Percepcja bez wrażeń zmysłowych. „Nowa psychologia” J. J. Gibsona

Adriana Schetz

Adriana Schetz Uniwersytet Szczeciński

Słowa kluczowe: James J. Gibson; percepcja; ekologiczna teoria percepcji; psychologia postaci; motoryczna teoria percepcji; kontrola działania; żywy obraz siatkówkowy; zmysły jako systemy percepcyjne; ustrukturowany strumień świetlny; niezmienniki percepcyjne

Abstrakt

Artykuł stanowi omówienie faz rozwoju nowego, w latach 1950-1980, podejścia do zagadnienia percepcji wzrokowej, które zaproponował amerykański psycholog James J. Gibson. Odnoszący się z dużym sceptycyzmem do wyrosłej na gruncie filozofii idealistycznej kategorii wrażenia zmysłowego, Gibson znany jest ze swojej ekologicznej teorii percepcji, w której zaciera się granica między podmiotem i środowiskiem. Nie wszyscy jednak zdają sobie sprawę z tego, że nawiązując do podstawowych założeń psychologii postaci, sformułował on wiele idei, które są w stosunku do niej nowatorskie, a przeprowadzona przez niego drobiazgowa analiza pojęcia ekosystemu bardziej zbliża go do postaciowców, niż wymierzona w kategorię Gestalt krytyka go od nich oddala.

Bibliografia

Dodwell, P. C. (2002). Podstawowe mechanizmy widzenia. W: R. L. Gregory, A. M. Colman (red.), Czucie i percepcja (s. 13-40). Tł. M. Siemiński. Poznań: Zysk i S-ka Wydawnictwo.
Gibson, J. J. (1947). Motion picture testing and research. Washington: U.S. Government Printing Office. Aviation Research Reports, 7.
Gibson, J. J. (1950). The perception of the visual world. Boston: Houghton Mifflin.
Gibson, J. J. (1960/1982a). The information contained in light. W: E. Reed, R. Jones (red.), Reasons for realism: Selected essays of James J. Gibson (s. 53-60). London: LEA 1982.
Gibson, J. J. (1960/1982b). Ecological optics. W: E. Reed, R. Jones (red.), Reasons for realism: Selected essays of James J. Gibson (s. 61-75). London: LEA 1982.
Gibson, J. J. (1966). The senses conscidered as perceptual systems. Boston: Houghton Mifflin.
Gibson, E. J. (1969). Perceptual learning and development. New York: Appleton-Century-Crofts.
Gibson, J. J. (1971). Materiały nieopublikowane: Gibson, February 1971; www.trincoll.edu/depts/ecopsyc/perils/folder5/prelim.html (2 II 2010).
Gibson, J. J. (1979). The ecological approach to visual perception. Boston: Houghton Mifflin.
Gibson, J. J., Mowrer, O. H. (1938). Determinants of the perceived wertical and horizontal. Psychological Review, 45, 300-323.
Gregory, R. L., Colman, A. M. (red.) (2002). Czucie i percepcja. Tł. M. Siemiński. Poznań: Zysk i S-ka Wydawnictwo.
Grow, M. C., Armstrong, H. G. (red.) (1941). Fit to fly. New York: Appleton-Century.
Maruszewski, T. (2001). Psychologia poznania: sposoby rozumienia siebie i świata. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Noë, A. (2004). Action in perception. Cambridge: MIT Press.
Reed, E., Jones, R. (red.) (1982). Reasons for realism: Selected essays of James J. Gibson. London: LEA.
Reed, E. (1998). James J. Gibson and the psychology of perception. New Haven: Yale University Press.
Rock, I. (1985). The logic of perception. Cambridge: MIT Press.
Schetz, A. (w druku). Minimalistyczny reprezentacjonizm ekologicznej teorii percepcji.
Uchnast, Z. (1994). Reinterpretacja założeń psychologii postaci: od modelu całości jako symbolicznej figury do modelu całości naturalnej jako ekosystemu. Roczniki Filozoficzne, 42, 4, 33-70.