Typy „marzycielek” wśród kobiet w wieku średnim

Alina Kałużna-Wielobób

Alina Kałużna-Wielobób Uniwersytet Pedagogiczny w Krakowie

Słowa kluczowe: marzenia; kryzys połowy życia; wiek średni; kobiety

Abstrakt

Artykuł przedstawia wyniki badania, którego celem było wyróżnienie typów „marzycielek”, uwzględniające zmianę marzeń w rozwoju od okresu adolescencji do wieku średniego. Znaczenie terminu „marzenie” ustalono na podstawie analizy rozumienia tego u różnych autorów. Dla usytuowania marzeń w biegu życia posłużono się koncepcją D. Levinsona. W analizie wyników przyjęto eklektyczną kategoryzację marzeń. Omówiono kryzys połowy życia i jego związki z marzeniami. W badaniach uczestniczyły kobiety w wieku 35-50 lat z wykształceniem średnim i wyższym. Grupa liczyła 112 osób. Zastosowano następujące metody badania: wywiad strukturyzowany, Kwestionariusz Kryzysu Połowy Życia dla Kobiet P. Olesia i M. Baranowskiej (2003), metoda analizy skupień. Biorąc pod uwagę takie kryteria, jak treść marzeń młodzieńczych oraz aktualnych, poczucie realizacji marzenia młodzieńczego, źródło i stopień konkretyzacji marzeń młodzieńczych, śmiałość (rozmach) marzeń aktualnych i wiarę w to, że uda się je zrealizować, wyróżniono pięć typów marzycielek: stabilne tradycyjne, ewoluujące tradycyjno-autonomiczne, stabilne autonomiczne, ewoluujące autonomiczne, umiarkowanie stabilne tradycyjno-autonomiczne. Przeanalizowano również związki wyodrębnionych typów z wymiarami Kwestionariusza Kryzysu Połowy Życia dla Kobiet.

Bibliografia

Adler, A. (1986). Sens życia. Warszawa: PWN.
Archer, S. L. (1985). Career and (or) family: The identity process for adolescent girls. Youth and Society, 16, 3, 67-79.
Banister, E. M. (1999). Women’s midlife experience of their changing bodies. Qualitative Health Research, 9, 520-537.
Drebing, C. E., Gooden, W. E. (1991). The impact of the dream on mental health functioning in the male midlife transition. International Journal of Aging and Human Development, 32, 227-287.
Drebing, C. E., Gooden, W. E., Drebing, S. M., van de Kemp, H., Malony, H. N. (1995). The dream in midlife women. Its impact on mental health. International Journal of Aging and Human Development, 40, 73-87.
Erikson, E. H. (1980). Identity and the life cycle. New York: W.W. Norton and Co.
Fhaner, S. (1996). Słownik psychoanalizy. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Freud, S. (1997). Poza zasadą przyjemności. Warszawa: Wydawnictwa Naukowe PWN.
Gould, R. (1972). The phases of adult life. A study in developmental psychology. American Journal ofPsychiatry, 129, 521-531.
Harker, M., Solomon, M. (1996). Change in goals and values of men and women from early to mature adulthood. Journal of Adult .Development, 3, 133-143.
Jackelen-Sterner, M. (2001). Following the dream. A study of selected graduate students in counseling degree programs. A research paper. The Graduate School University of Wisconsin-Stout; http://www.uwstout.edu/lib/thesis/2001/2001jackelensternerm.pdf
Jung, C. G. (1972). Collected works. London: Routledge & Kagan Paul.
Kałużna, A. (2005). Obraz marzeń kobiet w wieku średnim (mps pracy doktorskiej, Uniwersytet Jagielloński).
Levinson, D. J., Darorow, C., Klein, E., Levinson, M., McKee, B. (1978). The Seasons of a man’s life. New York: Knopf.
Levinson, D. J., Levinson, J. (1996). The seasons of woman’s life. New York: Knopf.
Livson, F. B. (1981). Path to psychological health in the middle years. Sex differences. W: D. H. Eichorn, J. A. Clausen, N. Haan, M. P. Honzik, P. B. Mussen (red.), Present and past in middle life (s. 195-221). New York: Academic Press.
Łukaszewski, W. (1984). Szanse rozwoju osobowości. Warszawa: Książka i Wiedza.
McAdams, D. P. (1985). Power, intimacy and the life story. Illinois: The Dorsey Press, Homewood.
McAdams, D. P., de St. Aubin, E., Logan, R. L. (1993). Generativity among young, midlife, and older adults. Psychology and Aging, 8, 221-230.
Miluska, J. (1995). Przekształcanie ról płciowych a szanse kobiet. W: J. Miluska, E. Pakszys (red.), Humanistyka i płeć. Studia kobiece z psychologii, filozofii i historii (s. 19-38). Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM.
Neuegarten, B. (1969). Continuities and distinuities of psychological issues into adult life. Human Development, 12, 121-130.
Obuchowski, K. (1993). Człowiek intencjonalny. Warszawa: PWN.
Olejnik, M. (2002). Średnia dorosłość. Wiek średni. W: B. Harwas-Napierała, J. Trempała (red.), Psychologia rozwoju człowieka (t. 2, s. 234-262). Warszawa: PWN.
Oleś, P. (1995). Kryzys „połowy życia” u mężczyzn - psychologiczne badania empiryczne. Lublin: RW KUL.
Oleś, P. (2000). Psychologia przełomu połowy życia. Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL.
Oleś, P., Baranowska, M. (2003). Przełom połowy życia u kobiet. W: J. Meder (red.), Problemy zdrowia psychicznego kobiet (s. 151-160). Kraków: Redakcja Polskiego Towarzystwa Psychiatrycznego.
Ostrowska, A. (2003). Problemy zdrowia kobiet z perspektywy socjologii medycyny. W: J. Meder (red.), Problemy zdrowia psychicznego kobiet (s. 11-24). Kraków: Redakcja Polskiego Towarzystwa Psychiatrycznego.
Puchalska-Wasyl, M. (1999). Rodzina i praca w systemie osobistych znaczeń kobiet pracujących naukowo. Roczniki Psychologiczne, 2, 167-184.
Quaglia, R. (1989). Student aspirations. A critical dimension in effective schools. Research in Rural Education, 6, 2, 7-9.
Quaglia, R., Perry, C. (1995). A study of underlying variables affecting aspirations of rural adolescents. Adolescence, 30, 233-244.
Sęk, H. (1990). Kryzys wieku średniego a funkcjonowanie w społecznych rolach rodzinnych. W: M. Tyszkowa (red.), Rodzina a rozwój jednostki (s. 89-112). Poznań: CPBP.
Shek, D. T. (1996). Midlife crisis in Chinese men and women. Journal of Psychology, 130, 109-120.
Singer, J. L. (1980). Marzenia dzienne. Warszawa: PWN.
Singer, J. L. (1976). Daydreaming and fantasy. London: George Allen & Unwin LTD. Vaillant, G. E. (1977). Adaptation to life. Boston: Little, Brown.