Wartości osobiste tłumaczące orientację materialistyczną jednostki

  • Anna Maria Zawadzka Instytut Psychologii, Uniwersytet Gdański
Słowa kluczowe: wartości osobiste; orientacja materialistyczna

Abstrakt

Celem badania było przeanalizowanie związku między wartościami osobistymi i orientacją materialistyczną jednostki. Przebadano 252 osoby, 109 mężczyzn i 143 kobiety, z wykształceniem średnim i wyższym, w wieku od 24 do 46 lat. Metodami, jakimi się posłużono, były: Skala Orientacji Materialistycznej, inspirowana koncepcją M. L. Richins, S. Dawson, i Skala Wartości M. Rokeacha (w adaptacji P. Brzozowskiego). Przeprowadzono analizę regresji wielokrotnej, metodą krokową. Stwierdzono, że wartości osobiste wiążą się z orientacją materialistyczną i tłumaczą ją w 29%. Orientacja materialistyczna wiąże się pozytywnie z „dostatnim życiem”, a negatywnie z „mądrością”, „równowagą wewnętrzną” i wartością „kochający”. Określono także wartości, które tłumaczyły orientację materialistyczną w analizowanych grupach płci i wieku. Analiza regresji wielokrotnej dla grup płciowych wykazała, że wartości wyjaśniały orientację materialistyczną w 34% u kobiet i 21% u mężczyzn. U kobiet orientacja materialistyczna wiąże się z „mądrością” i „równowagą wewnętrzną”, podczas gdy u mężczyzn nie ma ona związku z tymi wartościami. Analiza regresji wielokrotnej w dwóch grupach wiekowych wykazała, że wartości wyjaśniały orientację materialistyczną w 31% w grupie 24-35 lat i w 34% w grupie 36-46 lat. Dodatkowo w grupie wiekowej 24-35 lat orientacja materialistyczna wiąże się pozytywnie z „pokojem na świecie”, szczęściem” oraz z wartością „o szerokich horyzontach”, a w grupie 36-46 lat – z „życiem pełnym wrażeń” i wartością „ambitny”. Zaobserwowano, że inne wartości instrumentalne wiązały się z orientacją materialistyczną w grupie kobiet i mężczyzn oraz osób w wieku 24-35 i 36-46 lat.

Bibliografia

Bem, D. J. (2000). Męskość, kobiecość. O różnicach wynikających z płci. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Brzezińska, A. (2000). Społeczna psychologia rozwoju. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
Brzozowski, P. (1989/1996). Skala Wartości (SW). Polska adaptacja Value Survey M. Rokeacha. Warszawa: Pracownia Testów Psychologicznych Polskiego Towarzystwa Psychologicznego.
Burroughs, J. E., Rindfleisch, A. (2002). Materialism and well-being: Conflicting values perspective. Journal of Consumer Psychology, 29, 348-370.
Chiagouris, L., Mitchell, L. E. (1997). The new materialists. W: L. R. Kahle, L. Chiagouris (red.), Values, lifestyle and psychographics (s. 263-281). Mahwah: Lawrence Erlbaum Associates.
Czapiński, J. (2004). Psychologiczne teorie szczęścia. W: J. Czapiński (red.), Psychologia pozytywna. Nauka o szczęściu, zdrowiu, sile i cnotach człowieka (s. 51-102). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Fourier, S., Richins, M. L. (1991). Some theoretical and popular notions concerning materialism. Journal of Social Behaviour and Personality, 6, 403- 414.
Górnik-Durose, M. (2002). Psychologiczne aspekty posiadania – między instrumentalnością a społeczną użytecznością dóbr. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
Graham, J. F. (1999). Materialism and consumer behaviour: Toward a clearer understanding. Journal of Social Behaviour and Personality, 14, 241-256.
Inglehart, R. (1990). Culture shift in advanced industrial society. Princeton, NJ: Princeton University Press.
Kahle, L. R., Beatty, S. E., Homer, P. (1986). Alternative measurement approaches to consumer values: The List of Values (LOV) and Values and Life Style (VALS). Journal of Consumer Research, 13, 405-409.
Kasser, T., Ryan, R. M. (1996). Further examining the American dream: Differential correlates of intrinsic and extrinsic goals. Personality and Social Psychology Bulletin, 22, 280-287.
Keng, K. A., Kwon, J., Tan, S. J., Wirtz, J. (2000). The influence of materialistic inclination on values, life satisfaction, and aspirations: An empirical analysis. Social Indicators Research, 49, 317-333.
Król, G., Wieczorkowska, G. (2004). Budowanie wskaźników za pomocą analizy czynnikowej. W: J. Brzeziński (red.), Metodologia badań psychologicznych. Wybór tekstów (s. 391-416). Warszawa: Wydawnictwo PWN.
Micken, K. S. (1993). Materialism and the self. Dissertation Abstracts International, 54-10A, 3813-4074.
Richins, M. L. (1991). Social comparison and the idealised images of advertising. Journal of Consumer Research, 18, 71-83.
Richins, M. L. (2004). The material value scale: Measurement properties and development of short form. Journal of Consumer Research, 31, 209-219.
Richins, M. L., Dawson, S. (1992). A consumer values orientation and its measurement: Scale Development and Validation. Journal of Consumer Research, 19, 303-317.
Richins, M. L., Rudmin, F. W. (1994). Materialism and economic psychology. Journal of Economic Psychology, 15, 217-231.
Rokeach, M. (1973). The nature of human values. New York: Free Press.
Ryff, D. C., Keyes, C. L. M. (1995). The structure of psychological well-being revised. Journal of Personality and Social Psychology, 69, 719-727.
Schmuck, P., Kasser, T., Ryan, R. M. (2000). Intrinsic and extrinsic goals: Their structure and relationship to well-being in German and US college students. Social Indicator Research, 50, 225-241.
Schudson, M. (1991). Delectable materialism: Where the critics of consumer culture wrong all along. American Prospect, 2, 26-35.
Seligman, M. E. (2004). Psychologia pozytywna. W: J. Czapiński (red.), Psychologia pozytywna. Nauka o szczęściu, zdrowiu, sile i cnotach człowieka (s. 18-32). Warszawa: PWN.
Zakrzewska, M. (2004). Konfirmacyjna analiza czynnikowa w ujęciu pakietu statystycznego LISREL 8.51 (2001) Karla G. Joreskoga i Daga Sorboma. W: J. Brzeziński (red.), Metodologia badań psychologicznych. Wybór tekstów (s. 391-416). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Opublikowane
2019-03-27
Dział
Artykuły