studia Historyczno-Teologiczne, 46(2), 368-382.
Brudek, P., & Lachowska, B. (2014). Religijny system znaczeń a jakość relacji małżeńskiej na poziomie ogólnym oraz na poziomie pary [Religious meaning system and the quality of the marital relationship at the general level and at the couple level]. In K. Skrzypińska, H. Grzymała-Moszczyńska, & M. Jarosz (Eds.), Nauka wobec religijności i duchowości człowieka [Science vis-à-vis human religiosity and spirituality] (pp. 117-134). Lublin, Poland: Catholic University of Lublin Press.
Brudek, P., & Steuden, S. (2015). Religijne korelaty zadowolenia z małżeństwa w okresie późnej dorosłości [Religious correlates of marital satisfaction in late adulthood]. In M. Guzewicz, S. Steuden & P. Brudek (Eds.), Oblicza starości we współczesnym świecie. Perspektywa społeczno-kulturowa [The faces of old age in the modern world: A sociocultural perspective] (pp. 15-34). Lublin, Poland: Catholic University of Lublin Press.
Brzezińska, A. I., & Hejmanowski, Sz. (2005). Okres późnej dorosłości. Jak rozpoznać ryzyko i jak pomagać? [The period of late adulthood: How to recognize risk and how to help?]. In A. Brzezińska (Ed.), Psychologiczne portrety człowieka. Praktyczna psychologia rozwojowa [Psychological portraits of man: Practical developmental psychology] (pp. 623-664). Gdańsk, Poland: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Brzozowski, P. (1995). Skala Wartości Schelerowskich – SWS. Podręcznik [Scheler Values Scale – SVS]. Warsaw, Poland: Psychological Test Laboratory of the Polish Psychological Association.
Brzozowski, P. (2007). Wzorcowa hierarchia wartości. Polska, europejska czy uniwersalna? [The model hierarchy of values: Polish, European, or universal?]. Lublin, Poland: Maria Curie-Skłodowska University Press.
Charles, S. T., & Carstensen, L. L. (2002). Marriage in old age. In M. Yalom & L. L. Carstensen (Eds.), Inside the American couple: New insights, new challenges (pp. 236-254). Berkeley, CA: University of California Press.Cherlin, A. J. (2010). The marriage-go-round: The state of marriage and the family in America today. New York: Vintage.
Cieciuch, J. (2013). Kształtowanie się systemu wartości od dzieciństwa do wczesnej dorosłości [The formation of the system of values from childhood to young adulthood]. Warsaw, Poland: Wydawnictwo LiberiLibri.
Claxton, A., O’Rourke, N., Smith, J. Z., & DeLongis, A. (2012). Personality traits and marital satisfaction within enduring relationships: An intra-couple discrepancy approach. Journal of Social and Personal Relationships, 29(3), 375-396. DOI: 10.1177/ 0265407 511431183
English, T., & Carstensen, L. L. (2014). Selective narrowing of social networks across adulthood is associated with improved emotional experience in daily life. International Journal of Behavioral Development, 2(38), 195-202. DOI: 10.1177/ 0165025413515404
Fincham, F. D., Beach, S. R., & Davila, J. (2007). Longitudinal relations between forgiveness and conflict resolution in marriage. Journal of Family Psychology, 21(3), 542-545.
Gaunt, R. (2006). Couple similarity and marital satisfaction: Are similar spouses happier? Journal of Personality, 74(5), 1401-1420.
Glicksohn, J., & Golan, H. (2001). Personality, cognitive style, and assortative mating. Personality and Individual Differences, 30(7), 1199-1209.
Harwas-Napierała, B. (2014). Specyfika komunikacji interpersonalnej w rodzinie ujmowanej jako system [The specificity of interpersonal communication in the family understood as a system]. In I. Janicka & H. Liberska (Eds.), Psychologia rodziny [Family psychology] (pp. 47-72). Warsaw, Poland: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Heaton, T. B., & Pratt, E. L. (1990). The effects of religious homogamy on marital satisfaction and stability. Journal of Family Issues, 2(11), 191-207.Hummert, M. L. (2011). Age stereotypes and aging. In K. W. Schaie & S. L. Wilis (Eds.), Handbook of the psychology of aging (pp. 249-262). San Diego: Academic Press.
Janicka, I., & Liberska, H. (Eds.) (2014). Psychologia rodziny [Family psychology]. Warsaw, Poland: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Jankowiak, B. (2007). Problematyka jakości i trwałości relacji małżeńskich w teorii i badaniach [The issues of the quality and stability of marital relations in theory and research]. Przegląd Terapeutyczny, 3, 1-25. Retrieved from: www.ptt-terapia.pl/wp-content/uploads/2011/06/ Jankowiak.pdf
Januszewski, A. (2011). Modele równań strukturalnych w metodologii badań psychologicznych. Problematyka przyczynowości w modelach strukturalnych i dopuszczalność modeli [Struc-tural equation models in the methodology of psychological research: The issues of causality in structural models and the acceptability of models]. Studia z Psychologii w KUL, 17, 213-245.
Jarończyk, B. (2011). Jakość życia małżeńskiego kobiet w okresie „pustego gniazda” [The quality of married life in women in the “emptynest” period]. In H. Libersk & A. Malina (Eds.), Wybrane problemy współczesnych małżeństw i rodzin [Selected problems of contemporary marriages and families] (pp. 121-129). Warsaw, Poland: Wydawnictwo Difin.
Kaleta, K. P, & Jaśkiewicz, A. (2007). Miłość i bliskie związki w okresie późnej dorosłości [Love and intimate relationships in late adulthood]. In A. I. Brzezińska, K. Ober-Łopatka, R. Stec, & K. Ziółkowska (Eds.), Szanse rozwoju w okresie późnej dorosłości [Development opportunities in late adulthood] (pp. 63-77). Poznań: Wydawnictwo Fundacji Humaniora.Kołodziej, W. (2006). Bio psycho społeczne funkcjonowanie osób starszych a społeczne stereotypy i uprzedzenia dotyczące starzenia się i starości [The biopsychosocial functioning of el-derly people and the social stereotypes and prejudices concerning aging and oldage]. In A. Nowicka (Ed.), Wybrane problemy osób starszych [Selected problems of seniors] (pp. 55-72). Cracow, Poland: Oficyna Wydawnicza „Impuls”.Li, T., & Fung, H. H. (2011). The dynamic goal theory of marital satisfaction. Review of General Psychology, 3(15), 246-254.
Luo, S., & Klohnen, E. C. (2005). Assortative mating and marital quality in newlyweds: A couple- -centered approach. Journal of Personality and Social Psychology, 88(2), 304-326. DOI: 10.1037/0022-3514.88.2.304
McCrae, R. R., & Costa, P. T. (2005). Osobowość dorosłego człowieka [Adult personality]. Cracow, Poland: WAM.
Misztal, M. (1980). Problematyka wartości w socjologii [The problems of values in sociology]. Warsaw, Poland: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Oleś P. [K.] (2000). Kontrowersje wokół Wielkiej Piątki [The controversy over the Big Five]. Czasopismo Psychologiczne, 6, 7-18.
Oleś, P. [K.] (2005). Wprowadzenie do psychologii osobowości [Introduction to personality psychology]. Warsaw, Poland: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
Oleś, P. K. (2012). Psychologia człowieka dorosłego [Adult psychology]. Warsaw, Poland: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Oleś, P. K. (2002). Z badań nad wartościami i wartościowaniem: niektóre kwestie metodologiczne [Studies in values and evaluation: Selected methodological issues]. Roczniki Psychologiczne, 5, 53-75.
Paleari, F. G., Regalia, C., & Fincham, F. (2005). Marital quality, forgiveness, empathy, and rumination: A longitudinal analysis. Personality and Social Psychology Bulletin, 3(31), 368-378.
Pervin L. A. (2002). Psychologia osobowości [Personality psychology]. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Pervin, L. A., & John, O. P. (2002). Osobowość – teoria i badania [Personality: Theory and research]. Cracow, Poland: Jagiellonian University Press.
Plopa, M. (2007). Więzi w małżeństwie i rodzinie. Metody badań [Bonds in marriage and family: Research methods]. Cracow, Poland: Oficyna Wydawnicza Impuls.
Plopa, M. (2008). Psychologia rodziny: teoria i badania [Family psychology: Theory and research]. Cracow, Poland: Oficyna Wydawnicza Impuls.Richard, L. S., Wakefield, J. A., & Lewak, R. (1990). Similarity of personality variables as predictors of marital satisfaction: A Minnesota Multiphasic Personality Inventory (MMPI) item analysis. Personality and Individual Differences, 11(1), 39-43. DOI: 10.1016/0191-8869(90) 90166-O
Rostowski, J. (1987). Zarys psychologii małżeństwa [An outline of the psychology of marriage]. Warsaw, Poland: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Rostowski, J. (1990). Próba określenia osobowościowych predyktorów dobranego związku małżeńskiego – poziomu jakości małżeńskiej [An attempt to determine the personality predictors of a well-matched marriage – the level of marriage quality]. In M. Ziemska (Ed.), Z badań nad integracją małżeństwa i rodziny [Selected studies on marriage and family integration] (pp. 24-38). Warsaw, Poland: CPBP (Nonviolent Communication Center).
Rostowski, J., & Rostowska, T. (Eds.) (2014). Małżeństwo i miłość. Kontekst psychologiczny i neuropsychologiczny [Marriage and love: The psychological and neuropsychological context]. Warsaw, Poland: Difin.
Russell, R. J., & Wells, P. A. (1991). Personality similarity and quality of marriage. Personality and Individual Differences, 12, 407-412.
Schwartz, S. H., & Bilsky, W. (1987). Toward a psychological structure of human values. Journal of Personality and Social Psychology, 3(53), 550-562. DOI: 10.1037/0022-3514.53.3.550
Shiota, M. N., & Levenson, R. W. (2007). Birds of a feather don’t always fly farthest: Similarity in Big Five personality predicts more negative marital satisfaction trajectories in long-term marriages. Psychology and Aging, 22(4), 666-675. DOI: 10.1037/0882-7974.22.4.666
Siuta, J. (2006). Inwentarz osobowości NEO-PI-R Paula T. Costy Jr i Roberta McCrea. Adaptacja Polska. Podręcznik [The NEO-PI-R personality inventory by Paul T. Costa Jr and Robert McCrea. Polish adaptation. A manual]. Warsaw, Poland: Psychological Test Laboratory of the Polish Psychological Association (PTP).
Steuden, S. (1995). Osobowościowe uwarunkowania niepowodzenia w małżeństwie [Personality determinants of failure in marriage]. In J. Misiurek & W. Słomka (Eds.), Małżeństwo – przymierze miłości [Marriage: A covenant of love] (pp. 199-212). Lublin, Poland: Scientific Society of the Catholic University of Lublin.
Steuden, S. (2009). Kryzys małżeństwa i rodziny – wybrane czynniki ryzyka i niepowodzenia [The crisis of marriage and family: Selected risk and failure factors]. In S. Janeczek, W. Bajor, & M. Maciołek (Eds.), Gaudium in litteris. Księga Jubileuszowa ku czci Księdza Arcybiskupa Profesora Stanisława Wielgusa [Gaudium in litteris. Festschrift for Archbishop Professor Stanisław Wielgus] (pp. 979-996). Lublin, Poland: The Catholic University of Lublin Press.
Steuden, S. (2011). Psychologia starzenia się i starości [The psychology of aging and oldage]. Warsaw, Poland: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Steuden, S. (2014). Czy „mądrość” i „wiedza” znaczy to samo? [Do “wisdom” and “knowledge” mean the same?] In J. Walkusz & M. Krupa (Eds.), Universitati serviens. Księga pamiątkowa ku czci Księdza Profesora Stanisława Wilka SDB [Universitati serviens. Festschrift for Rev. Professor Stanisław Wilk, SDB] (pp. 681-692). Lublin, Poland: Catholic University of Lublin Press.
Szarota, P. (2008). Wielka Piątka – stare problemy, nowe wątpliwości [The Big Five: Oldproblems, newdoubts]. Roczniki Psychologiczne, 1(11), 127-138.
Świętochowski, W. (2014). Rodzina w ujęciu systemowym [A systemic perspective on family]. In I. Janicka & H. Liberska (Eds.), Psychologia rodziny [Family psychology] (pp. 21-46). Warsaw, Poland: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Tornstam, L. (2005). Gerotranscendence: A developmental theory of positive aging. New York: Springer Publishing Company.
Tornstam, L. (2011). Maturing into gerotranscendence. The Journal of Transpersonal Psychology, 2(43), 166-180.
Tsang, J. A., McCullough, M. E., & Fincham, F. D. (2006). The longitudinal association between forgiveness and relationship closeness and commitment. Journal of Social and Clinical Psychology, 25(4), 448-472. DOI: 10.1521/jscp.2006.25.4.448
Barbaro de, B. (Ed.) (1999). Wprowadzenie do systemowego rozumienia rodzin [Introduction to the systemic understanding of family]. Cracow, Poland: Jagiellonian University Press.
Barrett, P. (2010). Test reliability and validity: The inappropriate use of the Pearson and other variance ratio coefficients for indexing reliability and validity. Retrieved form: www.pbarrett. net/techpapers/correlations_reliability_validity_Rev_1_July_2010.pdf
Baryła, W., & Wojciszke, B. (2002). Potoczne rozumienie moralności [The popular understanding of morality]. In M. Lewicka & J. Grzelak (Eds.), Jednostka i społeczeństwo [The individual and society] (pp. 49-66). Gdańsk, Poland: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Bedyńska, S., & Książek, M. (2012). Statystyczny drogowskaz: praktyczny przewodnik wykorzy-stania modeli regresji oraz równań strukturalnych [The statistical signpost: A practical guide to the use of regression models and structural equations]. Warsaw, Poland: Wydawnictwo Akademickie Sedno.
Bee, H. (2004). Psychologia rozwoju człowieka [The psychology of human development]. Poznań, Poland: Wydawnictwo Zysk i S-ka.
Bleske-Rechek, A., Remker, M. W., & Baker, J. P. (2009). Similar from the start: Assortment in young adult dating couples and its link to relationship stability over time. Individual Differences Research, 7, 142-158.
Botwin, M. D., Buss, D. M., & Shackelford, T. K. (1997). Personality and mate preferences: Five factors in mate selection and marital satisfaction. Journal of Personality, 65, 107-136.
Braun-Gałkowska, M. (1985). Miłość aktywna: psychiczne uwarunkowania powodzenia małżeństwa [Active love: Mental determinants of success in marriage]. Warsaw, Poland: Instytut Wydawniczy PAX.
Braun-Gałkowska, M. (1992). Psychologiczna analiza systemów rodzinnych osób zadowolonych i niezadowolonych z małżeństwa [Psychological analysis of the family systems of people satisfied and dissatisfied with marriage]. Lublin, Poland: Scientific Society of the Catholic University of Lublin.
Braun-Gałkowska, M. (2006). Nowe role społeczne ludzi starszych [New social roles of elderly people]. In S. Steuden & M. Marczuk (Eds.), Starzenie się a satysfakcja z życia [Aging and satisfaction with life] (pp. 183-195). Lublin, Poland: Catholic University of Lublin Press.
Braun-Gałkowska, M. (2008). Psychologia domowa [Domestic psychology]. Lublin, Poland: Catholic University of Lublin Press.
Brudek, P. (2012). Kryzys w wartościowaniu a jakość relacji małżeńskiej w okresie późnej dorosłości [Evaluation crisis and the quality of the marital relationship in late adulthood]. In M. Majorczyk, J. Deręgowska, & J. Świątkiewicz (Eds.), Oblicza kryzysu współczesnego człowieka [The faces of the crisis of modern man] (pp. 101-123). Poznań: Wydawnictwo WSNHiD.
Brudek, P. (2015). Podmiotowe korelaty satysfakcji z małżeństwa osób w okresie późnej dorosłości [Subjective correlates of marital satisfaction in people in late adulthood] (Unpublished doctoral dissertation). Institute of Psychology, The John Paul II Catholic University of Lublin, Poland.
Brudek, P., & Ciuła, G. (2013). Hierarchia wartości a satysfakcja ze związku małżeńskiego u osób w okresie późnej dorosłości [Hierarchy of values and marital satisfaction in late adults]. Śląskie Studia Historyczno-Teologiczne, 46(2), 368-382.
Brudek, P., & Lachowska, B. (2014). Religijny system znaczeń a jakość relacji małżeńskiej na poziomie ogólnym oraz na poziomie pary [Religious meaning system and the quality of the marital relationship at the general level and at the couple level]. In K. Skrzypińska, H. Grzymała-Moszczyńska, & M. Jarosz (Eds.), Nauka wobec religijności i duchowości człowieka [Science vis-à-vis human religiosity and spirituality] (pp. 117-134). Lublin, Poland: Catholic University of Lublin Press.
Brudek, P., & Steuden, S. (2015). Religijne korelaty zadowolenia z małżeństwa w okresie późnej dorosłości [Religious correlates of marital satisfaction in late adulthood]. In M. Guzewicz, S. Steuden & P. Brudek (Eds.), Oblicza starości we współczesnym świecie. Perspektywa społeczno-kulturowa [The faces of old age in the modern world: A sociocultural perspective] (pp. 15-34). Lublin, Poland: Catholic University of Lublin Press.
Brzezińska, A. I., & Hejmanowski, Sz. (2005). Okres późnej dorosłości. Jak rozpoznać ryzyko i jak pomagać? [The period of late adulthood: How to recognize risk and how to help?]. In A. Brzezińska (Ed.), Psychologiczne portrety człowieka. Praktyczna psychologia rozwojowa [Psychological portraits of man: Practical developmental psychology] (pp. 623-664). Gdańsk, Poland: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Brzozowski, P. (1995). Skala Wartości Schelerowskich – SWS. Podręcznik [Scheler Values Scale – SVS]. Warsaw, Poland: Psychological Test Laboratory of the Polish Psychological Association.
Brzozowski, P. (2007). Wzorcowa hierarchia wartości. Polska, europejska czy uniwersalna? [The model hierarchy of values: Polish, European, or universal?]. Lublin, Poland: Maria Curie-Skłodowska University Press.
Charles, S. T., & Carstensen, L. L. (2002). Marriage in old age. In M. Yalom & L. L. Carstensen (Eds.), Inside the American couple: New insights, new challenges (pp. 236-254). Berkeley, CA: University of California Press.Cherlin, A. J. (2010). The marriage-go-round: The state of marriage and the family in America today. New York: Vintage.
Cieciuch, J. (2013). Kształtowanie się systemu wartości od dzieciństwa do wczesnej dorosłości [The formation of the system of values from childhood to young adulthood]. Warsaw, Poland: Wydawnictwo LiberiLibri.
Claxton, A., O’Rourke, N., Smith, J. Z., & DeLongis, A. (2012). Personality traits and marital satisfaction within enduring relationships: An intra-couple discrepancy approach. Journal of Social and Personal Relationships, 29(3), 375-396. DOI: 10.1177/ 0265407 511431183
English, T., & Carstensen, L. L. (2014). Selective narrowing of social networks across adulthood is associated with improved emotional experience in daily life. International Journal of Behavioral Development, 2(38), 195-202. DOI: 10.1177/ 0165025413515404
Fincham, F. D., Beach, S. R., & Davila, J. (2007). Longitudinal relations between forgiveness and conflict resolution in marriage. Journal of Family Psychology, 21(3), 542-545.
Gaunt, R. (2006). Couple similarity and marital satisfaction: Are similar spouses happier? Journal of Personality, 74(5), 1401-1420.
Glicksohn, J., & Golan, H. (2001). Personality, cognitive style, and assortative mating. Personality and Individual Differences, 30(7), 1199-1209.
Harwas-Napierała, B. (2014). Specyfika komunikacji interpersonalnej w rodzinie ujmowanej jako system [The specificity of interpersonal communication in the family understood as a system]. In I. Janicka & H. Liberska (Eds.), Psychologia rodziny [Family psychology] (pp. 47-72). Warsaw, Poland: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Heaton, T. B., & Pratt, E. L. (1990). The effects of religious homogamy on marital satisfaction and stability. Journal of Family Issues, 2(11), 191-207.Hummert, M. L. (2011). Age stereotypes and aging. In K. W. Schaie & S. L. Wilis (Eds.), Handbook of the psychology of aging (pp. 249-262). San Diego: Academic Press.
Janicka, I., & Liberska, H. (Eds.) (2014). Psychologia rodziny [Family psychology]. Warsaw, Poland: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Jankowiak, B. (2007). Problematyka jakości i trwałości relacji małżeńskich w teorii i badaniach [The issues of the quality and stability of marital relations in theory and research]. Przegląd Terapeutyczny, 3, 1-25. Retrieved from: www.ptt-terapia.pl/wp-content/uploads/2011/06/ Jankowiak.pdf
Januszewski, A. (2011). Modele równań strukturalnych w metodologii badań psychologicznych. Problematyka przyczynowości w modelach strukturalnych i dopuszczalność modeli [Struc-tural equation models in the methodology of psychological research: The issues of causality in structural models and the acceptability of models]. Studia z Psychologii w KUL, 17, 213-245.
Jarończyk, B. (2011). Jakość życia małżeńskiego kobiet w okresie „pustego gniazda” [The quality of married life in women in the “emptynest” period]. In H. Libersk & A. Malina (Eds.), Wybrane problemy współczesnych małżeństw i rodzin [Selected problems of contemporary marriages and families] (pp. 121-129). Warsaw, Poland: Wydawnictwo Difin.
Kaleta, K. P, & Jaśkiewicz, A. (2007). Miłość i bliskie związki w okresie późnej dorosłości [Love and intimate relationships in late adulthood]. In A. I. Brzezińska, K. Ober-Łopatka, R. Stec, & K. Ziółkowska (Eds.), Szanse rozwoju w okresie późnej dorosłości [Development opportunities in late adulthood] (pp. 63-77). Poznań: Wydawnictwo Fundacji Humaniora.Kołodziej, W. (2006). Bio psycho społeczne funkcjonowanie osób starszych a społeczne stereotypy i uprzedzenia dotyczące starzenia się i starości [The biopsychosocial functioning of el-derly people and the social stereotypes and prejudices concerning aging and oldage]. In A. Nowicka (Ed.), Wybrane problemy osób starszych [Selected problems of seniors] (pp. 55-72). Cracow, Poland: Oficyna Wydawnicza „Impuls”.Li, T., & Fung, H. H. (2011). The dynamic goal theory of marital satisfaction. Review of General Psychology, 3(15), 246-254.
Luo, S., & Klohnen, E. C. (2005). Assortative mating and marital quality in newlyweds: A couple- -centered approach. Journal of Personality and Social Psychology, 88(2), 304-326. DOI: 10.1037/0022-3514.88.2.304
McCrae, R. R., & Costa, P. T. (2005). Osobowość dorosłego człowieka [Adult personality]. Cracow, Poland: WAM.
Misztal, M. (1980). Problematyka wartości w socjologii [The problems of values in sociology]. Warsaw, Poland: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Oleś P. [K.] (2000). Kontrowersje wokół Wielkiej Piątki [The controversy over the Big Five]. Czasopismo Psychologiczne, 6, 7-18.
Oleś, P. [K.] (2005). Wprowadzenie do psychologii osobowości [Introduction to personality psychology]. Warsaw, Poland: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
Oleś, P. K. (2012). Psychologia człowieka dorosłego [Adult psychology]. Warsaw, Poland: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Oleś, P. K. (2002). Z badań nad wartościami i wartościowaniem: niektóre kwestie metodologiczne [Studies in values and evaluation: Selected methodological issues]. Roczniki Psychologiczne, 5, 53-75.
Paleari, F. G., Regalia, C., & Fincham, F. (2005). Marital quality, forgiveness, empathy, and rumination: A longitudinal analysis. Personality and Social Psychology Bulletin, 3(31), 368-378.
Pervin L. A. (2002). Psychologia osobowości [Personality psychology]. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Pervin, L. A., & John, O. P. (2002). Osobowość – teoria i badania [Personality: Theory and research]. Cracow, Poland: Jagiellonian University Press.
Plopa, M. (2007). Więzi w małżeństwie i rodzinie. Metody badań [Bonds in marriage and family: Research methods]. Cracow, Poland: Oficyna Wydawnicza Impuls.
Plopa, M. (2008). Psychologia rodziny: teoria i badania [Family psychology: Theory and research]. Cracow, Poland: Oficyna Wydawnicza Impuls.Richard, L. S., Wakefield, J. A., & Lewak, R. (1990). Similarity of personality variables as predictors of marital satisfaction: A Minnesota Multiphasic Personality Inventory (MMPI) item analysis. Personality and Individual Differences, 11(1), 39-43. DOI: 10.1016/0191-8869(90) 90166-O
Rostowski, J. (1987). Zarys psychologii małżeństwa [An outline of the psychology of marriage]. Warsaw, Poland: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Rostowski, J. (1990). Próba określenia osobowościowych predyktorów dobranego związku małżeńskiego – poziomu jakości małżeńskiej [An attempt to determine the personality predictors of a well-matched marriage – the level of marriage quality]. In M. Ziemska (Ed.), Z badań nad integracją małżeństwa i rodziny [Selected studies on marriage and family integration] (pp. 24-38). Warsaw, Poland: CPBP (Nonviolent Communication Center).
Rostowski, J., & Rostowska, T. (Eds.) (2014). Małżeństwo i miłość. Kontekst psychologiczny i neuropsychologiczny [Marriage and love: The psychological and neuropsychological context]. Warsaw, Poland: Difin.
Russell, R. J., & Wells, P. A. (1991). Personality similarity and quality of marriage. Personality and Individual Differences, 12, 407-412.
Schwartz, S. H., & Bilsky, W. (1987). Toward a psychological structure of human values. Journal of Personality and Social Psychology, 3(53), 550-562. DOI: 10.1037/0022-3514.53.3.550
Shiota, M. N., & Levenson, R. W. (2007). Birds of a feather don’t always fly farthest: Similarity in Big Five personality predicts more negative marital satisfaction trajectories in long-term marriages. Psychology and Aging, 22(4), 666-675. DOI: 10.1037/0882-7974.22.4.666
Siuta, J. (2006). Inwentarz osobowości NEO-PI-R Paula T. Costy Jr i Roberta McCrea. Adaptacja Polska. Podręcznik [The NEO-PI-R personality inventory by Paul T. Costa Jr and Robert McCrea. Polish adaptation. A manual]. Warsaw, Poland: Psychological Test Laboratory of the Polish Psychological Association (PTP).
Steuden, S. (1995). Osobowościowe uwarunkowania niepowodzenia w małżeństwie [Personality determinants of failure in marriage]. In J. Misiurek & W. Słomka (Eds.), Małżeństwo – przymierze miłości [Marriage: A covenant of love] (pp. 199-212). Lublin, Poland: Scientific Society of the Catholic University of Lublin.
Steuden, S. (2009). Kryzys małżeństwa i rodziny – wybrane czynniki ryzyka i niepowodzenia [The crisis of marriage and family: Selected risk and failure factors]. In S. Janeczek, W. Bajor, & M. Maciołek (Eds.), Gaudium in litteris. Księga Jubileuszowa ku czci Księdza Arcybiskupa Profesora Stanisława Wielgusa [Gaudium in litteris. Festschrift for Archbishop Professor Stanisław Wielgus] (pp. 979-996). Lublin, Poland: The Catholic University of Lublin Press.
Steuden, S. (2011). Psychologia starzenia się i starości [The psychology of aging and oldage]. Warsaw, Poland: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Steuden, S. (2014). Czy „mądrość” i „wiedza” znaczy to samo? [Do “wisdom” and “knowledge” mean the same?] In J. Walkusz & M. Krupa (Eds.), Universitati serviens. Księga pamiątkowa ku czci Księdza Profesora Stanisława Wilka SDB [Universitati serviens. Festschrift for Rev. Professor Stanisław Wilk, SDB] (pp. 681-692). Lublin, Poland: Catholic University of Lublin Press.
Szarota, P. (2008). Wielka Piątka – stare problemy, nowe wątpliwości [The Big Five: Oldproblems, newdoubts]. Roczniki Psychologiczne, 1(11), 127-138.
Świętochowski, W. (2014). Rodzina w ujęciu systemowym [A systemic perspective on family]. In I. Janicka & H. Liberska (Eds.), Psychologia rodziny [Family psychology] (pp. 21-46). Warsaw, Poland: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Tornstam, L. (2005). Gerotranscendence: A developmental theory of positive aging. New York: Springer Publishing Company.
Tornstam, L. (2011). Maturing into gerotranscendence. The Journal of Transpersonal Psychology, 2(43), 166-180.
Tsang, J. A., McCullough, M. E., & Fincham, F. D. (2006). The longitudinal association between forgiveness and relationship closeness and commitment. Journal of Social and Clinical Psychology, 25(4), 448-472. DOI: 10.1521/jscp.2006.25.4.448
Opublikowane
2019-04-08
Numer
Dział
Artykuły
Copyright (c) 2018 Roczniki Psychologiczne
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
