Przesądność i próba jej pomiaru: Kwestionariusz Otwartości Przekonań (KOP20)
Słowa kluczowe:
przesądność; Kwestionariusz Otwartości Przekonań KOP20
Abstrakt
Pierwsza część artykułu omawia współczesne badania nad przesądami, problem źródeł przesądów, ich uniwersalności/lokalności oraz wiarę w pecha i szczęście jako kluczowe elementy przesądności. Druga część pracy prezentuje etapy konstrukcji narzędzia do pomiaru przesądności – Kwestionariusza Otwartości Przekonań (KOP20) – oraz badania dotyczące jego własności psychometrycznych. Kwestionariusz KOP20 okazał się narzędziem o praktycznie jednoczynnikowej strukturze oraz bardzo wysokiej homogeniczności i zgodności wewnętrznej (a = 0,96). Zgodnie z przewidywaniami, wyniki testu korelują ujemnie z wykształceniem, a pozytywnie z autorytaryzmem, lękiem, reaktywnością emocjonalną i perseweratywnością.
Bibliografia
Adorno, T. W., Frenkel-Brunswik, E., Levinson, D. J., Sanford, R. Nevitt (1950/1969). The authoritarian personality. New York: The Norton Library.
Altemeyer, B., Hunsberger, B. (1992). Authoritarianism, religious fundamentalism, quest and prejudice. The International Journal for the Psychology of Religion, 2, 113-133.
Auton, H. R., Pope, J., Seeger, G. (2003). It isn’t that strange: Paranormal belief and personality traits. Social Behavior and Personality, 31, 7, 711-720.
Brzozowski, P. (1997). Skala Dyrektywności Johna J. Raya. Warszawa: PTP.
Budner, S. (1962). Intolerance of ambiguity as a personality variable. Journal of Personality, 30, 29-50.
Ciborowski, T. (1997). “Superstition” in the collegiate baseball player. The Sport Psychologist, 11, 305-317.
Encyklopedia Powszechna (1985). Warszawa: PWN.
Evans, D. W., Milanak, M. E., Medeiros, B., Ross, J. L. (2002). Magical beliefs and rituals in young children. Child Psychiatry and Human Development, 33, 43-58.
Frenkel-Brunswick, E. (1949). Intolerance of ambiguity as a emotional and perceptual variable. Journal of Personality, 18, 108-143.
Freud, S. (1901/1997). Psychopatologia życia codziennego. Marzenia senne. Warszawa: PWN.
Grimmer, M. R., White, K. D. (1992). Nonconventional beliefs among Australian science and non-science students. The Journal of Psychology, 126, 5, 521-528.
Hock, R. R. (2003). 40 prac badawczych, które zmieniły oblicze psychologii. Sopot: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Jahoda, G. (1970). The psychology of superstition. Middlesex: Penguin Books, Ltd.
Katayama, H. (2004). Things Japanese: The world of Japanese superstition. Uzyskane 4 marca 2004 ze strony: http://mothra.rerf.or.jp/ENG/Hiroshima/Things/68.html
Kobyliński, S. (1990). Odpukajmy! Katowice: Krajowa Agencja Wydawnicza.
Korzeniowski, K. (2002). Autorytaryzm i jego psychologiczne konsekwencje. W: K. Skarzyńska (red.), Podstawy psychologii politycznej (s. 59-81). Poznań: Zysk i S-ka.
Mikołajczyk, M. (2000). Nie przechodź pod rozkraką. Charaktery, 36, 24-25.
Ninness, H. A. Ch., Ninness, S. K. (1999). Contingencies of superstition: Self-generated rules and responding during second-order response-independent schedules. The Psychological Record, 49, 221-243.
Opie, I., Tatem, M. (1990). A dictionary of superstitions. Oxford: Oxford University Press.
Pedhazur, E. J. (19822). Multiple regression in behavioral research. New York: Holt, Rinehart and Winston.
Peterson, C. (1978). Locus of control and belief in self-oriented superstitions. The Journal of Social Psychology, 105, 305-306
Prusik, M. (2001). Syndromatyczność postaw społeczno-politycznych społeczeństwa polskiego (nieopublikowana praca magisterska, Wydział Psychologii UW, Warszawa).
Radford, E., Radford, M. A. (1949/1969). Encyclopedia of superstitions. New York: Greenwood Press Publishers.
Randall, T. M., Desrosiers, M. (1980). Measurement of supernatural belief: Sex differences and locus of control. Journal of Personality Assessment, 44, 493-498.
Ray, J. J. (1980). Belief in luck and locus of control. The Journal of Social Psychology, 111, 299-300.
Ray, J. J. (1985). Defective validity in the Altemeyer Authoritarian Scale. The Journal of Social Psychology, 125, 2, 271-272.
Ray, J. J., Lovejoy, F. H. (1983). The behavioral validity of some recent measures of authoritarianism. The Journal of Social Psychology, 120, 91-99.
Rudski, J. (2003). What does a “superstitious” person believe? Impressions of participants. The Journal of General Psychology, 130, 4, 431-445.
Rudski, J. M., Lischner, M. I., Albert, L. M. (1999). Superstitious rule generation is affected by probability and type of outcome. The Psychological Record, 49, 245-260.
Skinner, B. F. (1948). ‘Superstition’ in the pigeon. Journal of Experimental Psychology, 38, 168-172.
Sosnowski, T. (2004). Zastosowanie analizy wielokrotnej regresji liniowej do analizy danych eksperymentalnych. Psychologia–Etologia–Genetyka, 9, 53-80.
Spielberger, C. D., Gorsuch, R. L., Lushene, R. E. (1970). Manual for the State-Trait Anxiety Inventory. Palo Alto, CA: Consulting Psychologists Press.
Strelau, J. (1998). Psychologia temperamentu. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Strelau, J. (2000). Temperament. W: J. Strelau (red.), Psychologia: podręcznik akademicki (s. 683-719). Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Teigen, K. H., Evensen, P. C., Samoilow, D. K., Vatne, K. B. (1999). Good luck and bad luck: How to tell the difference. European Journal of Social Psychology, 29, 981-1010.
Thompson, C. J. S. (1932/1989). The hand of destiny: Folk-lore and superstition of everyday life. New York: Bell Publishing Company.
TNS OBOP (1994). Czy Polacy są przesądni? Raport, Warszawa.
TNS OBOP (1999). Powszechność przesądów w naszym społeczeństwie. Raport, Warszawa.
TNS OBOP (2003). Czy Polacy są przesądni? Raport, Warszawa.
Vyse, S. A. (1991). Behavioral variability and rule generation: General, restricted, and superstitious contingency statements. The Psychological Record, 41, 487-506.
Wiech, M. (2002). Kwestionariusz Epsilon-25 (mps pracy zaliczeniowej, Wydział Psychologii UW, Warszawa).
Wrześniewski, K., Sosnowski, T., Matusik, D. (2002). Inwentarz stanu i cechy lęku STAI. Polska adaptacja STAI. Podręcznik (wyd. II, rozszerzone). Warszawa: PTP.
Zawadzki, B., Strelau, J. (1997). Formalna charakterystyka zachowania – kwestionariusz temperamentu (FCZ-KT). Podręcznik. Warszawa: PTP.
Zimbardo, P. G., Ruch, F. L. (1997). Psychologia i życie. Warszawa: PWN.
Altemeyer, B., Hunsberger, B. (1992). Authoritarianism, religious fundamentalism, quest and prejudice. The International Journal for the Psychology of Religion, 2, 113-133.
Auton, H. R., Pope, J., Seeger, G. (2003). It isn’t that strange: Paranormal belief and personality traits. Social Behavior and Personality, 31, 7, 711-720.
Brzozowski, P. (1997). Skala Dyrektywności Johna J. Raya. Warszawa: PTP.
Budner, S. (1962). Intolerance of ambiguity as a personality variable. Journal of Personality, 30, 29-50.
Ciborowski, T. (1997). “Superstition” in the collegiate baseball player. The Sport Psychologist, 11, 305-317.
Encyklopedia Powszechna (1985). Warszawa: PWN.
Evans, D. W., Milanak, M. E., Medeiros, B., Ross, J. L. (2002). Magical beliefs and rituals in young children. Child Psychiatry and Human Development, 33, 43-58.
Frenkel-Brunswick, E. (1949). Intolerance of ambiguity as a emotional and perceptual variable. Journal of Personality, 18, 108-143.
Freud, S. (1901/1997). Psychopatologia życia codziennego. Marzenia senne. Warszawa: PWN.
Grimmer, M. R., White, K. D. (1992). Nonconventional beliefs among Australian science and non-science students. The Journal of Psychology, 126, 5, 521-528.
Hock, R. R. (2003). 40 prac badawczych, które zmieniły oblicze psychologii. Sopot: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Jahoda, G. (1970). The psychology of superstition. Middlesex: Penguin Books, Ltd.
Katayama, H. (2004). Things Japanese: The world of Japanese superstition. Uzyskane 4 marca 2004 ze strony: http://mothra.rerf.or.jp/ENG/Hiroshima/Things/68.html
Kobyliński, S. (1990). Odpukajmy! Katowice: Krajowa Agencja Wydawnicza.
Korzeniowski, K. (2002). Autorytaryzm i jego psychologiczne konsekwencje. W: K. Skarzyńska (red.), Podstawy psychologii politycznej (s. 59-81). Poznań: Zysk i S-ka.
Mikołajczyk, M. (2000). Nie przechodź pod rozkraką. Charaktery, 36, 24-25.
Ninness, H. A. Ch., Ninness, S. K. (1999). Contingencies of superstition: Self-generated rules and responding during second-order response-independent schedules. The Psychological Record, 49, 221-243.
Opie, I., Tatem, M. (1990). A dictionary of superstitions. Oxford: Oxford University Press.
Pedhazur, E. J. (19822). Multiple regression in behavioral research. New York: Holt, Rinehart and Winston.
Peterson, C. (1978). Locus of control and belief in self-oriented superstitions. The Journal of Social Psychology, 105, 305-306
Prusik, M. (2001). Syndromatyczność postaw społeczno-politycznych społeczeństwa polskiego (nieopublikowana praca magisterska, Wydział Psychologii UW, Warszawa).
Radford, E., Radford, M. A. (1949/1969). Encyclopedia of superstitions. New York: Greenwood Press Publishers.
Randall, T. M., Desrosiers, M. (1980). Measurement of supernatural belief: Sex differences and locus of control. Journal of Personality Assessment, 44, 493-498.
Ray, J. J. (1980). Belief in luck and locus of control. The Journal of Social Psychology, 111, 299-300.
Ray, J. J. (1985). Defective validity in the Altemeyer Authoritarian Scale. The Journal of Social Psychology, 125, 2, 271-272.
Ray, J. J., Lovejoy, F. H. (1983). The behavioral validity of some recent measures of authoritarianism. The Journal of Social Psychology, 120, 91-99.
Rudski, J. (2003). What does a “superstitious” person believe? Impressions of participants. The Journal of General Psychology, 130, 4, 431-445.
Rudski, J. M., Lischner, M. I., Albert, L. M. (1999). Superstitious rule generation is affected by probability and type of outcome. The Psychological Record, 49, 245-260.
Skinner, B. F. (1948). ‘Superstition’ in the pigeon. Journal of Experimental Psychology, 38, 168-172.
Sosnowski, T. (2004). Zastosowanie analizy wielokrotnej regresji liniowej do analizy danych eksperymentalnych. Psychologia–Etologia–Genetyka, 9, 53-80.
Spielberger, C. D., Gorsuch, R. L., Lushene, R. E. (1970). Manual for the State-Trait Anxiety Inventory. Palo Alto, CA: Consulting Psychologists Press.
Strelau, J. (1998). Psychologia temperamentu. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Strelau, J. (2000). Temperament. W: J. Strelau (red.), Psychologia: podręcznik akademicki (s. 683-719). Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Teigen, K. H., Evensen, P. C., Samoilow, D. K., Vatne, K. B. (1999). Good luck and bad luck: How to tell the difference. European Journal of Social Psychology, 29, 981-1010.
Thompson, C. J. S. (1932/1989). The hand of destiny: Folk-lore and superstition of everyday life. New York: Bell Publishing Company.
TNS OBOP (1994). Czy Polacy są przesądni? Raport, Warszawa.
TNS OBOP (1999). Powszechność przesądów w naszym społeczeństwie. Raport, Warszawa.
TNS OBOP (2003). Czy Polacy są przesądni? Raport, Warszawa.
Vyse, S. A. (1991). Behavioral variability and rule generation: General, restricted, and superstitious contingency statements. The Psychological Record, 41, 487-506.
Wiech, M. (2002). Kwestionariusz Epsilon-25 (mps pracy zaliczeniowej, Wydział Psychologii UW, Warszawa).
Wrześniewski, K., Sosnowski, T., Matusik, D. (2002). Inwentarz stanu i cechy lęku STAI. Polska adaptacja STAI. Podręcznik (wyd. II, rozszerzone). Warszawa: PTP.
Zawadzki, B., Strelau, J. (1997). Formalna charakterystyka zachowania – kwestionariusz temperamentu (FCZ-KT). Podręcznik. Warszawa: PTP.
Zimbardo, P. G., Ruch, F. L. (1997). Psychologia i życie. Warszawa: PWN.
Opublikowane
2019-03-27
Numer
Dział
Artykuły
Copyright (c) 2006 Roczniki Psychologiczne
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
