Typy charakteru a obraz siebie

Piotr Hreciński; Zenon Uchnast

Piotr Hreciński Wydział Nauk Społecznych, Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II
Zenon Uchnast Wyższa Szkoła Biznesu – National-Louis University

Słowa kluczowe: charakter; typy charakteru; obraz siebie; style działania; współdziałanie; zabezpieczanie siebie

Abstrakt

W artykule opisano wielowymiarowe związki między typem charakteru a strukturą obrazu siebie. Badania przeprowadzono w grupie 174 studentów teologii, wykorzystując Kwestionariusz Stylów Działania (KSD) Z. Uchnasta oraz Tennessee Skalę Obrazu Siebie (TSCS) W. H. Fittsa, w tłumaczeniu i opracowaniu Uchnasta. Za pomocą pierwszej metody określono typy charakteru w badanej grupie, natomiast druga metoda posłużyła do opisu struktury obrazu siebie. Przeprowadzone analizy ujawniły istnienie pozytywnego obrazu siebie w grupie osób ukierunkowanych na współdziałanie (synergiczny lub ostrożny typ charakteru). Natomiast negatywny obraz siebie mają osoby ukierunkowane na zabezpieczanie siebie (dostosowujący się lub rywalizujący typ charakteru). Odmienna konfiguracja wyników w skalach TSCS między osobami o typach charakteru zorientowanego na współdziałanie a osobami o typach charakteru zorientowanego na zabezpieczanie siebie wskazuje, że zasadnicza, jakościowa różnica w charakterze osób polega na ich podstawowej orientacji na współdziałanie albo zabezpieczanie siebie.

Bibliografia

Bielecki, J., Nowicki, W. (1991). Charakterystyka elementów struktury osobowości będących przedmiotem badań. W: J. Bielecki, W. Nowicki (red.), Studia z psychologii: badania nad zmianami osobowości młodzieży męskiej i żeńskiej poddawanej intensywnemu oddziaływaniu katolickiej formacji religijnej (t. 3, s. 9 107). Warszawa: ATK.
Bulzak, A., Celińska Miszczuk, A. (2009). Style działania obronnego i synergicznego a psychologiczna jakość życia. W: Z. Uchnast (red.), Synergia w relacjach interpersonalnych i w organizacjach. Wybrane zagadnienia z psychologii kierowania (s. 93 116). Lublin–Nowy Sącz: TN KUL–WSB-NLU.
Celińska, A. (2007). Porównawcza analiza typologii osobowości C. G. Junga i W. Sterna (mps pracy doktorskiej, Archiwum KUL).
Celińska, A. (2008). Czy Williama Sterna koncepcja osoby ludzkiej jest wciąż inspirująca? W: A. Tokarz (red.), Wielkie teorie osobowości: koniec czy początek? (s. 151-165). Lublin–Nowy Sącz: TN KUL–WSB-NLU.
Cloninger, C. R. (1994a). Temperament and personality. Current Opinion in Neurobiology, 4, 2, 266-273.
Cloninger, C. R. (1994b). The genetic structure of personality and learning: A phylogenetic model. Clinical Genetics, 46, 1, 124-137.
Fitts, W. H. (1965). The Tennessee Self-Concept Scale: Manual. Los Angeles: Western Psychological Services.
Fitts, W. H., Roid, G. H. (1988). Tennessee Self-Concept Scale (TSCS): Revised manual. Los Angeles, CA: Western Psychological Services.
Hornowska, E. (2007). Wykorzystanie psychobiologicznej koncepcji osobowości C. R. Cloningera w obszarze uzależnień, http://www.narkomania.org.pl/czytelnia/25 (9.03.2009).
Łaguna, M. (1996). Budować obraz siebie. Lublin: RW KUL.
Maslow, A. H. (1971). The farther reaches of human nature. New York: The Viking Press.
Maslow, A. H. (1986). W stronę psychologii istnienia. Warszawa: IW PAX.
Maslow, A. H. (1990). Motywacja i osobowość. Warszawa: IW PAX.
Pastuszka, J. (1959). Charakter człowieka. Lublin: TN KUL.
Peterson, C., Park, N. (2007). Klasyfikacja i pomiar sił charakteru: implikacje dla praktyki. W: P. A. Linley, S. Joseph (red.), Psychologia pozytywna w praktyce (s. 263 283). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Peterson, C., Seligman, M. E. P. (2004). Character strengths and virtues: A classification and handbook. Washington, DC: American Psychological Association.
Rogers, C. R. (1959). A theory of therapy, personality, and interpersonal relationships, as developed in the client-centered framework. W: S. Koch (red.), Psychology: A study of a science (s. 184 256). New York: McGraw-Hill.
Rogers, C. R. (1991). Terapia nastawiona na klienta. Grupy spotkaniowe. Wrocław: Thesaurus Press.
Stern, W. (1938). General psychology from the personalistic standpoint. New York: Macmillan.
Stern, W. (1950). Allgemeine Psychologie auf personalistischer Grundlage. Haag: Martinus Nijhoff.
Uchnast, Z. (1995). Tennessee Skala Obrazu Siebie (mps, Katedra Psychologii Ogólnej KUL).
Uchnast, Z. (2000). Style aktualizacji siebie. W: J. Makselon, B. J. Soiński (red.), Człowiek przełomu tysiącleci: problemy psychologiczne. Materiały z 31 Sympozjum Sekcji Psychologii Komisji Episkopatu ds. Nauki, Częstochowa 12 14.09.1999 (s. 139 152). Kraków: Wydawnictwo Naukowe PAT.
Uchnast, Z. (2007). Wybrane Skale Psychologicznej Jakości Życia (mps, Zakład Psychologii Ogólnej KUL).
Uchnast, Z. (2008a). Kwestionariusz Stylów Działania (mps, Katedra Psychologii Ogólnej KUL).
Uchnast, Z. (2008b). Typy charakteru i ich korelaty osobowościowe w wymiarze współdziałanie – zabezpieczanie się. W: B. J. Soiński (red.), Edukacja. Teologia i dialog: psychologiczne i pastoralne aspekty kapłaństwa (t. 5, s. 121 133). Poznań: Redakcja Wydawnictw Wydziału Teologicznego UAM.
Uchnast, Z. (2010). Samoaktualizacja czy aktualizacja siebie: spór o paradygmat ekspresji czy synergii. W: H. Wrona-Polańska, M. Ledzińska, G. Rudkowska (red.), W kręgu aksjologii i psychologii (s. 113 122). Kraków: Wydawnictwo Naukowe UP.