Ideały jako regulatory funkcjonowania: złożoność ja-idealnego a przejawy postaw społecznych
Słowa kluczowe:
Ja-pożądane: powinnościowe vs idealne; złożoność i emocjonalność aksjologiczna; asymetria w ocenianiu dystansów Ja–Obcy; społeczne parytety; poszanowanie życia
Abstrakt
Badania dotyczyły cech formalnych Ja-idealnego – złożoności pożądanych atrybutów Ja, a także wybranych przejawów postaw społecznych. Przewidywano, że wysoki stopień złożoności Ja-idealnego sprzyja wrażliwości na wartości humanitarne, takie jak równość i ochrona życia. W dwóch badaniach uczestniczyli studenci Uniwersytetu Warszawskiego (N = 118) oraz internauci (N = 326). Mierzona była wielość wygenerowanych pożądanych cech Ja, a także przejawy postaw wobec Innych oraz ustawowych regulacji życia społecznego, jak na przykład kara śmierci. W obu badaniach wyniki okazały się spójne z przewidywaniami: stosunkowo wysokie wskaźniki złożoności Ja-idealnego współwystępowały ze stosunkowo niskim stopniem stereotypowości w spostrzeganiu Obcych oraz opowiadaniem się za wyrównywaniem praw obywatelskich i ochroną życia.
Bibliografia
Archutowska, I. (2009). Przejawy stereotypów i uprzedzeń wobec Obcych u osób o różnym stopniu złożoności standardów Ja i poza-Ja. Unpublished master’s thesis. Warsaw: Faculty of Psychology, UW.
Bąk, W. (2002). E. Tory Higginsa teoria rozbieżności ja. Przegląd Psychologiczny, 45, 39-55.
Bąk, W. (2005). Emocjonalne korelaty rozbieżności JA – badania inspirowane teorią E. T. Higginsa. Psychologia, Edukacja i Społeczeństwo, 2, 27-39.
Bąk, W. (2008a). Teoria ukierunkowań regulacyjnych E. Tory Higginsa. Roczniki Psychologiczne, 11, 7-38.
Bąk, W. (2008b). Struktura rozbieżności Ja w zaburzeniach psychicznych. Czasopismo Psychologiczne, 14(2), 115-129.
Chrzanowska, A. (2009). Osobiste standardy wartościowania a przejawy postaw wobec Swoich i Obcych – w próbie wolontariuszy hospicyjnych i kontrolnej. Unpublished master's thesis. Warsaw: Faculty of Psychology, UW.
Codol, J.-P. (1985). L’estimation de distances physic entre personnes: suis-je aussi loin de vous que vouys êtes de moi? L’Année Psychologique, 85, 517-534.
Codol, J.-P., Jarymowicz, M., Kamińska-Feldman, M., & Szuster, A. (1989). Asymmetry in the estimation of interpersonal distance and identity affirmation. European Journal of Social Psychology, 19, 11-22.
Cooley, C. H. (1902). Human nature and social order. New York: Scribner’s.
Czapiński, J. (1988). Wartościowanie – efekt negatywności: O naturze realizmu. Wrocław: Ossolineum.
Eisenberg, N. (2000). Emotion, regulation, and moral development. Annual Review of Psychology, 51, 665-697.
Festinger, L. A. (1954). A theory of social comparison processes. Human Relations, 7, 117-140.
Freud, S. (1961). The introductory lectures in psycho-analysis. In J. Strachey (Ed.), The standard edition of the complete psychological works of Sigmund Freud (vol. 22, pp. 7-182). London: Hogarth Press.
Gazzaniga, M. S. (2011). Who’s in charge? Free will and the science of the brain. New York: HarperCollins.
Gołąb, A. (1978). Geneza procesów wartościowania. In J. Reykowski (Ed.), Teoria osobowości a zachowania prospołeczne (pp. 31-57). Warsaw: Wydawnictwo IFiS PAN.
Greenwald, A. G., McGhee, D. E., & Schwartz, J. K. L. (1998). Measuring individual differences in implicit cognition: The Implicit Association Test. Journal of Personality and Social Psychology, 74, 1464-1480.
Greenwald, A. G., & Pratkanis, A. R. (1988). Ja jako centralny schemat postaw. Nowiny Psychologiczne, 55, 20-70.
Higgins, E. T. (1987). Self-discrepancy: A theory relating self and affect. Psychological Review, 94, 319-340.
Higgins, E. T. (1996). The “self-digest”: Self-knowledge serving regulatory functions. Journal of Personality and Social Psychology, 71, 1062-1083.
Hoffman, M. L. (2006). Empatia i rozwój moralny. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
James, W. (1890). Principles of psychology. New York: Holt.
Jarymowicz, M. (2006). O przejawach faworyzowania Swoich względem Obcych i rzekomej nieuchronności zjawiska. Warsaw: Wydawnictwo IP PAN.
Jarymowicz, M. (2008). Psychologiczne podstawy podmiotowości. Warsaw: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Jarymowicz, M. (2009). Racje serca i racje rozumu – w poszukiwaniu sensu idei powszechnie znanej. In J. Kozielecki (Ed.), Nowe idee w psychologii (pp. 183-215). Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Jarymowicz, M. (2012). Próby pomiaru regulacyjnej roli ideałów: poziom emocjonalności aksjologicznej a przejawy postaw społecznych. Przegląd Psychologiczny, 55, 411-425.
Jarymowicz, M., & Imbir, K. (2010). Próba taksonomii ludzkich emocji. Przegląd Psychologiczny, 53(4), 439-461.
Jasielska, D., & Jarymowicz, M. (2012). Wagi nadawane emocjom pozytywnym o genezie automatycznej vs refleksyjnej a wskaźniki poziomu poczucia szczęścia. Roczniki Psychologiczne, 15(2), 7-30.
Joas, H. (2009). Powstawanie wartości. Warsaw: Oficyna Naukowa.
Kamińska-Feldman, M. (1994). Asymetria w ocenianiu dystansów Ja – Inni. Warsaw: Oficyna Wydawnicza WP UW.
Kamińska-Feldman, M. (2002). Związki poznawczej indywiduacji z efektem asymetrii w spostrzeganiu dystansów Ja – Inni jako miarą stereotypów społecznych. In M. Lewicka, & J. Grzelak (Eds.), Jednostka i społeczeństwo (pp. 185-198). Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Kamińska-Feldman, M. (2012). Niektóre sytuacyjne uwarunkowania zjawiska asymetrii w szacowaniu dystansów Ja – Inni jako prawidłowość psychologiczna w spostrzeganiu świata społecznego. In A. Szuster, D. Maison, & D. Karwowska (Eds.), W stronę podmiotowości (pp. 131-141). Sopot: Smak Słowa.
Kamińska-Feldman, M., & Jarymowicz. M. (2006). Tajniki zniekształceń poznawczych: o naturze efektu asymetrii w ocenianiu dystansów Ja – Inni. Czasopismo Psychologiczne, 12(2), 165-178.
Kofta, M. (2004) (Ed.). Myślenie stereotypowe i uprzedzenia. Mechanizmy poznawcze i afektywne. Warsaw: Wydawnictwo IP PAN.
Kofta, M., & Jasińska-Kania, A. (2001) (Eds.). Stereotypy i uprzedzenia. Uwarunkowania psychologiczne i kulturowe. Warsaw: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
Kohlberg, L. (1976). Moral stages and moralization: The cognitive-developmental approach. In T. Lickona (Ed.), Moral development and behavior: Theory, research and social issues (pp. 31-53). New York: Holt, Rinehart and Winston.
Kozielecki, J. (1997). Transgresja i kultura. Warsaw: Wydawnictwo Akademickie Żak.
Kwiatkowska, A. (1999). Tożsamość a społeczne kategoryzacje. Warsaw: Wydawnictwo IP PAN.
Maslow, A. H. (1954). Motivation and personality. New York: Harper.
Mastalerz, R. (2012). Wzbudzanie automatycznych vs refleksyjnych standardów wartościowania a przejawy postaw. Unpublished master’s thesis. Warsaw: Faculty of Psychology, UW.
Mead, G. H. (1975). Umysł, osobowość i społeczeństwo. Warsaw: PWN.
Oleś, P. (2011). Psychologia człowieka dorosłego. Warsaw: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Peeters, G., & Czapiński, J. (1990). Positive-negative asymmetry in evaluations: The distinction between affective and informational negativity effects. In W. Stroebe, & M. Hewstone (Eds.), European Review of Social Psychology, vol. 1 (pp. 33-60). Chichester: Wiley.
Piaget, J. (1967). Rozwój ocen moralnych dziecka. Warsaw: PWN.
Pinker, S. (2011). The better angels of our nature. Why violence has declined. London: Penguin Books.
Portman, J. (2010). Historia grzechu. Warsaw: Świat Książki.
Reykowski, J. (1975). Osobowość jako centralny system regulacji i integracji czynności. In T. Tomaszewski (Ed.), Psychologia. Podręcznik akademicki (pp. 762-825). Warsaw: PWN.
Reykowski, J. (1979). Motywacja, postawy prospołeczne a osobowość. Warsaw: PWN.
Reykowski, J. (1990). Rozwój moralny jako zjawisko wielowymiarowe. In N. Eisenberg, & J. Reykowski, & E. Staub (Eds.), Indywidualne i społeczne wyznaczniki wartościowania (pp. 23-44). Wrocław: Ossolineum.
Rogers, C. R. (1959). A theory of therapy, personality and interpersonal relationships, as developed in the client-centered framework. In S. Koch (Ed.), Psychology: A study of a science (vol. 3, pp. 184-256). New York: McGraw-Hill.
Snyder, C. R. (1994). The psychology of hope: You can get there from here. New York: Free Press.
Szuster, A. (2005). W poszukiwaniu źródeł i uwarunkowań ludzkiego altruizmu. Warsaw: Wydawnictwo IP PAN.
Tajfel, H. (1978) (Ed.). Differentiation between social groups. London: Academic Press.
Tesser, A., Felson, R. B., & Suls, J. M. (2004). Ja i tożsamość. Perspektywa psychologiczna. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Trzebińska, E. (1998). Dwa wizerunki własnej osoby. Studia nad sposobami rozumienia siebie. Warsaw: Wydawnictwo IP PAN.
Trzebińska, E. (2012). W kierunku nauki o zdrowiu emocjonalnym. In A. Szuster, D. Maison, & D. Karwowska (Eds.), W stronę podmiotowości (pp. 69-84). Sopot: Smak Słowa.
Wierzbicka, A. (2009). Language and metalanguage: Key issues in emotion research. Emotion Review, 1(3), 3-14.
Wojtyła, K. (1986). Miłość i odpowiedzialność. Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL.
Bąk, W. (2002). E. Tory Higginsa teoria rozbieżności ja. Przegląd Psychologiczny, 45, 39-55.
Bąk, W. (2005). Emocjonalne korelaty rozbieżności JA – badania inspirowane teorią E. T. Higginsa. Psychologia, Edukacja i Społeczeństwo, 2, 27-39.
Bąk, W. (2008a). Teoria ukierunkowań regulacyjnych E. Tory Higginsa. Roczniki Psychologiczne, 11, 7-38.
Bąk, W. (2008b). Struktura rozbieżności Ja w zaburzeniach psychicznych. Czasopismo Psychologiczne, 14(2), 115-129.
Chrzanowska, A. (2009). Osobiste standardy wartościowania a przejawy postaw wobec Swoich i Obcych – w próbie wolontariuszy hospicyjnych i kontrolnej. Unpublished master's thesis. Warsaw: Faculty of Psychology, UW.
Codol, J.-P. (1985). L’estimation de distances physic entre personnes: suis-je aussi loin de vous que vouys êtes de moi? L’Année Psychologique, 85, 517-534.
Codol, J.-P., Jarymowicz, M., Kamińska-Feldman, M., & Szuster, A. (1989). Asymmetry in the estimation of interpersonal distance and identity affirmation. European Journal of Social Psychology, 19, 11-22.
Cooley, C. H. (1902). Human nature and social order. New York: Scribner’s.
Czapiński, J. (1988). Wartościowanie – efekt negatywności: O naturze realizmu. Wrocław: Ossolineum.
Eisenberg, N. (2000). Emotion, regulation, and moral development. Annual Review of Psychology, 51, 665-697.
Festinger, L. A. (1954). A theory of social comparison processes. Human Relations, 7, 117-140.
Freud, S. (1961). The introductory lectures in psycho-analysis. In J. Strachey (Ed.), The standard edition of the complete psychological works of Sigmund Freud (vol. 22, pp. 7-182). London: Hogarth Press.
Gazzaniga, M. S. (2011). Who’s in charge? Free will and the science of the brain. New York: HarperCollins.
Gołąb, A. (1978). Geneza procesów wartościowania. In J. Reykowski (Ed.), Teoria osobowości a zachowania prospołeczne (pp. 31-57). Warsaw: Wydawnictwo IFiS PAN.
Greenwald, A. G., McGhee, D. E., & Schwartz, J. K. L. (1998). Measuring individual differences in implicit cognition: The Implicit Association Test. Journal of Personality and Social Psychology, 74, 1464-1480.
Greenwald, A. G., & Pratkanis, A. R. (1988). Ja jako centralny schemat postaw. Nowiny Psychologiczne, 55, 20-70.
Higgins, E. T. (1987). Self-discrepancy: A theory relating self and affect. Psychological Review, 94, 319-340.
Higgins, E. T. (1996). The “self-digest”: Self-knowledge serving regulatory functions. Journal of Personality and Social Psychology, 71, 1062-1083.
Hoffman, M. L. (2006). Empatia i rozwój moralny. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
James, W. (1890). Principles of psychology. New York: Holt.
Jarymowicz, M. (2006). O przejawach faworyzowania Swoich względem Obcych i rzekomej nieuchronności zjawiska. Warsaw: Wydawnictwo IP PAN.
Jarymowicz, M. (2008). Psychologiczne podstawy podmiotowości. Warsaw: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Jarymowicz, M. (2009). Racje serca i racje rozumu – w poszukiwaniu sensu idei powszechnie znanej. In J. Kozielecki (Ed.), Nowe idee w psychologii (pp. 183-215). Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Jarymowicz, M. (2012). Próby pomiaru regulacyjnej roli ideałów: poziom emocjonalności aksjologicznej a przejawy postaw społecznych. Przegląd Psychologiczny, 55, 411-425.
Jarymowicz, M., & Imbir, K. (2010). Próba taksonomii ludzkich emocji. Przegląd Psychologiczny, 53(4), 439-461.
Jasielska, D., & Jarymowicz, M. (2012). Wagi nadawane emocjom pozytywnym o genezie automatycznej vs refleksyjnej a wskaźniki poziomu poczucia szczęścia. Roczniki Psychologiczne, 15(2), 7-30.
Joas, H. (2009). Powstawanie wartości. Warsaw: Oficyna Naukowa.
Kamińska-Feldman, M. (1994). Asymetria w ocenianiu dystansów Ja – Inni. Warsaw: Oficyna Wydawnicza WP UW.
Kamińska-Feldman, M. (2002). Związki poznawczej indywiduacji z efektem asymetrii w spostrzeganiu dystansów Ja – Inni jako miarą stereotypów społecznych. In M. Lewicka, & J. Grzelak (Eds.), Jednostka i społeczeństwo (pp. 185-198). Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Kamińska-Feldman, M. (2012). Niektóre sytuacyjne uwarunkowania zjawiska asymetrii w szacowaniu dystansów Ja – Inni jako prawidłowość psychologiczna w spostrzeganiu świata społecznego. In A. Szuster, D. Maison, & D. Karwowska (Eds.), W stronę podmiotowości (pp. 131-141). Sopot: Smak Słowa.
Kamińska-Feldman, M., & Jarymowicz. M. (2006). Tajniki zniekształceń poznawczych: o naturze efektu asymetrii w ocenianiu dystansów Ja – Inni. Czasopismo Psychologiczne, 12(2), 165-178.
Kofta, M. (2004) (Ed.). Myślenie stereotypowe i uprzedzenia. Mechanizmy poznawcze i afektywne. Warsaw: Wydawnictwo IP PAN.
Kofta, M., & Jasińska-Kania, A. (2001) (Eds.). Stereotypy i uprzedzenia. Uwarunkowania psychologiczne i kulturowe. Warsaw: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
Kohlberg, L. (1976). Moral stages and moralization: The cognitive-developmental approach. In T. Lickona (Ed.), Moral development and behavior: Theory, research and social issues (pp. 31-53). New York: Holt, Rinehart and Winston.
Kozielecki, J. (1997). Transgresja i kultura. Warsaw: Wydawnictwo Akademickie Żak.
Kwiatkowska, A. (1999). Tożsamość a społeczne kategoryzacje. Warsaw: Wydawnictwo IP PAN.
Maslow, A. H. (1954). Motivation and personality. New York: Harper.
Mastalerz, R. (2012). Wzbudzanie automatycznych vs refleksyjnych standardów wartościowania a przejawy postaw. Unpublished master’s thesis. Warsaw: Faculty of Psychology, UW.
Mead, G. H. (1975). Umysł, osobowość i społeczeństwo. Warsaw: PWN.
Oleś, P. (2011). Psychologia człowieka dorosłego. Warsaw: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Peeters, G., & Czapiński, J. (1990). Positive-negative asymmetry in evaluations: The distinction between affective and informational negativity effects. In W. Stroebe, & M. Hewstone (Eds.), European Review of Social Psychology, vol. 1 (pp. 33-60). Chichester: Wiley.
Piaget, J. (1967). Rozwój ocen moralnych dziecka. Warsaw: PWN.
Pinker, S. (2011). The better angels of our nature. Why violence has declined. London: Penguin Books.
Portman, J. (2010). Historia grzechu. Warsaw: Świat Książki.
Reykowski, J. (1975). Osobowość jako centralny system regulacji i integracji czynności. In T. Tomaszewski (Ed.), Psychologia. Podręcznik akademicki (pp. 762-825). Warsaw: PWN.
Reykowski, J. (1979). Motywacja, postawy prospołeczne a osobowość. Warsaw: PWN.
Reykowski, J. (1990). Rozwój moralny jako zjawisko wielowymiarowe. In N. Eisenberg, & J. Reykowski, & E. Staub (Eds.), Indywidualne i społeczne wyznaczniki wartościowania (pp. 23-44). Wrocław: Ossolineum.
Rogers, C. R. (1959). A theory of therapy, personality and interpersonal relationships, as developed in the client-centered framework. In S. Koch (Ed.), Psychology: A study of a science (vol. 3, pp. 184-256). New York: McGraw-Hill.
Snyder, C. R. (1994). The psychology of hope: You can get there from here. New York: Free Press.
Szuster, A. (2005). W poszukiwaniu źródeł i uwarunkowań ludzkiego altruizmu. Warsaw: Wydawnictwo IP PAN.
Tajfel, H. (1978) (Ed.). Differentiation between social groups. London: Academic Press.
Tesser, A., Felson, R. B., & Suls, J. M. (2004). Ja i tożsamość. Perspektywa psychologiczna. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Trzebińska, E. (1998). Dwa wizerunki własnej osoby. Studia nad sposobami rozumienia siebie. Warsaw: Wydawnictwo IP PAN.
Trzebińska, E. (2012). W kierunku nauki o zdrowiu emocjonalnym. In A. Szuster, D. Maison, & D. Karwowska (Eds.), W stronę podmiotowości (pp. 69-84). Sopot: Smak Słowa.
Wierzbicka, A. (2009). Language and metalanguage: Key issues in emotion research. Emotion Review, 1(3), 3-14.
Wojtyła, K. (1986). Miłość i odpowiedzialność. Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL.
Opublikowane
2019-04-04
Numer
Dział
Artykuły
Copyright (c) 2013 Roczniki Psychologiczne
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
