Temperament a reakcje na reklamy stymulujące
Słowa kluczowe:
temperament; emocje; reklama
Abstrakt
Utwory literackie, muzyczne, plastyczne, a także reklama mogą być badane ze względu na ich wartość stymulacyjną. Zarówno formalne, jak i treściowe cechy tych dzieł mogą wywoływać pobudzenie. W niniejszym artykule badano wpływ ekstrawersji, neurotyzmu i psychotyzmu na reakcje na reklamę o zabarwieniu erotycznym, rozumianą jako stymulującą. Badani studenci (N = 95) oglądali trzy reklamy prasowe różniące się natężeniem bodźców stymulujących. Za pomocą poligrafu Lafayette LX-3000W mierzono natężenie reakcji psychofizjologicznych (tętno, amplituda EDA, amplituda oddechu) i oceny emocjonalno-poznawcze (na skalach dyferencjału semantycznego). Prezentowane reklamy wywoływały silniejsze pobudzenie fizjologiczne u introwertyków i neurotyków niż u ekstrawertyków i u osób zrównoważonych emocjonalnie. Zrównoważeni introwerty- cy, neurotyczni ekstrawertycy i nisko psychotyczni introwertycy wysoko oceniali reklamy silnie stymulujące.
Bibliografia
Bańka, A. (1997). Architektura psychologicznej przestrzeni życia. Behawioralne podstawy projektowania. Poznań: Wydawnictwo Gemini.
Bilewicz, M., Dołęgiewicz, K., Trochimczuk, M. (1999). Ekstrawersja-introwersja a percepcja reklamy humorystycznej (mps pracy proseminaryjnej, SWPS, Warszawa).
Brzozowski, P., Drwal, R. Ł. (1995). Kwestionariusz Osobowości Eysencka. Polska adaptacja EPQ-R. Podręcznik. Warszawa: Pracownia Testów Psychologicznych Polskiego Towarzystwa Psychologicznego.
Burke, M. C., Edell, J. (1989). The impact of feelings on ad-based affect and cognition. Journal of Marketing Research, 26, 69-83.
Chestnut, R., LaChance, C., Lubitz, A. (1977). The “decorative” female model: Sexual stimuli and the recognition of advertisements. Journal of Advertising, 6, 11-14.
Courtney, A. E., Whipple, T. W. (1983). Sex stereotyping in advertising. Lexington: D.C. Health and Company.
Doliński, D. (2003). Psychologiczne mechanizmy reklamy. Gdańsk: GWP.
Eysenck, H. J. (1942). The appreciation of humour: An experimental and theoretical study. The British Journal of Psychology, 32, 4, 295-309.
Eysenck, H. J. (1990). Biological dimensions of personality. W: L. A. Pervin (red.), Handbook of personality: Theory and research (s. 244-276). New York: Guilford Press.
Falkowski, A. (2002). Praktyczna psychologia poznawcza: marketing i reklama. Gdańsk: GWP.
Falkowski, A. (2004). Psychologiczne podstawy marketingu. W: T. Tyszka (red.), Psychologia ekonomiczna (s. 368-401). Gdańsk: GWP.
Falkowski, A., Tyszka, T. (2002). Psychologia zachowań konsumenckich. Gdańsk: GWP.
Furnham, A., Bunyan, M. (1988). Personality and preferences. European Journal of Personality, 2, 67-74.
Geras, G. (1996). Psychologiczno-medyczna diagnostyka elektroskórna. Gdańsk: Wydawnictwo UG.
Gomez, R., Gomez, A., Cooper, A. (2002). Neuroticism and extraversion as predictors of negative and positive emotional information processing: Comparing Eysenck’s, Gray’s, and Newman’s theories. European Journal of Personality, 16, 333-350.
Gotz, K. O., Gotz, K. (1975). Color preferences, extraversion, and neuroticism of Art Students, Perceptual and Motor Skills, 41, 919-930.
Grochowska, A. (2001). Próba oszacowania rzetelności i trafności „Skali do charakterystyki reklamy” A. Strzałeckiego (materiały niepublikowane, Warszawa, Pracownia Metod Diagnostycznych UKSW).
Grochowska, A. (2003). Poziom ekstrawersji a percepcja reklamy kontrowersyjnej. Przegląd Psychologiczny, 46, 2, 145-160.
Grochowska, A. (2005). Temperament and information processing in perception of print advertisement (materiały prezentowane na konferencji Consumer Personality and Research Conference, Dubrovnik, Chorwacja).
Grochowska, A., Harasimowicz, A. (2004). Myślenie twórcze a percepcja reklamy kontrowersyjnej. Studia Psychologiczne, 42, 4, 17-27.
Hehl, F. J., Ruch, W. (1985). The location of sense of humor within comprehensive personality spaces: An exploratory study. Personality and Individual Differences, 6, 6, 703-715.
Keller, K. L. (1987). Memory factors in advertising: The effect of advertising retrieval cues on brand evaluations. Journal of Consumer Research, 14, 316-333.
LaFee, S. (2004). Through neuroimaging, marketers hope to peer inside consumers’ minds; http://www.signonsandiego.com/news/science/20040728-9999-lz1c28brain.html; 28.06.2004.
Mooradian, T. A. (1996). Personality and ad-evoked feelings: The case for extraversion and neuroticism. Journal of the Academy of Marketing Science, 24, 2, 99-109.
Nicki, R. M. (1983). Psychophysiology and aesthetics. W: A. Gale, J. A. Edwards (red.), Physiological correlates of human behaviour. Vol. II: Attention and performance (s. 217-232). London–New York: Academic Press.
Popek, S. (2001). Barwy i psychika. Percepcja, ekspresja, projekcja. Lublin: Wydawnictwo UMCS.
Rawlings, D. (2003). Personality correlates of liking for ‘unpleasant’ paintings and photographs. Personality and Individual Differences, 34, 3, 395-410.
Rawlings, D., Barrantesi Vidal, N., Furnham, A. (2000). Personality and aesthetic preference in Spain and England: Two studies relating sensation seeking and openness to experience to liking for paintings and music. European Journal of Personality, 14, 553-576.
Reid, L. N., Soley, L. C. (1981). Another look at the “decorative” female model: The recognition of visual and verbal ad components. Current Issues and Research in Advertising, 4, 1, 122-133.
Richmond, D., Hartman, T. P. (1982). Sex appeal in advertising. Journal of Advertising Research, 22, 5, 53-61.
Ruch, W., Decker, L. (1993). Do extraverts ‘like to laugh’?: An analysis of the Situational Humor Response Questionnaire (SHRQ). European Journal of Personality, 7, 211-220.
Rusting, C. L., Larsen, R. J. (1998). Personality and cognitive processing of affective information, Personality and Social Psychology Bulletin, 24, 200-213.
Severn, J., Belch, G. E., Belch, M. A. (1990). The effects of sexual and non-sexual advertising appeals and information level on cognitive processing and communication effectiveness. Journal of Advertising, 1, 19, 14-22.
Sosnowski T. (1993). Aktywność elektrodermalna. W: T. Sosnowski, K. Zimmer (red.), Metody psychofizjologiczne w badaniach psychologicznych (s. 182-216). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Sosnowski, T. (2000). Psychofizjologia. W: J. Strelau (red.), Psychologia. Podręcznik akademicki (t. 1, s. 131-178). Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Steadman, M. (1969). How sexy illustrations affect brand recall. Journal of Advertising Research, 9, 15-18.
Steenkamp, J. B., Baumgartner, H. (1992). The role of optimum stimulation level in exploratory consumer behavior. Journal of Consumer Research, 19, 3, 434-448.
Strelau, J. (1998). Psychologia temperamentu. Warszawa: PWN.
Strelau, J. (2001). Miejsce konstruktu aktywacji w badaniach nad temperamentem. Przegląd Psychologiczny, 44, 3, 275-300.
Strelau, J. (2002). Psychologia różnic indywidualnych. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe „Scholar”.
Strzałecki, A. (red.) (1998). Percepcja reklamy. Zagadnienia psychologiczne. Warszawa: Wydawnictwo ATK.
Strzałecki, A. (2003). Psychologia twórczości. Między tradycją a ponowoczesnością. Warszawa: Wydawnictwo UKSW.
Strzałecki, A., Furmański, J. (2000). Temperamentalny i osobowościowy wymiar percepcji muzyki. W: W. Jankowski, B. Kamińska, A. Miśkiewicz (red.), Człowiek-muzyka-psychologia (s. 143-156). Warszawa: Wydawnictwo Akademii Muzycznej im. F. Chopina.
Strzałecki A., Rudnicka, E. (1998). Reprezentacje poznawcze tekstu literackiego i reklamowego. Twórca i odbiorca jako uczestnicy procesu komunikacyjnego. W: A. Strzałecki (red.), Percepcja reklamy. Zagadnienia psychologiczne (s. 254-295). Warszawa: Wydawnictwo ATK.
Sujan, M., Bettman, J. R., Baumgartner, H. (1993). Influencing consumer judgments using autobiographical memories: A self-referencing perspective. Journal of Marketing Research, 30, 422-436.
Tinkham, S. F., Reid, L. N. (1988). Sex appeal in advertising revisited: Validation of a typology. W: J. D. Leckenby (red.), Proceedings of the 1988 Conference of American Academy of Advertising. Austin.
Vartanian, O., Goel, V. (2003). Neuroanatomical correlates of aesthetic preference for paintings. Cognitive Neuroscience and Neuropsychology, 15, 5, 893-897.
Widacki, J. (1981). Wprowadzenie do problematyki badań poligraficznych. Departament Szkolenia i Doskonalenia Zawodowego MSW.
Bilewicz, M., Dołęgiewicz, K., Trochimczuk, M. (1999). Ekstrawersja-introwersja a percepcja reklamy humorystycznej (mps pracy proseminaryjnej, SWPS, Warszawa).
Brzozowski, P., Drwal, R. Ł. (1995). Kwestionariusz Osobowości Eysencka. Polska adaptacja EPQ-R. Podręcznik. Warszawa: Pracownia Testów Psychologicznych Polskiego Towarzystwa Psychologicznego.
Burke, M. C., Edell, J. (1989). The impact of feelings on ad-based affect and cognition. Journal of Marketing Research, 26, 69-83.
Chestnut, R., LaChance, C., Lubitz, A. (1977). The “decorative” female model: Sexual stimuli and the recognition of advertisements. Journal of Advertising, 6, 11-14.
Courtney, A. E., Whipple, T. W. (1983). Sex stereotyping in advertising. Lexington: D.C. Health and Company.
Doliński, D. (2003). Psychologiczne mechanizmy reklamy. Gdańsk: GWP.
Eysenck, H. J. (1942). The appreciation of humour: An experimental and theoretical study. The British Journal of Psychology, 32, 4, 295-309.
Eysenck, H. J. (1990). Biological dimensions of personality. W: L. A. Pervin (red.), Handbook of personality: Theory and research (s. 244-276). New York: Guilford Press.
Falkowski, A. (2002). Praktyczna psychologia poznawcza: marketing i reklama. Gdańsk: GWP.
Falkowski, A. (2004). Psychologiczne podstawy marketingu. W: T. Tyszka (red.), Psychologia ekonomiczna (s. 368-401). Gdańsk: GWP.
Falkowski, A., Tyszka, T. (2002). Psychologia zachowań konsumenckich. Gdańsk: GWP.
Furnham, A., Bunyan, M. (1988). Personality and preferences. European Journal of Personality, 2, 67-74.
Geras, G. (1996). Psychologiczno-medyczna diagnostyka elektroskórna. Gdańsk: Wydawnictwo UG.
Gomez, R., Gomez, A., Cooper, A. (2002). Neuroticism and extraversion as predictors of negative and positive emotional information processing: Comparing Eysenck’s, Gray’s, and Newman’s theories. European Journal of Personality, 16, 333-350.
Gotz, K. O., Gotz, K. (1975). Color preferences, extraversion, and neuroticism of Art Students, Perceptual and Motor Skills, 41, 919-930.
Grochowska, A. (2001). Próba oszacowania rzetelności i trafności „Skali do charakterystyki reklamy” A. Strzałeckiego (materiały niepublikowane, Warszawa, Pracownia Metod Diagnostycznych UKSW).
Grochowska, A. (2003). Poziom ekstrawersji a percepcja reklamy kontrowersyjnej. Przegląd Psychologiczny, 46, 2, 145-160.
Grochowska, A. (2005). Temperament and information processing in perception of print advertisement (materiały prezentowane na konferencji Consumer Personality and Research Conference, Dubrovnik, Chorwacja).
Grochowska, A., Harasimowicz, A. (2004). Myślenie twórcze a percepcja reklamy kontrowersyjnej. Studia Psychologiczne, 42, 4, 17-27.
Hehl, F. J., Ruch, W. (1985). The location of sense of humor within comprehensive personality spaces: An exploratory study. Personality and Individual Differences, 6, 6, 703-715.
Keller, K. L. (1987). Memory factors in advertising: The effect of advertising retrieval cues on brand evaluations. Journal of Consumer Research, 14, 316-333.
LaFee, S. (2004). Through neuroimaging, marketers hope to peer inside consumers’ minds; http://www.signonsandiego.com/news/science/20040728-9999-lz1c28brain.html; 28.06.2004.
Mooradian, T. A. (1996). Personality and ad-evoked feelings: The case for extraversion and neuroticism. Journal of the Academy of Marketing Science, 24, 2, 99-109.
Nicki, R. M. (1983). Psychophysiology and aesthetics. W: A. Gale, J. A. Edwards (red.), Physiological correlates of human behaviour. Vol. II: Attention and performance (s. 217-232). London–New York: Academic Press.
Popek, S. (2001). Barwy i psychika. Percepcja, ekspresja, projekcja. Lublin: Wydawnictwo UMCS.
Rawlings, D. (2003). Personality correlates of liking for ‘unpleasant’ paintings and photographs. Personality and Individual Differences, 34, 3, 395-410.
Rawlings, D., Barrantesi Vidal, N., Furnham, A. (2000). Personality and aesthetic preference in Spain and England: Two studies relating sensation seeking and openness to experience to liking for paintings and music. European Journal of Personality, 14, 553-576.
Reid, L. N., Soley, L. C. (1981). Another look at the “decorative” female model: The recognition of visual and verbal ad components. Current Issues and Research in Advertising, 4, 1, 122-133.
Richmond, D., Hartman, T. P. (1982). Sex appeal in advertising. Journal of Advertising Research, 22, 5, 53-61.
Ruch, W., Decker, L. (1993). Do extraverts ‘like to laugh’?: An analysis of the Situational Humor Response Questionnaire (SHRQ). European Journal of Personality, 7, 211-220.
Rusting, C. L., Larsen, R. J. (1998). Personality and cognitive processing of affective information, Personality and Social Psychology Bulletin, 24, 200-213.
Severn, J., Belch, G. E., Belch, M. A. (1990). The effects of sexual and non-sexual advertising appeals and information level on cognitive processing and communication effectiveness. Journal of Advertising, 1, 19, 14-22.
Sosnowski T. (1993). Aktywność elektrodermalna. W: T. Sosnowski, K. Zimmer (red.), Metody psychofizjologiczne w badaniach psychologicznych (s. 182-216). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Sosnowski, T. (2000). Psychofizjologia. W: J. Strelau (red.), Psychologia. Podręcznik akademicki (t. 1, s. 131-178). Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Steadman, M. (1969). How sexy illustrations affect brand recall. Journal of Advertising Research, 9, 15-18.
Steenkamp, J. B., Baumgartner, H. (1992). The role of optimum stimulation level in exploratory consumer behavior. Journal of Consumer Research, 19, 3, 434-448.
Strelau, J. (1998). Psychologia temperamentu. Warszawa: PWN.
Strelau, J. (2001). Miejsce konstruktu aktywacji w badaniach nad temperamentem. Przegląd Psychologiczny, 44, 3, 275-300.
Strelau, J. (2002). Psychologia różnic indywidualnych. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe „Scholar”.
Strzałecki, A. (red.) (1998). Percepcja reklamy. Zagadnienia psychologiczne. Warszawa: Wydawnictwo ATK.
Strzałecki, A. (2003). Psychologia twórczości. Między tradycją a ponowoczesnością. Warszawa: Wydawnictwo UKSW.
Strzałecki, A., Furmański, J. (2000). Temperamentalny i osobowościowy wymiar percepcji muzyki. W: W. Jankowski, B. Kamińska, A. Miśkiewicz (red.), Człowiek-muzyka-psychologia (s. 143-156). Warszawa: Wydawnictwo Akademii Muzycznej im. F. Chopina.
Strzałecki A., Rudnicka, E. (1998). Reprezentacje poznawcze tekstu literackiego i reklamowego. Twórca i odbiorca jako uczestnicy procesu komunikacyjnego. W: A. Strzałecki (red.), Percepcja reklamy. Zagadnienia psychologiczne (s. 254-295). Warszawa: Wydawnictwo ATK.
Sujan, M., Bettman, J. R., Baumgartner, H. (1993). Influencing consumer judgments using autobiographical memories: A self-referencing perspective. Journal of Marketing Research, 30, 422-436.
Tinkham, S. F., Reid, L. N. (1988). Sex appeal in advertising revisited: Validation of a typology. W: J. D. Leckenby (red.), Proceedings of the 1988 Conference of American Academy of Advertising. Austin.
Vartanian, O., Goel, V. (2003). Neuroanatomical correlates of aesthetic preference for paintings. Cognitive Neuroscience and Neuropsychology, 15, 5, 893-897.
Widacki, J. (1981). Wprowadzenie do problematyki badań poligraficznych. Departament Szkolenia i Doskonalenia Zawodowego MSW.
Opublikowane
2019-03-27
Numer
Dział
Artykuły
Copyright (c) 2007 Roczniki Psychologiczne
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
