Wpływ złożoności obiektu i wielkości kąta rotacji na ruchy oczu podczas wykonywania rotacji umysłowej

Bibianna Bałaj

doi:10.18290/rpsych.2015.18.4-1pl

Bibianna Bałaj Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, Instytut Psychologii

DOI: https://doi.org/10.18290/rpsych.2015.18.4-1pl

Słowa kluczowe: rotacja umysłowa; ruchy oczu; porównywanie ścieżek wzrokowych

Abstrakt

Celem naukowym badania było poszukiwanie czynników modyfikujących ruchy oczu obserwowane podczas wykonywania zadania rotacji wyobrażeniowej. Z jednej strony poszukiwano różnic we wskaźnikach dotyczących ruchów oczu w fazie percepcji obiektu w pozycji wyjściowej i zrotowanej, z drugiej strony testowano wpływ złożoności obiektów na siłę podobieństwa między percepcją i wyobraźnią w czasach fiksacji wzroku w odpowiadających sobie regionach zainteresowania. Rezultaty pokazały dłuższe średnie czasy trwania, mniejszą liczbę i częstotliwość fiksacji wzroku podczas wyobrażania sobie obiektów w porównaniu z ich oglądaniem. Można zatem stwierdzić, że wyobrażenia wymagały dłuższego, głębszego przetwarzania danych, niż miało to miejsce podczas oglądania obiektu. Podobieństwo percepcji i wyobraźni pod względem czasów fiksacji wzroku w odpowiadających sobie regionach zainteresowania było silniejsze dla obiektów prostych w porównaniu ze złożonymi. Ponadto wykazano, że dla większych kątów rotacji liczba fiksacji była większa, a częstotliwość mniejsza w porównaniu z mniejszymi kątami, co wskazuje na wzrost odczuwanego poziomu trudności zadania i wzrost zaangażowania poznawczego wraz z rosnącym kątem rotacji.

Bibliografia

Alexander, G. M. i Evardone, M. (2008). Blocks and bodies: Sex differences in a novel version of the Mental Rotations Test. Hormones and Behavior, 53(1), 177-184.
Bałaj, B. i Francuz, P. (2012). Siła podobieństwa w ruchach oczu wykonywanych podczas oglądania i wyobrażania sobie obiektów – czynniki modyfikujące. Polski Przegląd Medycyny i Psychologii Lotniczej, 2(18), 63-76.
Bethell-Fox, C. E. i Shepard, R. N. (1988). Mental rotation: Effects of stimulus complexity and familiarity. Journal of Experimental Psychology: Human Perception and Performance, 14(1), 12-23.
Brandt, S. A. i Stark, L. W. (1997). Spontaneous eye movements during visual imagery reflect the content of the visual scene. Journal of Cognitive Neuroscience, 9(1), 27-38.
Burton, L. A., Henninger, D. i Hafetz, J. (2005). Gender differences in relations of mental rotation, verbal fluency, and SAT scores to finger length ratios as hormonal indexes. Developmental Neuropsychology, 28(1), 493-505.
Carpenter, P. A. i Just, M. A. (1978). Eye fixations during mental rotation. W: J. W. Senders, D. F. Fisher i R. A. Monty (red.), Eye movements and the higher psychological functions (s. 115-133). Hillsdale, NJ: Lawrence Erlbaum.
Chlewiński, Z. (1997). Podstawowe problemy teoretyczno-metodologiczne w badaniach nad wyobraźnią. Kolokwia Psychologiczne, 6, 27-57.
Cooper, L. A. (1975). Mental rotation of random two-dimensional shapes. Cognitive Psychology, 7, 20-43.
Cooper, L. A. i Podgorny, P. (1976). Mental transformations and visual comparison processes: Effects of complexity and similarity. Journal of Experimental Psychology: Human Perception and Performance, 2, 503-514.
Corballis, M. C. i McLaren, R. (1982). Interaction between perceived and imagined rotation. Journal of Experimental Psychology: Human Perception and Performance, 8(2), 215-224.
De’Sperati, C. (2003). Precise oculomotor correlates of visuospatial mental rotation and circular motion imagery. Journal of Cognitive Neuroscience, 15(8), 1244-1259.
Duchowski, A. T. (2007). Eye tracking methodology: Theory and practice (wyd. 2). Londyn: Springer-Verlag.
Ehrlich, S. B., Levine, S. C. i Goldin-Meadow, S. (2006). The importance of gesture in children’s spatial reasoning. Developmental Psychology, 42(6), 1259-1268.
Folk, M. D. i Luce, R. D. (1987). Effects of stimulus complexity on mental rotation rate of polygons. Journal of Experimental Psychology: Human Perception and Performance, 13(3), 395-404.
Intons-Peterson, M. J. (1983). Imagery paradigms: How vulnerable are they to experimenters’ expectations? Journal of Experimental Psychology: Human Perception and Performance, 9(3), 394-412.
Just, M. A. i Carpenter, P. A. (1976). Eye fixations and cognitive processes. Cognitive Psychology, 8(4), 441-480.
Laeng, B. i Teodorescu, D. S. (2002). Eye scanpaths during visual imagery reenact those of perception of the same visual scene. Cognitive Science, 26(2), 207-231.
Mariwa, H. P., Xu, Y. i Pomplun, M. (w druku). Piecewise mental rotation. Quarterly Journal of Experimental Psychology.
Nakatani, C. i Pollatsek, A. (2004). An eye movement analysis of “mental rotation” of simple scenes. Perception and Psychophysics, 66(7), 1227-1245.
Orne, M. T. (1962). On the social psychology of the psychological experiment: With particular reference to demand characteristics and their implications. American Psychologist, 17(11), 776-783.
Rafi, A. i Samsudin, K. (2009). Practising mental rotation using interactive Desktop Mental Rotation Trainer (iDeMRT). British Journal of Educational Technology, 40(5), 889-900.
Rayner, K. (1998). Eye movements in reading and information processing: 20 years of research. Psychological Bulletin, 124(3), 372-422.
Shepard, R. N. i Metzler, J. (1971). Mental rotation of three-dimensional object. Science, 171, 701-703.
Spivey, M. J. i Geng, J. J. (2001). Oculomotor mechanisms activated by imagery and memory: Eye movements to absent objects. Psychological Research, 65(4), 235-241.
Zangemeister, W. H. i Liman, T. (2007). Foveal versus parafoveal scanpaths of visual imagery in virtual hemianopic subjects. Computers in Biology and Medicine, 37(7), 975-982.