Zaburzenia osobowości: krótkie wprowadzenie historyczne

Agnieszka Polpiel; Eduardo Keegan

doi:10.18290/rpsych.2017.20.2-2pl

Agnieszka Polpiel SWPS Uniwersytet Humanistycznospołeczny, Wydział Psychologii
Eduardo Keegan Universidad de Buenos Aires, Facultad de Psicología

DOI: https://doi.org/10.18290/rpsych.2017.20.2-2pl

Słowa kluczowe: zaburzenia osobowości; historia; diagnoza; klasyfikacja; DSM-5

Abstrakt

Celem artykułu jest przedstawienie ewolucji rozumienia, klasyfikacji i diagnozy zaburzeń osobowości. Autorzy analizują cechy osobowości normalnej i zaburzonej w świetle dyskusji o naturze zaburzeń psychicznych. Po krótkim zarysie historii konceptualizacji zaburzeń osobowości opisany jest rozwój współczesnych systemów diagnostycznych. Dokonano również analizy ograniczeń i problemów, z jakimi wiążą się te systemy.

Bibliografia

Alexander, F. (1930). The neurotic character. International Journal of Psychoanalysis, 11, 292-311.

American Psychiatric Association, APA (1952). Diagnostic and statistical manual of mental disorders. Washington, DC: American Psychiatric Association.

American Psychiatric Association, APA (1968). Diagnostic and statistical manual of mental disorders (wyd. 2). Washington, DC: American Psychiatric Association.

American Psychiatric Association, APA (1980). Diagnostic and statistical manual of mental disorders (wyd. 3). Washington, DC: American Psychiatric Association.

American Psychiatric Association, APA (1987). Diagnostic and statistical manual of mental disorders (rev.) (wyd. 3). Washington, DC: American Psychiatric Association.

American Psychiatric Association, APA (1994). Diagnostic and statistical manual of mental disorders (wyd. 4). Washington, DC: American Psychiatric Association.

American Psychiatric Association, APA (2000). Diagnostic and statistical manual of mental disorders (text rev.) (wyd. 4). Washington, DC: American Psychiatric Association.

American Psychiatric Association, APA (2013). Diagnostic and statistical manual of mental disorders (wyd. 5). Washington, DC: American Psychiatric Association.

Asendorpf, J. B., Borkenau, P., Ostendorf, F. i Van Aken, M. A. G. (2001). Carving personality description at its joints: Confirmation of three replicable personality prototypes for both children and adults. European Journal of Personality, 15, 169-198.

Beck, A. T., Butler, A. C., Brown, G. K., Dahlsgaard, K. K., Newman, C. F. i Beck, J. S. (2001). Dysfunctional beliefs discriminate personality disorders. Behaviour Research & Therapy, 39(10), 1213-1226.

Beck, A. T. i Freeman, A. (red.) (1990). Cognitive therapy of personality disorders. New York: Guilford Press.

Beck, A. T., Freeman, A., Davis, D., & Associates (2004). Cognitive therapy of personality disorders (wyd. 2). New York: Guilford Press.

Beck, A. T., Freeman, A., Davis, D. i współpracownicy (2005). Terapia poznawcza zaburzeń osobowości (tłum. M. Cierpisz). Kraków: Wydawnictwo UJ.

Berrios, G. (1999). J. C. Prichard and the concept of „moral insanity”. Classic text No. 37. History of Psychiatry, 10(37), 111-126. DOI: 10.1177/0957154X9901003706 PMID11623816

Bloo, J., Arntz, A. i Schouten E. (2017). The Borderline Personality Disorder Checklist: Psychometric evaluation and factorial structure in clinical and nonclinical samples. Roczniki Psychologiczne, 2(20), 311-336.

Bowlby, J. (1969). Attachment and loss. Vol. I: Attachment. New York: Basic Books.

Cardenal, V., Sánchez, M. P. i Ortiz-Tallo, M. (2007). Los trastornos de la personalidad según el modelo de Millon: Una perspectiva integradora. Clínica y Salud, 18(3), 305-324.

Cloninger, C. (2004). Feeling good. The science of well-being. New York: Oxford University Press.

Cloninger, C., Svrakic, D. i Przybeck, T. (1993). A psychobiological model of temperament and character. Archives of General Psychiatry, 50, 975-990.

Crocq, M. A. (2013). Milestones in the history of personality disorders. Dialogues in Clinical Neuroscience, 15(2), 147-153.

Ellis, A. (1962). Reason and emotion in psychotherapy. New York: Lyle Stuart.

First, M. B., Gibbon, M., Spitzer, R. L., Williams, J. B. W. i Benjamin, L. S. (2010). SCID II – Ustrukturalizowany Wywiad Kliniczny do Badania Zaburzeń Osobowości z Osi II DSM-IV. Warszawa: Pracownia Testów Psychologicznych PTP (red. nauk. B. Zawadzki, A. Popiel, E. Pragłowska).

First, M. B., Spitzer, R., Gibbon, M., Williams, J. i Benjamin, L. (1997). Structured Clinical Interview for DSM-IV Axis II Disorders (SCID-II). Washington, DC: American Psychiatric Press.

Freud, S. (1908). Character and anal erotic. W: The standard edition of the complete psychological works of Sigmund Freud (t. 9, s. 169-175). London: Hogarth Press.

Hathaway, S. R. i McKinley, J. R. (1983). The Minnesota Multiphasic Personality Inventory manual (wyd. 1 – 1943). New York: Psychological Corporation.

Heim, A. i Westen, D. (2014). Theories of personality and personality disorders. W: J. M. Oldham, A. E. Skodol i D. S. Bender (red.), The American Psychiatric Publishing textbook of personality disorders. DSM-V edition (s. 13-38). Washington, DC: American Psychiatric Publishing.

Hofmann, S. (2014). Toward a cognitive-behavioral classification system for mental disorders. Behavior Therapy, 45, 576-587.

ICD-10 (1998). Klasyfikacja zaburzeń psychicznych i zaburzeń zachowania w ICD 10. Badawcze kryteria diagnostyczne. Kraków–Warszawa: Vesalius, IPiN.

Insel, T., Cuthbert, B., Carvey, M., Heinssen, R., Pine, D. S., Quinn, K., Sanislow, C. i Wang, P. (2010). Research Domain Criteria (RDoC): Toward a new classification framework for research on mental disorders. American Journal of Psychiatry, 167, 748-751. Strona internetowa: http://dx.doi.org/10.1176/appi.ajp.2010.09091379K

Jaspers, K. (1959/1997). General psychopathology (vol. 1, 2). Baltimore, MD: Johns Hopkins University Press.

Kernberg, O. F. (1967). Borderline personality organization. Journal of the American Psychoanalytic Association, 15, 641-685.

Kernberg, O. F. (1984). Severe personality disorders: Therapeutic strategies. New Haven: Yale University Press.

Kernberg, O. F. (1996). A psychoanalytic theory of personality disorders. W: J. F. Clarkin i M. F. Lenzenweger (red.), Major theories of personality disorder (s. 106-140). New York: Guilford Press.

Kraepelin, E. (1904). Psychiatrie. Ein Lehrbuch für Studierende und Ärtzte. 7. Auflage. II. Band. Klinische Psychiatrie. Leipzig: Verlag Barth.

Lenzenweger, M. F. i Clarkin, J. F. (2005). Major theories of personality disorder (wyd. 2). New York: Guilford Press.

Linehan, M. (1993). Cognitive-behavioral treatment of borderline personality disorder. New York–London: Guilford Press.

Linehan, M. (2007). Zaburzenie osobowości z pogranicza. Terapia poznawczo-behawioralna (tłum. R. Andruszko). Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.

Loranger, A. W., Janca, A. i Sartorius, N. (1997). Assessment and diagnosis of personality disorders. Cambridge: Cambridge University Press.

Millon, T. (1969). Modern psychopathology: A biosocial approach to maladaptive learning and social functioning. Philadelphia: Saunders.

Millon, T. (2004). Personality disorders in modern life (wyd. 2). Hoboken: Wiley.

Millon, T. i Davis, R. (2005). Zaburzenia osobowości we współczesnym świecie. Warszawa: Instytut Psychologii Zdrowia.

Oldham, J. (2014). Personality disorders recent history and new directions. W: J. M. Oldham, A. E. Skodol i D. S. Bender (red.), The American Psychiatric Publishing textbook of personality disorders. DSM-V edition (s. 1-9). Washington, DC: American Psychiatric Publishing.

Oldham, J. i Morris, L. (1994/2002). Twój psychologiczny autoportret. Warszawa: Wydawnictwo Jacek Santorski.

Oldham, J. M., Skodol, A. E., Kellman, H. D. i in. (1992). Diagnosis of DSM-III-R personality disorders by two structured interviews: Patterns of comorbidity. American Journal of Psychiatry, 149, 213-220.

Pinel, P. (1801). Traité medico-philosophique sur l’alienation mentale ou la manie. Paris: Richard, Caille & Ravier.

Popiel, A. i Pragłowska, E. (2006). Optymalizacja – między stylem a zaburzeniem osobowości. W: M. Fajkowska, M. Marszał-Wiśniewska i G. Sędek (red.), Podpatrywanie myśli i uczuć. Zaburzenia i optymalizacja procesów emocjonalnych i poznawczych. Nowe kierunki badań (s. 258-278). Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.

Reich, W. (1945). Character-analysis. Principles and techniques for psychoanalysts in practice and in training. New York: Orgone Institute Press.

Saulsman, L. M. i Page, A. C. (2004). The five-factor model and personality disorder empirical literature: A meta-analytic review. Clinical Psychology Review, 23, 1055-1085.

Schneider, K. (1923/1950). Klinische Psychopathologie. Stuttgart: Thieme Verlag.

Shedler, J. i Westen, D. (2004). Refining personality disorder diagnosis: Integrating science into practice. American Journal of Psychiatry, 161, 1350-1365.

Siever, L. J. i Davies, K. L. (1991). A psychobiological perspective on the personality disorders. American Journal of Psychiatry, 148, 1647-1658.

Skinner, B. F. (1971). Beyond freedom and dignity. New York: Knopf.

Strelau, J. (1983). Temperament, personality, activity. London: Academic Press.

Strelau, J. (1985). Temperament, osobowość, działanie. Warszawa: PWN.

Strus, W., Rowiński, T. Cieciuch, J., Kowalska-Dąbrowska, M., Czuma, I. i Żechowski, C. (2017). Patologiczna Wielka Piątka: próba zbudowania pomostu pomiędzy psychiatryczną klasyfikacją zaburzeń a cechowym modelem osobowości zdrowej. Roczniki Psychologiczne, 20(1), 429-450.

Trull, T. J. i Widiger, T. A. (2013). Dimensional models of personality: The five-factor model and the DSM-5. Dialogues in Clinical Neuroscience, 15(2), 135-146.

Tyrer, P., Crawford, M., Mulder, R. i in. (2011). The rationale for the reclassification of personality disorder in the 11th Revision of the International Classification of Diseases. Personality and Mental Health, 5, 246-259.

Tyrer, P., Reed, G. M. i Crawford, M. (2015). Classification, assessment, prevalence, and effect of personality disorder. The Lancet, Feb, 717-726. DOI: 10.1016/S0140-6736(14)61995-4

Widiger, T. A., Frances, A. J., Harris, M., Jacobsberg, L. B., Fyer, M. i Manning, D. (1991). Comorbidity among Axis II disorders. W: J. M. Oldham (red.), Personality disorders: New perspectives of diagnostic validity (s. 163-194). Washington, DC: American Psychiatric Press.

Young, J. E. (1990). Cognitive therapy for personality disorders. A schema-focused approach. Reno: Professional Resource Exchange.

Young, J. E. (1998). Young Schema Questionnaire – Short Form. New York: Cognitive Therapy Centre.

Young, J. E., Klosko, J. S. i Weishaar, M. E. (2003). Schema therapy: A practitioner’s guide. New York: Guilford Press.

Zawadzki, B. (2009). Pięcioczynnikowa Teoria Osobowości a zaburzenia psychiczne. W: J. Siuta (red.), Diagnoza osobowości. Inwentarz NEO-PI-R w teorii i praktyce (s. 220-237). Warszawa: Pracownia Testów Psychologicznych PTP.

Zawadzki, B., Rozmysłowska, J., Nowocin, D., Popiel, A. i Pragłowska, E. (2012). Temperamentalna charakterystyka zaburzeń osobowości. Psychologia – Etologia – Genetyka, 25, 7-23.