Specyfika dezadaptacyjnych przekonań w zaburzeniach osobowości: charakterystyka psychometryczna polskiej translacji i trawestacji Kwestionariusza Przekonań (Personality Beliefs Questionnaire, PBQ)

Abstrakt

Celem podjętych w tym artykule analiz było dokonanie adaptacji Personality Beliefs Question-naire (PBQ) – narzędzia do badania przekonań specyficznych dla poszczególnych zaburzeń osobowości. Zostały opracowane dwie wersje PBQ: translacja wersji oryginalnej, składająca się ze 126 pozycji, oraz jej psychometryczna trawestacja, obejmująca 124 pozycje (skala osobowości z pogranicza została uniezależniona diagnostycznie, dodano skalę osobowości schizotypowej, zaś pozycje do skal zostały przyporządkowane na podstawie nie tylko treściowej, lecz także wyników analizy czynnikowej). Dla obu wersji uzyskano wskaźniki ilustrujące rzetelność i trafność pomiaru na podstawie wyników badania w grupach liczących ponad 1600 osób badanych. Uzyskane dane wskazały, że obie wersje charakteryzuje akceptowalna rzetelność pomiaru zarówno w aspekcie zgodności wewnętrznej, jak i stabilności czasowej. Przy porównywalnej trafności zbieżnej pomiaru (korelacje ze skalami Kwestionariusza do Ustrukturalizowanego Wywiadu Klinicznego do Badania Zaburzeń Osobowości z Osi II DSM-IV – SCID-II, a także inwentarza TALEIA-400A – Test for AxiaL Evaluation and Interview for Clinical, Personnel, and Guidance Applications, badającymi zaburzenia osobowości) skale trawestacji wykazały lepszą trafność różnicową (jej struktura wewnętrzna również została jednoznacznie potwierdzona przez wyniki konfirmacyjnej analizy czynnikowej). Stwierdzono jednak także niezbyt wysoką trafność zbieżną pomiaru oraz zbyt wysokie skorelowanie skal obu wersji PBQ. W dyskusji podkreślono zatem, że chociaż PBQ umożliwia określenie specyfiki przekonań w zaburzeniach osobowości, to jednak nie stanowi ekwiwalentu diagnostycznego dla narzędzi badających – obok przekonań – także emocjonalne i behawioralne wskaźniki zaburzeń.