Inteligencja emocjonalna a temperament studentów oraz postawy rodzicielskie ich matek i ojców
Słowa kluczowe:
inteligencja emocjonalna; temperament; środowisko rodzinne; postawy rodzicielskie
Abstrakt
Punktem wyjścia w prezentowanym artykule jest założenie, że inteligencja emocjonalna rozwija się w wyniku aktywności własnej jednostki. Aktywność ta jest wyznaczana m.in. poprzez cechy temperamentu oraz oddziaływania środowiska rodzinnego, którego ważnym aspektem są postawy rodzicielskie. W badaniach wzięło udział 201 studentów w wieku 20-26 lat. Wykorzystano w nich dwa testy autorstwa A. Matczak, J. Piekarskiej i E. Studniarek, kwestionariusz DOTS-R M. Windle’a i R. M. Lernera, w polskiej adaptacji M. Śliwińskiej, B. Zawadzkiego i J. Strelaua, oraz kwestionariusz PCR A. Roe i M. Siegelmana, w polskiej adaptacji W. S. Kowalskiego. Wyniki wykazały dodatnią zależność pomiędzy inteligencją emocjonalną a pozytywnym nastrojem, elastycznością oraz rytmicznością w zakresie snu. Ponadto w grupie kobiet istotne związki dodatnie zanotowano w odniesieniu do zbliżania się oraz rytmiczności w zakresie codziennych nawyków. U mężczyzn inteligencja emocjonalna ujemnie korelowała z ogólnym poziomem aktywności. Stwierdzono też korelacje między inteligencją emocjonalną osób badanych a niektórymi postawami rodzicielskimi ich matek i ojców (głównie postawą kochającą i odrzucającą). W grupie kobiet zaobserwowano ponadto ujemny związek inteligencji emocjonalnej z dużym nasileniem postawy liberalnej matek, zaś w przypadku mężczyzn – postawy ochraniającej ojców.
Bibliografia
Ausubel, D. P., Balthazar, E. E., Rosenthal, J., Blackman, L. S., Schpoont, S. H., Welkowitz, J. (1954). Perceived parent attitudes as determinants of children’s ego structure. Child Development, 25, 173-183.
Bar-On, R. (1997). EQ-i. BarOn Emotional Quotient Inventory. A measure of emotional intelligence. User’s manual. Toronto: Multi-Health Systems.
Borecka-Biernat, D. (1995). Nieśmiałość i agresja nastolatków a styl wychowania w rodzinie. Problemy Rodziny, 5, 45-46.
Brzozowski, P. (1988). CRPBI – Kwestionariusz do badania zachowania się rodziców w percepcji dzieci. W: K. Pospiszyl (red.), Z badań nad postawami rodzicielskimi (s. 9-20). Lublin: UMCS.
Cassidy, J., Parke, R. D., Butkovsky, L., Braungart, J. M. (1992). Family-peer connections: The roles of emotional expressivenes within the family and children’s understanding of emotions. Child Development, 63, 603-618.
Ciarrochi, J. V., Chan, A. Y. C., Bajgar, J. (2001). Measuring emotional inelligence in adolescents. Personality and Individual Differences, 31, 1105-1119.
Ciarrochi, J. V., Chan, A. Y. C., Caputi, P. (2000). A critical evaluation of the emotional intelligence construct. Personality and Individual Differences, 28, 539-561.
Cole, L., Hall, S. (1964). Psychology of adolescense. New York: Holt, Reinehart and Winston.
Denham, S. A., Aauerbach, S. (1995). Mother-child dialogue about preschooler’s emotions and preschooler’s emotional competence. Genetic, Social and General Psychology Monographs, 121, 313-337.
Denham, S. A., Cook, M., Zoller, D. (1992). “Baby looks very sad”: Implications of conversations about feelings between mother and preschooler. British Journal of Developmental Psychology, 10, 301-315.
Denham, S. A., Grout, P. (1993). Socialization of emotions: Pathway to preschoolers emotional and social competence. Journal of Nonverbal Behavior, 17, 205-227.
Dunn, J., Bretherton, I., Munn, P. (1987). Conversations about feelings between mothers and their young children. Developmental Psychology, 23, 132-139.
Dunn, J., Brown, J., Beardsall, L. (1991). Family talk about feeling states and children’s later understanding of others’ emotions. Developmental Psychology, 27, 448-455.
Dunn, J., Brown, J., Slomkowski, C., Tesla, C., Youngblade, L. (1991). Young children’s understanding of other people’s feelings and beliefs: Individual differences and their antecedents. Child Development, 62, 1352-1366.
Eder, D. (1995). School talk: Gender and adolescent culture. New Brunswick: Rutgers University Press.
Eisenberg, N., Fabes, R. A., Losoya, S. (1999). Reakcje emocjonalne: ich regulacja, korelaty społeczne i socjalizacja. W: P. Salovey, D. J. Sluyter (red.), Rozwój emocjonalny a inteligencja emocjonalna: problemy edukacyjne (s. 223-280). Poznań: Dom Wydawniczy Rebis.
Eisenberg, N., Fabes, R. A., Schaller, M., Carlo, G., Miller, P. A. (1991). The relations of parental charakteristics and practises to children’s vicarious emotional responding. Child Development, 62, 1393-1408.
Eisenberg, N., Schaller, M., Fabes, R., Bustamante, D., Mathy, R. A., Schell, R., Rhodes, K. (1988). Differentation of personal distress and sympathy in children and adults. Development Psychiatry, 24, 766-775.
Gartup, W. W. (1962). Some correlates of parental imitation in young children. Child Development, 1, 85-96.
Głaz, K., Grzeszek, K., Wiśniewska, I. (1996). Rodzina: biologiczne i psychiczne podstawy jej funkcjonowania. Kraków: Wydział Filozoficzny Towarzystwa Jezusowego.
Goleman, D. (1997). Inteligencja emocjonalna. Poznań: Media Rodzina of Poznań.
Grochocińska, R. (1992). Psychospołeczna sytuacja dzieci w rodzinach rozbitych. Gdańsk: Uniwersytet Gdański.
Guastello, D. D., Guastello, S. J. (2003). Androgyny, gender role behavior and emotional intelligence among college students and their parents. Sex Roles: A Journal of Research, 23, 217-227.
Halberstadt, A. G. (1986). Family socialization of emotional expression and nonverbal communication skills. Journal of Personality & Social Psychology, 51, 827-836.
Hart, S., Jones, N. A., Field, T., Lundy, B. (1999). One-year-old infants of intrusive and withdrawn depressed mothers. Child Psychiatry and Human Development, 30, 111-122.
Harwas-Napierała, B. (1995). Rodzina jako kontekst rozwojowy jednostki. W: J. Trempała (red.), Rozwijający się człowiek w zmieniającym się świecie. Materiały z IV Ogólnopolskiej Konferencji Psychologów Rozwojowych (s. 303-316). Bydgoszcz: Wydawnictwo WSP.
Helper, M. (1958). Parental evaluation of children and children’s self-evaluation. Journal of Abnormal Social Psychology, 56, 190-194.
Hodgins, H. S., Belch, C. (2000). Interparental violence and nonverbal abilities. Journal of Nonverbal Behavior, 24, 3-24.
ICD-10 (2000). Kraków: Uniwersyteckie Wydawnictwo Medyczne „Vesalius”.
Itkin, W. (1955). Relationships between attitudes toward parents and parents’ attitudes toward children. Journal of Genetic Psychology, 86, 339-352.
Jones, N. A., Field, T., Davalos, M. (2000). Right Frontal EEG Asymmetry and lack of empathy in preschool children of depressed mothers. Child Psychiatry and Human Development, 30, 189-205.
Jones, N. A., Field, T., Davalos, M., Pickens, J. (1997). Stability of EEG in infants/children of depressed mothers. Child Psychiatry and Human Development, 28, 59-70.
Kagan, J. (1956). Children’s perception of parents. Journal of Abnormal Social Psychology, 53, 257-259.
Konarska, J. (1993). Rodzina a rozwój emocjonalny dziecka z inwalidztwem wzroku. Warszawa: Polski Związek Niewidomych.
Kopacz, M. (1990). Niedojrzałość emocjonalno-społeczna dzieci a poziom dojrzałości ich rodziców. Białystok: Dział Wydawnictw Filii UW w Białymstoku.
Kowalski, W. S. (1982). Percepcja postaw rodziców przez ich dzieci jako metoda diagnozy środowiska rodzinnego. W: M. Ziemska, A. Kwak (red.), Funkcjonowanie rodziny a problemy profilaktyki społecznej i resocjalizacji (s. 59-68). Warszawa: Wydawnictwa UW.
Kowalski, W. S. (1984). Kwestionariusz Stosunków między Rodzicami i Dziećmi A. Roe i M. Siegelmana. Warszawa: Wydawnictwa Radia i Telewizji.
Król, J. (1989). Postawy rodzicielskie, poziom samoakceptacji a pojęcie Boga: studium psychologiczne (rozprawa habilitacyjna). Lublin: Redakcja Wydawnictw KUL.
Lopes, P. N., Salovey, P., Straus, R. (2003). Emotional intelligence, personality and the perceived quality of social relationship. Personality and Individual Differences, 35, 641-658.
Lynn, D. (1962). Sex-role and parental identification. Child Development, 3, 555-564.
Marszał-Wiśniewska, M. (1999). Siła woli a temperament. Warszawa: PAN.
Maruszewski, T., Ścigała, E. (1998). Emocje – aleksytymia – poznanie. Poznań: Wydawnictwo Fundacji Humaniora.
Matczak, A. (2001). Temperament a kompetencje społeczne. W: A. Ciarkowska, A. Matczak (red.), Różnice indywidualne: wybrane badania inspirowane Regulacyjną Teorią Temperamentu Profesora Jana Strelaua (s. 53-70). Warszawa: UW.
Matczak, A. (2003). Zarys psychologii rozwoju: podręcznik dla nauczycieli. Warszawa: Wydawnictwo „Żak”.
Matczak, A. (2004). Temperament a inteligencja emocjonalna. Psychologia-Etologia-Genetyka, 10, 59-82.
Matczak, A., Piekarska, J., Studniarek, E. (2005). Skala Inteligencji Emocjonalnej – Twarze (SIE-T): podręcznik. Warszawa: Pracownia Testów Psychologicznych PTP.
Mayer, J. D., Caruso, D., Salovey, P. (2000). Emotional intelligence meets traditional standards for an intelligence. Intelligence, 27, 267-298.
Mayer, J. D., Salovey, P. (1999). Czym jest inteligencja emocjonalna? W: P. Salovey, D. J. Sluyter (red.), Rozwój emocjonalny a inteligencja emocjonalna: problemy edukacyjne (s. 21-69). Poznań: Dom Wydawniczy Rebis.
Mayer, J. D., Salovey, P., Caruso, D. (2000). Models of emotional intelligence. W: R. Sternberg (red.), Handbook of intelligence (s. 396-420). Cambridge, UK: Cambridge University Press.
Mayer, J. D., Salovey, P., Caruso, D., Sitarenios, G. (2001). Emotional intelligence as a standard intelligence. Emotion, 1, 232-242.
Ochmański, M. (1995). Wybrane poznawcze i środowiskowe uwarunkowania osiągnięć szkolnych dzieci rozpoczynających naukę. Lublin: Wydawnictwo UMCS.
Oleszkiewicz-Zsurzs, Z. (1986). Zapotrzebowanie na stymulację a preferencje do wyboru zawodu. Przegląd Psychologiczny, 29, 509-526.
Pachałko, J. (1987). Postawy rodzicielskie a ich wpływ na rozwój dziecka. W: E. Łapiński (red.), Rodzina a rozwój dziecka: odczyty pedagogiczne (s. 94-100). Warszawa: Towarzystwo Wiedzy Powszechnej.
Piekarska, J. (2002). MEIS: raport z przeprowadzonych badań pilotażowych (pilotaż 3); materiały niepublikowane.
Piekarska, J. (2004). Inteligencja emocjonalna młodzieży a sposoby reagowania rodziców w sytuacjach problemowych. Psychologia Rozwojowa, 9, 23-33.
Plopa, M. (1993). Funkcjonowanie społeczno-emocjonalne młodzieży a percepcja postaw matek i ojców. Psychologia Wychowawcza, 26, 2, 129-141.
Plopa, M. (1995). Rola ojca w kształtowaniu osobowości córek i synów. W: J. Trempała (red.), Rozwijający się człowiek w zmieniającym się świecie. Materiały z IV Ogólnopolskiej Konferencji Psychologów Rozwojowych (s. 329-338). Bydgoszcz: Wydawnictwo WSP.
Roberts, W., Strayer, J. (1987). Parents responses to the emotional distress of their children: Relations with childrens competence. Developmental Psychology, 23, 415-422.
Roe, A. (1957). Early determinants of vocational choice. Journal of Counseling Psychology, 4, 212-217.
Rosenhan, D. L., Seligman, M. E. P. (1994). Psychopatologia (t. 1). Warszawa: Polskie Towarzystwo Psychologiczne.
Rożnowska, A. (1998). Wybrane aspekty wychowania w rodzinie. Słupsk: Wydawnictwo WSP.
Ryś, M. (1992). Wpływ dzieciństwa na późniejsze życie w małżeństwie i rodzinie: studium psychologiczne (cz. 1, 2). Warszawa: Wydawnictwo Fundacji Akademii Teologii Katolickiej.
Ryś, M. (2004). Systemy rodzinne. Warszawa: Centrum Metodyczne Pomocy Psychologiczno-Pedagogicznej.
Saarni, C. (1999). Kompetencja emocjonalna i samoregulacja w dzieciństwie. W: P. Salovey, D. J. Sluyter (red.), Rozwój emocjonalny a inteligencja emocjonalna: problemy edukacyjne (s. 75-125). Poznań: Dom Wydawniczy Rebis.
Salovey, P., Mayer, J. D. (1990). Emotional intelligence. Imagination, Cognition, and Personality, 9, 185-211.
Stern, D. (1985). The interpersonal world of the infant. New York: Basic Books.
Strelau, J. (1985). Temperament, osobowość, działanie. Warszawa: PWN.
Strelau, J. (2001). Psychologia temperamentu. Warszawa: PWN.
Studniarek, E. (2002). Raport z badań pilotażowych. Skala Inteligencji Emocjonalnej – Twarze (SIE-T-3); tekst niepublikowany.
Szczepaniak, P., Strelau, J., Wrześniewski, K. (1996). Diagnoza stylów radzenia sobie ze stresem za pomocą polskiej wersji kwestionariusza CISS Endlera i Parkera. Przegląd Psychologiczny, 39, 187-210.
Śliwińska, M., Zawadzki, B., Strelau, J. (1995). Adaptacja „Zmodyfikowanego Kwestionariusza Wymiarów Temperamentu” Windle’a i Lernera do warunków polskich: zastosowanie do diagnozy temperamentu młodzieży i osób dorosłych. Studia Psychologiczne, 33, 113-145.
Thomas, A., Chess, S. (1977). Temperament and development. New York: Brunner & Mazel.
Thorne, B. (1993). Gender play: Girls and boys at school. New Brunswick: Rutgers University Press.
Windle, M., Lerner, R. M. (1986). Reassessing the dimensions of temperament survey (DOTS-R). Journal of Adolescent Research, 1, 213-230.
Zaczek, T. (2001). Wpływ środowiska na rozwój osobowy człowieka. Ostrołęka: Wydawnictwo Delta.
Zhou, Q., Eisenberg, N., Losoya, S. H., Fabes, R. A., Reiser, M., Guthrie, I. K., Murphy, B. C., Cumberland, A. J., Shepard, S. A. (2002). The relationship of parental warmth and positive expressiveness to children’s emphaty-related responding and social functioning: A longitudinal study. Child Development, 73, 893-915.
Ziemska, M. (1979). Postawy rodzicielskie i ich wpływ na osobowość dziecka. W: M. Ziemska (red.), Rodzina i dziecko (s. 155-197). Warszawa: PWN.
Ziemska, M. (1982). Rola postaw rodzicielskich w zaspokajaniu potrzeb psychicznych dzieci. W: M. Ziemska, A. Kwak (red.), Funkcjonowanie rodziny a problemy profilaktyki społecznej i resocjalizacji (s. 7-15). Warszawa: Wydawnictwo UW.
Bar-On, R. (1997). EQ-i. BarOn Emotional Quotient Inventory. A measure of emotional intelligence. User’s manual. Toronto: Multi-Health Systems.
Borecka-Biernat, D. (1995). Nieśmiałość i agresja nastolatków a styl wychowania w rodzinie. Problemy Rodziny, 5, 45-46.
Brzozowski, P. (1988). CRPBI – Kwestionariusz do badania zachowania się rodziców w percepcji dzieci. W: K. Pospiszyl (red.), Z badań nad postawami rodzicielskimi (s. 9-20). Lublin: UMCS.
Cassidy, J., Parke, R. D., Butkovsky, L., Braungart, J. M. (1992). Family-peer connections: The roles of emotional expressivenes within the family and children’s understanding of emotions. Child Development, 63, 603-618.
Ciarrochi, J. V., Chan, A. Y. C., Bajgar, J. (2001). Measuring emotional inelligence in adolescents. Personality and Individual Differences, 31, 1105-1119.
Ciarrochi, J. V., Chan, A. Y. C., Caputi, P. (2000). A critical evaluation of the emotional intelligence construct. Personality and Individual Differences, 28, 539-561.
Cole, L., Hall, S. (1964). Psychology of adolescense. New York: Holt, Reinehart and Winston.
Denham, S. A., Aauerbach, S. (1995). Mother-child dialogue about preschooler’s emotions and preschooler’s emotional competence. Genetic, Social and General Psychology Monographs, 121, 313-337.
Denham, S. A., Cook, M., Zoller, D. (1992). “Baby looks very sad”: Implications of conversations about feelings between mother and preschooler. British Journal of Developmental Psychology, 10, 301-315.
Denham, S. A., Grout, P. (1993). Socialization of emotions: Pathway to preschoolers emotional and social competence. Journal of Nonverbal Behavior, 17, 205-227.
Dunn, J., Bretherton, I., Munn, P. (1987). Conversations about feelings between mothers and their young children. Developmental Psychology, 23, 132-139.
Dunn, J., Brown, J., Beardsall, L. (1991). Family talk about feeling states and children’s later understanding of others’ emotions. Developmental Psychology, 27, 448-455.
Dunn, J., Brown, J., Slomkowski, C., Tesla, C., Youngblade, L. (1991). Young children’s understanding of other people’s feelings and beliefs: Individual differences and their antecedents. Child Development, 62, 1352-1366.
Eder, D. (1995). School talk: Gender and adolescent culture. New Brunswick: Rutgers University Press.
Eisenberg, N., Fabes, R. A., Losoya, S. (1999). Reakcje emocjonalne: ich regulacja, korelaty społeczne i socjalizacja. W: P. Salovey, D. J. Sluyter (red.), Rozwój emocjonalny a inteligencja emocjonalna: problemy edukacyjne (s. 223-280). Poznań: Dom Wydawniczy Rebis.
Eisenberg, N., Fabes, R. A., Schaller, M., Carlo, G., Miller, P. A. (1991). The relations of parental charakteristics and practises to children’s vicarious emotional responding. Child Development, 62, 1393-1408.
Eisenberg, N., Schaller, M., Fabes, R., Bustamante, D., Mathy, R. A., Schell, R., Rhodes, K. (1988). Differentation of personal distress and sympathy in children and adults. Development Psychiatry, 24, 766-775.
Gartup, W. W. (1962). Some correlates of parental imitation in young children. Child Development, 1, 85-96.
Głaz, K., Grzeszek, K., Wiśniewska, I. (1996). Rodzina: biologiczne i psychiczne podstawy jej funkcjonowania. Kraków: Wydział Filozoficzny Towarzystwa Jezusowego.
Goleman, D. (1997). Inteligencja emocjonalna. Poznań: Media Rodzina of Poznań.
Grochocińska, R. (1992). Psychospołeczna sytuacja dzieci w rodzinach rozbitych. Gdańsk: Uniwersytet Gdański.
Guastello, D. D., Guastello, S. J. (2003). Androgyny, gender role behavior and emotional intelligence among college students and their parents. Sex Roles: A Journal of Research, 23, 217-227.
Halberstadt, A. G. (1986). Family socialization of emotional expression and nonverbal communication skills. Journal of Personality & Social Psychology, 51, 827-836.
Hart, S., Jones, N. A., Field, T., Lundy, B. (1999). One-year-old infants of intrusive and withdrawn depressed mothers. Child Psychiatry and Human Development, 30, 111-122.
Harwas-Napierała, B. (1995). Rodzina jako kontekst rozwojowy jednostki. W: J. Trempała (red.), Rozwijający się człowiek w zmieniającym się świecie. Materiały z IV Ogólnopolskiej Konferencji Psychologów Rozwojowych (s. 303-316). Bydgoszcz: Wydawnictwo WSP.
Helper, M. (1958). Parental evaluation of children and children’s self-evaluation. Journal of Abnormal Social Psychology, 56, 190-194.
Hodgins, H. S., Belch, C. (2000). Interparental violence and nonverbal abilities. Journal of Nonverbal Behavior, 24, 3-24.
ICD-10 (2000). Kraków: Uniwersyteckie Wydawnictwo Medyczne „Vesalius”.
Itkin, W. (1955). Relationships between attitudes toward parents and parents’ attitudes toward children. Journal of Genetic Psychology, 86, 339-352.
Jones, N. A., Field, T., Davalos, M. (2000). Right Frontal EEG Asymmetry and lack of empathy in preschool children of depressed mothers. Child Psychiatry and Human Development, 30, 189-205.
Jones, N. A., Field, T., Davalos, M., Pickens, J. (1997). Stability of EEG in infants/children of depressed mothers. Child Psychiatry and Human Development, 28, 59-70.
Kagan, J. (1956). Children’s perception of parents. Journal of Abnormal Social Psychology, 53, 257-259.
Konarska, J. (1993). Rodzina a rozwój emocjonalny dziecka z inwalidztwem wzroku. Warszawa: Polski Związek Niewidomych.
Kopacz, M. (1990). Niedojrzałość emocjonalno-społeczna dzieci a poziom dojrzałości ich rodziców. Białystok: Dział Wydawnictw Filii UW w Białymstoku.
Kowalski, W. S. (1982). Percepcja postaw rodziców przez ich dzieci jako metoda diagnozy środowiska rodzinnego. W: M. Ziemska, A. Kwak (red.), Funkcjonowanie rodziny a problemy profilaktyki społecznej i resocjalizacji (s. 59-68). Warszawa: Wydawnictwa UW.
Kowalski, W. S. (1984). Kwestionariusz Stosunków między Rodzicami i Dziećmi A. Roe i M. Siegelmana. Warszawa: Wydawnictwa Radia i Telewizji.
Król, J. (1989). Postawy rodzicielskie, poziom samoakceptacji a pojęcie Boga: studium psychologiczne (rozprawa habilitacyjna). Lublin: Redakcja Wydawnictw KUL.
Lopes, P. N., Salovey, P., Straus, R. (2003). Emotional intelligence, personality and the perceived quality of social relationship. Personality and Individual Differences, 35, 641-658.
Lynn, D. (1962). Sex-role and parental identification. Child Development, 3, 555-564.
Marszał-Wiśniewska, M. (1999). Siła woli a temperament. Warszawa: PAN.
Maruszewski, T., Ścigała, E. (1998). Emocje – aleksytymia – poznanie. Poznań: Wydawnictwo Fundacji Humaniora.
Matczak, A. (2001). Temperament a kompetencje społeczne. W: A. Ciarkowska, A. Matczak (red.), Różnice indywidualne: wybrane badania inspirowane Regulacyjną Teorią Temperamentu Profesora Jana Strelaua (s. 53-70). Warszawa: UW.
Matczak, A. (2003). Zarys psychologii rozwoju: podręcznik dla nauczycieli. Warszawa: Wydawnictwo „Żak”.
Matczak, A. (2004). Temperament a inteligencja emocjonalna. Psychologia-Etologia-Genetyka, 10, 59-82.
Matczak, A., Piekarska, J., Studniarek, E. (2005). Skala Inteligencji Emocjonalnej – Twarze (SIE-T): podręcznik. Warszawa: Pracownia Testów Psychologicznych PTP.
Mayer, J. D., Caruso, D., Salovey, P. (2000). Emotional intelligence meets traditional standards for an intelligence. Intelligence, 27, 267-298.
Mayer, J. D., Salovey, P. (1999). Czym jest inteligencja emocjonalna? W: P. Salovey, D. J. Sluyter (red.), Rozwój emocjonalny a inteligencja emocjonalna: problemy edukacyjne (s. 21-69). Poznań: Dom Wydawniczy Rebis.
Mayer, J. D., Salovey, P., Caruso, D. (2000). Models of emotional intelligence. W: R. Sternberg (red.), Handbook of intelligence (s. 396-420). Cambridge, UK: Cambridge University Press.
Mayer, J. D., Salovey, P., Caruso, D., Sitarenios, G. (2001). Emotional intelligence as a standard intelligence. Emotion, 1, 232-242.
Ochmański, M. (1995). Wybrane poznawcze i środowiskowe uwarunkowania osiągnięć szkolnych dzieci rozpoczynających naukę. Lublin: Wydawnictwo UMCS.
Oleszkiewicz-Zsurzs, Z. (1986). Zapotrzebowanie na stymulację a preferencje do wyboru zawodu. Przegląd Psychologiczny, 29, 509-526.
Pachałko, J. (1987). Postawy rodzicielskie a ich wpływ na rozwój dziecka. W: E. Łapiński (red.), Rodzina a rozwój dziecka: odczyty pedagogiczne (s. 94-100). Warszawa: Towarzystwo Wiedzy Powszechnej.
Piekarska, J. (2002). MEIS: raport z przeprowadzonych badań pilotażowych (pilotaż 3); materiały niepublikowane.
Piekarska, J. (2004). Inteligencja emocjonalna młodzieży a sposoby reagowania rodziców w sytuacjach problemowych. Psychologia Rozwojowa, 9, 23-33.
Plopa, M. (1993). Funkcjonowanie społeczno-emocjonalne młodzieży a percepcja postaw matek i ojców. Psychologia Wychowawcza, 26, 2, 129-141.
Plopa, M. (1995). Rola ojca w kształtowaniu osobowości córek i synów. W: J. Trempała (red.), Rozwijający się człowiek w zmieniającym się świecie. Materiały z IV Ogólnopolskiej Konferencji Psychologów Rozwojowych (s. 329-338). Bydgoszcz: Wydawnictwo WSP.
Roberts, W., Strayer, J. (1987). Parents responses to the emotional distress of their children: Relations with childrens competence. Developmental Psychology, 23, 415-422.
Roe, A. (1957). Early determinants of vocational choice. Journal of Counseling Psychology, 4, 212-217.
Rosenhan, D. L., Seligman, M. E. P. (1994). Psychopatologia (t. 1). Warszawa: Polskie Towarzystwo Psychologiczne.
Rożnowska, A. (1998). Wybrane aspekty wychowania w rodzinie. Słupsk: Wydawnictwo WSP.
Ryś, M. (1992). Wpływ dzieciństwa na późniejsze życie w małżeństwie i rodzinie: studium psychologiczne (cz. 1, 2). Warszawa: Wydawnictwo Fundacji Akademii Teologii Katolickiej.
Ryś, M. (2004). Systemy rodzinne. Warszawa: Centrum Metodyczne Pomocy Psychologiczno-Pedagogicznej.
Saarni, C. (1999). Kompetencja emocjonalna i samoregulacja w dzieciństwie. W: P. Salovey, D. J. Sluyter (red.), Rozwój emocjonalny a inteligencja emocjonalna: problemy edukacyjne (s. 75-125). Poznań: Dom Wydawniczy Rebis.
Salovey, P., Mayer, J. D. (1990). Emotional intelligence. Imagination, Cognition, and Personality, 9, 185-211.
Stern, D. (1985). The interpersonal world of the infant. New York: Basic Books.
Strelau, J. (1985). Temperament, osobowość, działanie. Warszawa: PWN.
Strelau, J. (2001). Psychologia temperamentu. Warszawa: PWN.
Studniarek, E. (2002). Raport z badań pilotażowych. Skala Inteligencji Emocjonalnej – Twarze (SIE-T-3); tekst niepublikowany.
Szczepaniak, P., Strelau, J., Wrześniewski, K. (1996). Diagnoza stylów radzenia sobie ze stresem za pomocą polskiej wersji kwestionariusza CISS Endlera i Parkera. Przegląd Psychologiczny, 39, 187-210.
Śliwińska, M., Zawadzki, B., Strelau, J. (1995). Adaptacja „Zmodyfikowanego Kwestionariusza Wymiarów Temperamentu” Windle’a i Lernera do warunków polskich: zastosowanie do diagnozy temperamentu młodzieży i osób dorosłych. Studia Psychologiczne, 33, 113-145.
Thomas, A., Chess, S. (1977). Temperament and development. New York: Brunner & Mazel.
Thorne, B. (1993). Gender play: Girls and boys at school. New Brunswick: Rutgers University Press.
Windle, M., Lerner, R. M. (1986). Reassessing the dimensions of temperament survey (DOTS-R). Journal of Adolescent Research, 1, 213-230.
Zaczek, T. (2001). Wpływ środowiska na rozwój osobowy człowieka. Ostrołęka: Wydawnictwo Delta.
Zhou, Q., Eisenberg, N., Losoya, S. H., Fabes, R. A., Reiser, M., Guthrie, I. K., Murphy, B. C., Cumberland, A. J., Shepard, S. A. (2002). The relationship of parental warmth and positive expressiveness to children’s emphaty-related responding and social functioning: A longitudinal study. Child Development, 73, 893-915.
Ziemska, M. (1979). Postawy rodzicielskie i ich wpływ na osobowość dziecka. W: M. Ziemska (red.), Rodzina i dziecko (s. 155-197). Warszawa: PWN.
Ziemska, M. (1982). Rola postaw rodzicielskich w zaspokajaniu potrzeb psychicznych dzieci. W: M. Ziemska, A. Kwak (red.), Funkcjonowanie rodziny a problemy profilaktyki społecznej i resocjalizacji (s. 7-15). Warszawa: Wydawnictwo UW.
Opublikowane
2019-03-27
Numer
Dział
Artykuły
Copyright (c) 2007 Roczniki Psychologiczne
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
