Wsparcie i zmagania religijne jako predyktory jakości życia Anonimowych Alkoholików – moderacja przez czas abstynencji

Beata Zarzycka; Dominika Ziółkowska; Jacek Śliwak

doi:10.18290/rpsych.2017.20.1-4pl

Beata Zarzycka Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, Instytut Psychologii
Dominika Ziółkowska Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, Instytut Psychologii
Jacek Śliwak Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, Instytut Psychologii

DOI: https://doi.org/10.18290/rpsych.2017.20.1-4pl

Słowa kluczowe: wsparcie religijne; zmagania religijne; jakość życia; Anonimowi Alkoholicy

Abstrakt

Przedmiotem prezentowanego artykułu jest analiza zależności między wsparciem, zmaganiem religijnym i jakością życia mężczyzn uzależnionych od alkoholu po uwzględnieniu moderacji przez czas abstynencji. Przebadano 100 mężczyzn, należących do grupy wsparcia Anonimowych Alkoholików (AA). Zastosowano Skalę Pocieszenia i Napięcia Religijnego Yali, Exline, Wood i Worthington oraz Kwestionariusz Jakości Życia Schalocka i Keitha. Analiza korelacji wykazała, że Pocieszenie religijne korelowało dodatnio, a Lęk-wina i Negatywne emocje względem Boga ‒ ujemnie z jakością życia AA. Odnotowano również moderujący efekt długości abstynencji na zależność między religijnością i jakością życia AA: osoby z długim okresem abstynencji i wysoką umiejętnością czerpania wsparcia z religii miały najwyższe wskaźniki jakości życia.

Bibliografia

Amodeo, M., Kutz, N., & Cutter, H. (1992). Abstinence, reasons for not drinking, and life satisfaction. The International Journal of the Addictions, 27(6), 707-716.

Bachman, J. G., O’Malley, P. M., Schulenberg, J. E., Johnston, L. D., Bryant, A. L., & Merline, A. C. (2002). The decline of substance use in young adulthood: Changes in social activities, roles, and beliefs. Mahwah, NJ: Erlbaum.

Bańka, A. (1994). Jakość życia w psychologicznych koncepcjach człowieka i pracy [Quality of life in psychological theories of man and work]. In A. Bańka & R. Derbis (Eds.), Psychologiczne i pedagogiczne wymiary jakości życia [Psychological and pedagogical dimensions of quality of life] (pp. 19-39). Poznań–Częstochowa: „Gemini” s.c.

Baumeister, R. F., Vohs, K. D., & Tice, D. M. (2007). The strength model of self-control. Current Directions in Psychological Science, 16(6), 351-355.

Booth, J., & Martin, J. E. (1998). Spiritual and religious factors in substance use, dependence, and recovery. In H. G. Koenig (Ed.), Handbook of religion and mental health (pp. 175-200). San Diego, CA: Academic Press. DOI: 10.1016/B978-012417645-4/50079-1

Brown, A. E., Pavlik, V. A., Shegog, R., Whitney, S. N., Friedman, J. D., Romero, C., Davis, G. Ch., Cech, I., Kosten, T. R., & Volk, R. (2007). Association of spirituality and sobriety during a behavioral spirituality intervention for Twelve Step (TS) recovery. The American Journal of Drug and Alcohol Abuse, 33(4), 611-617.

Burdon, W., Dang, J., Prendergast, M., Messina, N., & Farabee, D. (2007). Differential effectiveness of residential versus outpatient aftercare for parolees from prison-based therapeutic community treatment programs. Journal of Substance Abuse Treatment, 2, 16-19.

Carter, T. M. (1998). The effect of spiritual practices to recovery from substance abuse. Journal of Psychiatric and Mental Health Nursing, 5(5), 409-413.

Carver, C. S., & Scheier, M. F. (1998). On the self-regulation of behavior. New York: Cambridge University Press.

Chaturvedi, S. K., Kirthana, R., & Desai, M. (1997). Quality of life and alcoholism: What aspects are perceived as important? Quality of Life Research, 3, 632.

Cierpiałkowska, L., & Ziarko, M. (2010). Psychologia wobec współczesności. Zdrowie, patologie, psychoprofilaktyka. Psychologia uzależnień – alkoholizm [Psychology in the face of the present day. Health, pathologies, psychoprevention. The psychology of addictions – alcoholism]. Warsaw, PL: Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne.

Daszykowska, J., & Rewera, M. (2012). Wokół problemów jakości życia współczesnego człowieka [Around the problems of modern people’s quality of life]. Cracow, PL: Petrus.

Dyjakon, D. (2010). Przemoc – terapia – zadośćuczynienie. Z doświadczeń badacza i terapeuty [Violence – therapy – compensation. Experiences of a researcher and therapist]. Wrocław: University of Lower Silesia Press.

Exline, J. J. (2013). Religious and spiritual struggles. In K. I. Pargament, J. J. Exline, & J. W. Jones (Eds.), APA handbook of psychology, religion, and spirituality. Vol. 1: Context, theory, and research (pp. 459-475). Washington, DC: American Psychological Association.

Exline, J. J., & Rose, E. D. (2013). Religious and spiritual struggles. In R. F. Paloutzian & C. L. Park (Eds.), Handbook of the psychology of religion and spirituality (pp. 380-398). New York: The Guilford Press.

Exline, J. J., Yali, A. M., & Sanderson, W. C. (2000). Guilt, discord, and alienation: The role of religious strain in depression and suicidality. Journal of Clinical Psychology, 56(12), 1481-1496.

Faigin, C. A., Pargament, K. I., & Abu-Raiya, H. (2014). Spiritual struggles as a possible risk factor for addictive behaviors: An initial empirical investigation. The International Journal for the Psychology of Religion, 24(3), 201-214.

Fischbach, A., Friedman, R. S., & Kruglanski, A. W. (2003). Leading us not unto temptation: Momentary allurements elicit overriding goal activation. Journal of Personality and Social Psychology, 84(2), 296-309. DOI: 10.1037/0022-3514.84.2.296

Foster, J. H., Marshall, E. J., Hooper, R., & Peters, T. J. (1998). Quality of life measures in alcohol dependent subjects and changes with abstinence and continued heavy drinking. Addiction Biology, 3(3), 321-332.

Foster, J. H., Powell, J. E., Marshall, E. J., & Peters, T. J. (1999). Quality of life in alcohol- -dependent subject – review. Quality of Life Research, 8(3), 255-261.

Gorsuch, R. L. (1995). Religious aspects of substance abuse and recovery. Journal of Social Issues, 51(2), 65-83.

Górnik-Durose, M. (2013). W poszukiwaniu wyznaczników jakości życia [In search of the determinants of quality of life]. Katowice: University of Silesia Press. Chowanna, 1(40).

Habrat, B., Baran, H., Steinbarth-Chmielewska, K. B., & Woronowicz, T. (2000). Jakość życia osób uzależnionych od substancji psychoaktywnych [The quality of life of people addicted to psychoactive substances]. Alkoholizm i Narkomania, 13(3), 322-335.

Harwood, T. M., Beutler, L. E., Williams, O. B., & Stegman, R. S. (2011). Identifying treatment- -relevant assessment: Systematic treatment selection/InnerLife. In L. T. M. Harwood, E. Beutler, & G. Groth-Marnat (Eds.), Integrative assessment of adult personality (3rd ed.) (pp. 61-79). New York: The Guilford Press.

ICD-10. International Statistical Classification of Diseases and Related Health Problems. Tenth revision. (2000). Klasyfikacja zaburzeń psychicznych i zaburzeń zachowania w ICD-10. Opisy kliniczne i wskazówki diagnostyczne [The ICD-10 classification of mental and behavioral disorders. Clinical descriptions and diagnostic guidelines]. Cracow–Warsaw, PL: Uniwersyteckie Wydawnictwo Medyczne “Vesalius,” Institute of Psychiatry and Neurology.

Jacobs, M. K., & Goodman, G. (1989). Psychology and self-help groups: Predictions on a partnership. American Psychologist, 44(3), 536-545.

Johnson, T. J. (2013). Addiction and the search for the sacred: Religion, spirituality, and the origins and treatment of substance use disorders. In K. I. Pargament (Ed.), APA handbook of psychology, religion and spirituality. Vol. 2: An applied psychology of religion and spirituality (pp. 297-317). Washington, DC: APA Press.

Johnson, T. J., & Bennett, P. (2009). Faith-based programs. In L. Cohen, F. L. Collins, A. M. Young, D. E. McChargue, & T. R. Leffingwell (Eds.), The pharmacology and treatment of substance abuse: An evidence based approach (pp. 605-651). Mahwah, NJ: Erlbaum.

Johnson, T. J., Sheets, V. L., & Kristeller, J. (2008). Identifying mediators of the relationship between religiousness/spirituality and alcohol use. Journal of Studies on Alcohol and Drugs, 69(1), 160-170.

Juros, A. (1997). Poczucie jakości życia osób z niepełnosprawnością a obraz gminy [The perceived quality of life in people with disability and the picture of the gmina (commune)]. In A. K. Juros, & W. Otrębski (Eds.), Integracja osób z niepełnosprawnością w społeczności lokalnej [Integration of people with disability in the local community] (pp. 297-309). Lublin: FŚCEDS.

Koenig, H. G. (1998a). Handbook of religion and mental health. San Diego, CA, US: Academic Press.

Koenig, H. G. (1998b). Religious attitudes and practices of hospitalized medically ill older adults. International Journal of Geriatric Psychiatry, 13(4), 213-224.

Koenig, H. G., McCullough, M., & Larson, D. B. (2001). Handbook of religion and health: A century of research reviewed. New York: Oxford University Press.

Kowalik, S. (2000). Jakość życia psychicznego [The quality of psychological life]. In R. Derbis (Ed.), Jakość rozwoju a jakość życia [The quality of development and the quality of life] (pp. 11-31). Częstochowa: Higher School of Education Press.

Krause, N., Ellison, C. G., & Wulff, K. M. (1998). Church-based support, negative interaction, and psychological well-being: Findings from a national sample of Presbyterians. Journal for the Scientific Study of Religion, 37(4), 725-741.

Lawler-Row, K. A. (2010). Forgiveness as a mediator of the religiosity health relationship. Psychology of Religion and Spirituality, 2(1), 1-16. DOI: 10.1037/a0017584.

Mahoney, A., Carels, R. A., Pargament, K. I., Wachholtz, A., Leeper, L. E., Kaplar, M., & Frutchey, R. (2005). The sanctification of the body and behavioral health patterns of college students. The International Journal for the Psychology of Religion, 15(3), 221-238.

Mahoney, A., Pargament, K. I., Cole, B., Jewell, T., Magyar, G. M., Tarakeshwar, N., & Phillips, R. (2005). A higher purpose: The sanctification of strivings in a community sample. International Journal for the Psychology of Religion, 15(3), 239-262.

McCullough, M. E., & Carter, E. (2013). Religion, self-control, and self-regulation: How and why are they related? In J. J. Exline (Ed.), APA handbook of psychology, religion, and spirituality (pp. 123-138). Washington, DC: American Psychological Association.

McCullough, M. E., & Willoughby, B. L. (2009). Religion, self-regulation, and self-control: Associations, explanations, and implications. Psychological Bulletin, 135(1), 69-93.

Meyer, H., Rumpf, H. J., Hapke, U., & John, U. (2004). Impact of psychiatrics disorder in the general population: Satisfaction with life and the influence of comorbidity and disorder duration. Social Psychiatry and Psychiatric Epidemiology, 39(6), 435-441.

Murray, T. S., Goggin, K., & Malcarne, V. L. (2006). Development and validation of the alcohol- -related God locus of control scale. Addictive Behaviors, 31(3), 553-558.

Muszyński, W. (2015). Szanse życiowe i jakość życia współczesnych rodzin [Life opportunities and quality of life in contemporary families]. Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek.

Niewiadomska, I., & Sikorska-Głodowicz, M. (2004). Uzależnienia: fakty i mity. Alkohol [Addictions: Facts and myths. Alcohol]. Lublin: Gaudium.

Oleś, M. (2002). Psychologiczna problematyka choroby zezowej u dzieci i dorosłych [Psychological problems of strabismus in children and adults]. In P. Oleś, S. Steuden, & J. Toczołowski (Eds.), Jak świata mniej widzę. Zaburzenia widzenia a jakość życia [As I see less of the world. Vision disorders and the quality of life] (pp. 153-187). Lublin: Scientific Society of the Catholic University of Lublin.

Oleś, M. (2010a). Jakość życia młodzieży w zdrowiu i w chorobie [Quality of young people’s life in good and ill health]. Lublin: The Catholic University of Lublin Press.

Oleś, M. (2010b). Jakość życia u dzieci i młodzieży – przegląd metod pomiaru [Quality of life in children and young people]. Przegląd Psychologiczny, 53(2), 211-238.

Osiatyński W. (2005). Alkoholizm: grzech czy choroba?[Alcoholism: A sin or a disease?] Warsaw, PL: Wydawnictwo Iskry.

Panek, T. (2016). Jakość życia. Od koncepcji do pomiaru [Quality of life: From theory to measurement].Warsaw, PL: Warsaw School of Economics Press.

Pargament, K. I. (2007). Spiritually integrated psychotherapy: Understanding and addressing the sacred. New York: The Guilford Press.

Patience, D., Buxton, M., Chick, J., Howlett, H., McKenna, M., & Ritson, B. (1997). The SECCAT survey: II. The alcohol related problems questionnaire as a proxy for resource costs and quality of life in alcoholism treatment. Alcohol and Alcoholism, 32(1), 79-84.

Polcin, D. E., & Zemore, S. E. (2004). Psychiatric severity and spirituality, helping, and participation in alcoholics anonymous during recovery. The American Journal of Drug and Alcohol Abuse, 30(3), 577-592.

Pullen, L., Modrcin-Talbott, M. A., West, W. R., & Muenchen, R. (1999). Spiritual high versus high on spirits. Is religiosity related to adolescent alcohol and drug abuse? Journal of Psychiatrics and Mental Health Nursing, 6(1), 3-8.

Saroglou, V., Delpierre, V., & Dernelle, R. (2004). Values and religiosity: A meta-analysis of studies using Schwartz’s model. Personality and Individual Differences, 37, 721-734.

Schalock, R. L. (2000). Three decades of quality of life. Focus on Autism and Other Developmental Disabilities, 15(2), 116-127.

Schalock, R. L. (2004). The concept of quality of life: What we know and do not know. Journal of Intellectual Disability Research, 48(3), 203-216.

Sęk, H. (1993). Jakość życia a zdrowie [Quality of life and health]. Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny, 55(2), 110-117.

Stach, R. (1991). Uzależnienie od alkoholu a depresja. Możliwość stosowania psychoterapii poznawczej w leczeniu uzależnienia [Alcohol addiction and depression. The possibilities of using cognitive psychotherapy in the treatment of addiction]. Cracow, PL: Jagiellonian University Press.

Steuden, S., & Okła, W. (Eds.) (2007). Jakość życia w chorobie [Quality of life in ill health]. Lublin: The Catholic University of Lublin Press.

Strzelecki, Z., Kryńska, E., & Witkowski, J. (2014). Kryzys jakości życia [Quality of life crisis]. Warsaw, PL: Forecast Committee “Poland 2000 Plus” at the Presidium of the Polish Academy of Sciences.

Toussaint, L. L, Williams, D. R., Musick, M. A., & Everson-Rose, S. A. (2008). The association of forgiveness and 12-month prevalence of major depressive episode: Gender differences in a probability sample of U.S. adults. Mental Health, Religion & Culture, 11(5), 485-500.

Trzebiatowski, J. (2011). Jakość życia w perspektywie nauk społecznych i medycznych – systematyzacja ujęć definicyjnych [Quality of life in the perspective of social and medical sciences – A sytematization of definitional approaches]. Hygeia Public Health, 46(1), 25-31.

Welsh, J. A., Buchsbaum, D. G., & Kaplan, C. B. (1993). Quality of life of alcoholics and non-alcoholics: Does excessive drinking make a difference in the urban setting? Quality of Life Research, 2(5), 335-340.

Wnuk, M. (2006a). Poczucie jakości życia anonimowych alkoholików [Quality of life in alcoholics anonymous]. Psychologia Jakości Życia, 5(1), 49-62.

Wnuk, M. (2006b). Zaangażowanie w ruch samopomocy a poczucie jakości życia osób uzależnionych od alkoholu. Mediacyjna rola poczucia sensu życia [Involvement in the mutual assistance movement and quality of life in people addicted to alcohol]. Alkoholizm i Narkomania, 19(4), 357-378.

Woronowicz, B. T. (2001). Bez tajemnic o uzależnieniach i ich leczeniu [Addictions and their treatment without secrets]. Warsaw, PL: Institute of Psychiatry and Neurology.

Woronowicz, B. T. (2009). Uzależnienia. Geneza, terapia, powrót do zdrowia [Addictions: Genesis, therapy, recovery]. Poznań–Warsaw, PL: Media Rodzina & Wydawnictwo Edukacyjne PARPMEDIA.

Zarzycka, B. (2014). Struktura czynnikowa polskiej adaptacji Skali Pocieszenia i Napięcia Religijnego [The internal structure of the Polish adaptation of the Religious Comfort and Strain Scale]. Roczniki Psychologiczne, 17(4), 683-696.

Zemore, S. E. (2007). A role for spiritual change in the benefits of 12-step involvement. Alcoholism: Clinical and Experimental Research, 31(3), 76-79