Wpływ wielkości siatkówkowej obiektu na operacje wyobrażeniowe: rotacja, synteza, ich złożenie

Ewelina Pękalska

Ewelina Pękalska Wydział Pedagogiki i Psychologii, Wyższa Szkoła Ekonomii i Innowacji w Lublinie

Słowa kluczowe: wyobraźnia; rotacja wyobrażeniowa; synteza wyobrażeniowa; operacje symultaniczne; wielkość siatkówkowa; wielkość obiektów a operacje wyobrażeniowe

Abstrakt

Niniejszy artykuł jest odpowiedzią na pytanie badawcze dotyczące wpływu wielkości siatkówkowej (rozumianej jako tangens wielkości fizycznej obiektu i dystansu od podmiotu) na transformacje wyobrażeniowe. Zaprojektowano trzy eksperymenty, w których wzięły udział 182 osoby, uwzględniając trzy rodzaje operacji: 1) synteza jako operacja zmieniająca strukturę obiektu, 2) rotacja jako operacja zachowująca strukturę obiektu, 3) złożenie dwóch poprzednich. Potwierdzono wpływ wielkości siatkówkowej w przebiegu operacji rotacji. Okazało się także, że wpływ istotnie oddziałuje na efektywność wszystkich trzech operacji mentalnych. Wykazano tendencję odnośnie do wpływu wielkości fizycznej w operacji syntezy (najoptymalniej badani operowali obiektami o średnicy 15 cm, czyli takimi, które da się ująć w dłoni, w świecie realnym). Można zauważyć, że optymalny dystans do obiektu, preferowany przez badanych, to 30 cm. W świecie rzeczywistym umożliwia to swobodne przekształcenia na wyciągnięcie ręki. Uzyskane wyniki są argumentem za analogicznością świata mentalnego do tego, w którym żyjemy.

Bibliografia

Biedermann, I. (1987). Recognition by components. A theory of human imagery understanding. Psychological Review, 94, 115-147.
Bundesen, C., & Larsen, A. (1975). Visual transformation of size. Journal of Experimental Psychology: Human Perception & Performance, 3, 214-220.
Cooper, L. A., & Shepard, R. N. (1973). Chronometric studies of the rotation of mental images. In W. Chase (Ed.), Visual information processing (pp. 175-176). New York: Academic Press.
Cooper, L. (1975). Mental rotation of random two-dimensional shapes. Cognitive Psychology, 7, 20-43.
Falconer, C., & Mast, F. W. (2012). Balancing the mind: Vestibular induced facilitation of egocentric mental transformations. Experimental Psychology, 59(6), 332-339.
Finke, R. A. (1990). Creative imagery: Discoveries and inventions in visualization. Hillsdale: Erlbaum.
Finke, R., A. (1985). Theories relating mental imagery to perception. Psychological Bulletin, 98(2), 236-259.
Francuz, P. (2007). Teoria wyobraźni Stephana Kosslyna. Próba reinterpretacji. In P. Francuz (Ed.), Obrazy w umyśle (pp. 149-185). Warsaw: Scholar.
Francuz, P. Oleś, M., & Chumak, M. (2008). Umysłowa rotacja obiektów semantycznych i asemantycznych umieszczonych w naturalnym kontekście. Przegląd Psychologiczny, 51(2), 235-260.
Glover, S., & Dixon, P. (2013). Context and vision effects on real and imagined actions: Support for the common representation hypothesis of motor imagery. Journal of Experimental Psychology: Human Perception and Performance, doi: 10.1037/a0031276.
Glushko R. J., & Cooper, L. A. (1978). Spatial comprehension and comparison processes in verification tasks. Cognitive Psychology, 10, 391-421.
Hadamard, J. (1964). Psychologia odkryć matematycznych. Warsaw: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Janczyk, M., Pfister, R., Crognale, M., & Kunde, W. (2012). Effective rotations: Action effects determine the interplay of mental and manual rotations. Journal of Experimental Psychology, 141(3), 489-501.
Janowski, J. (2007). Przedstawienia wyobrażonej przestrzeni na obrazach. In P. Francuz (Ed.), Obrazy w umyśle (pp. 63-109). Warsaw: Scholar.
Kosslyn S. M. (1980). Image and mind. Cambridge, MA: Harvard University Press.
Kosslyn, S., & Rosenberg, R. (2006). Mózg – człowiek – świat. Cracow: Wydawnictwo Znak.
Kosslyn, S. M. (1995). Mental imagery. In S. M. Kosslyn, & D. N Osherson (Eds.), Visual cognition, 2nd edition (pp. 267-297). Cambridge, MA: MIT Press.
Kosslyn, S. M. (2005). Mental images and the brain. Cognitive Neuropsychology, 22(3/4), 333-347.
Króliczak, G 2005.). Czy iluzje zwodzą jedynie „oko”, ale już nie rękę? Retrieved from http://www.kognitywistyka.net
Króliczak G., Heard, P., Goodale, M., & Gregory, L. (2006). Dissociation of perception and action unmasked by the follow-face illusion. Brain Research, 1080, 9-16.
Króliczak, G. (1999). Dwa mózgi wzrokowe: percepcja a wzrokowa kontrola działania. Kogniwistyka i Media w Edukacji, 2, 199-224.
Kubovy, M., & Podgorny, P. (1981) Does pattern matching require the normalization of size and orientation? Perception & Psychophysics, 30, 24-28.
Lawson, R. (2009). A comparison of the effects of depths rotation on visual and haptic three-dimensional object recognition. Journal of Experimental Psychology: Human Perception and Performance, 35, 911-930.
Lubart, T. I., & Sternberg R. J. (1995). An investment approach to creativity: Theory and data. In S. M. Smith, T. B. Ward, & R. A. Finke (Eds.), The creative cognition approach (pp. 269-302). Cambridge, MA: MIT Press.
Maruszewski, T. (1992). Model zależności umysł-zadanie w procesach twórczych. In Cz. Nosal, (Ed.), Twórcze przetwarzanie informacji (pp. 26-42). Wrocław: DELTA.
Milner, A. D., & Goodale, M. A. (1995). The visual brain in action. Oxford: Oxford University Press.
Milner, A. D., & Goodale, M. A. (2006). One brain – two visual systems. The Psychologist, 19(11), 360-363.
Mostowski, A. (1974) Elementy algebry wyższej. 7th edition. Warsaw: PWN.
Nakata, Y., & Suzuki, K. (1988). Does the size of figures affect the rate of mental rotation? Perception & Psychophys, 44(1), 76-80.
Nęcka, E. (2001). Psychologia twórczości. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Nęcka. E., & Sowa, J. (2005). Człowiek – umysł – maszyna. Rozmowy o twórczości i inteligencji. Cracow: Znak.
Nowak, A. (1986). Wyobrażeniowe przetwarzanie informacji. Przegląd badań i teorii. Przegląd Psychologiczny, 29(3), 673-703.
Nowak, A. (1991). Wyobrażeniowe mechanizmy przetwarzania informacji: Myślenie przestrzenne. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wydawnictwo PAN.
Paivio, A. (1978). The relationship between verbal an perceptual codes. In E. C Carette, & M. P Fiedman (Eds.), Handbook of perception. Perceptual coding (Chapter 8). New York: Academic Press.
Pylyshyn, Z. W. (1979). The rate of mental rotation of images: A test of a holistic analogue hypothesis. Memory and Cognition, 7, 19-28.
Reber, A. (2002). Słownik psychologii. Warsaw: Scholar.
Sadoski, M., & Paivio, A. (2001). Imagery and text. A dual coding theory of reading and writing. New Jersey, London: Lawrence Erlbaum Associates Publishers.
Shepard, R. N., & Metzler, J. (1971). Mental rotations of three-dimensional objects. Science, 171, 701-703.
Sheperd, R. N., & Cooper, L. A. (1982). Mental images and their transformations. Cambridge: MIT Press.
Sternberg, R. J. (2001). Psychologia poznawcza. Warsaw: Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne.
Stone, J. V. (1999). Object recognition: View-specificity and motion-specificity. Vision Research, 39, 4032-4044.
Suzuki, K., & Nakata, Y. (1988). Does the size of figures affect the rate of mental rotation? Perception & Psychophysics, 44(1), 76-80.
Taosheng, L., & Cooper, L. A. (2003). Explicit and implicit memory for rotating objects. Journal of Experimental Psychology / Learning, Memory & Cognition, 29(4), 554-562.
Tomaszewski, T. (1992). Psychologia ogólna. Warsaw: PWN.
Tużnik, P., & Francuz, P. (2012). Wpływ złożoności i wymiarowości obiektów na efektywność wykonania rotacji umysłowej. Polski Przegląd Medycyny i Psychologii Lotniczej, 2(18), 87-108.