Prywatność jako potrzeba w ramach koncepcji siebie
Słowa kluczowe:
potrzeba prywatności; prywatność; koncepcja siebie; wyjawianie informacji o sobie; zarządzanie informacjami o sobie
Abstrakt
Potrzeba prywatności zyskuje coraz większe zainteresowanie badaczy, zwłaszcza w kontekście zmian (cywilizacyjnych i technologicznych) zachodzących we współczesnym świecie. Niniejszy artykuł odnosi się jedynie do wąskiego aspektu dziedziny psychologii prywatności. Próbowano ustalić powiązania potrzeby prywatności z wybranymi elementami składającymi się na koncepcję siebie. Wykorzystano w tym celu Test Przymiotnikowy ACL i Kwestionariusz Preferencji Społecznych (opracowanie własne metody operacjonalizacji potrzeby prywatności). Złożoność fenomenu prywatności (łączącego wymiary: samotności, odosobnienia, intymności w rodzinie, anonimowości, izolacji) zaowocowały równie złożonym, co i trudnym do interpretacji układem powiązań z elementami koncepcji siebie. Ten wątek badań wymaga kontynuacji. Badania wykazały niemniej, że nasilenie potrzeby prywatności wiąże się z ilością wyjawianych przez osobę informacji, natomiast nie uzyskano potwierdzenia dla hipotezy, że prywatność stanowi przeciwieństwo potrzeby afiliacji. Potrzeba prywatności nie wynikała z tego, w jakich warunkach mieszka dana osoba sama: czy dzieli z kimś pokój. Prywatność jednak wiązała się z preferencjami jednostki, co do spędzania czasu wolnego (sam/z innymi). Ciekawym wynikiem było, że potrzeba prywatności ma takie samo nasilenie u kobiet i mężczyzn, ale wiąże się z odmiennymi elementami obrazu siebie u obojga płci.
Bibliografia
Altman, I. (1977). Privacy regulation: Culturally universal or culturally specific? The Journal of Social Issues, 33, 3, 66-84.
Archea, J. (1977). The place of architectural factors in behavioral theories of privacy. The Journal of Social Issues, 33, 3, 116-137.
Argyle, M. (1991). Psychologia stosunków międzyludzkich. Warszawa: PWN.
Aronson, E. (1999). Człowiek – istota społeczna. Warszawa: PWN.
Biela, A. (1988). Theoretical and methodological problems of the self in psychology. W: A. Biela, Z. Uchnast (red.), Problems with the self in psychology. Selected papers presented during the Symposium in Kazimierz, Poland 4-7 May 1988 (s. 23-42). Lublin–Bielefeld.
Boucher, F. (2003). Historia mody. Dzieje ubiorów od czasów prehistorycznych do końca XX wieku. Warszawa: Arkady.
Brzezińska, A. (1973). Struktura obrazu własnej osoby i jej wpływ na zachowanie. Kwartalnik Pedagogiczny, 3, 87-97.
Brzeziński, J. (1999). Metodologia badań psychologicznych. Warszawa: PWN.
Derleta, V. J., Chaikin, A. L. (1977). Privacy and self-disclosure in social relationships. The Journal of Social Issues, 33, 3, 102-115.
Dyczewski, L. (1992). Rodzina a prywatność i życie publiczne. W: L. Dyczewski, J. Krokowski, G. F. McLean (red.), Prywatność i życie publiczne w nowoczesnym społeczeństwie USA-Polska (s. 97-115). Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL.
Erikson, E. H. (1997). Dzieciństwo i społeczeństwo. Poznań: Dom Wydawniczy Rebis.
Gough, H. G., Heilbrun, A. B. (1980). The Adjective Check List. Manual. Palo Alto: Consulting Psychologists Press.
Hall, C. S., Lindzey, G. (2001). Teorie osobowości. Warszawa: PWN.
Jarymowicz, M. (1994). Poznawcza indywiduacja a społeczne identyfikacje: model zależności pomiędzy odrębnością schematów Ja–My/Inni i gotowością do identyfikowania się z innymi. W: M. Jarymowicz (red.), Poza egocentryczną perspektywą widzenia siebie i świata (s. 107-125). Warszawa: Wydawnictwo Instytutu Psychologii PAN.
Kelvin, P. (1973). A social-psychological examination of privacy. British Journal of Social and Clinical Psychology, 12, 248-261.
Kozielecki, J. (1986). Psychologiczna teoria samowiedzy. Warszawa: PWN.
Laufer, R. S., Wolfe, M. (1977). Privacy as a concept and a social issue: A Multidimensional Developmental Theory. The Journal of Social Issues, 33, 3, 22-42.
Leary, M. (2003). Wywieranie wrażenia na innych. O sztuce autoprezentacji. Gdańsk: GWP.
Łaguna, M. (1996). Budować obraz siebie. Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL.
Łukaszewski, W. (1979). Teoria osobowości a badania nad spostrzeganiem własnej osoby a spostrzeganiem innych ludzi. W: W. Łukaszewski (red.), Spostrzeganie siebie i spostrzeganie innych ludzi (s. 5-11). Wrocław: Wydawnictwo UW.
Margulis, S. T. (1977). Coceptions of privasy: Current status and next steps. The Journal of Social Issues, 33, 3, 5-21.
Margulis, S. T. (2003a). On the status and contribution of Westin’s and Altman Theories of Privacy. The Journal of Social Issues, 59, 2, 411-429.
Margulis, S. T. (2003b). Privacy as a social issue and behavioral concept. The Journal of Social Issues, 59, 2, 243-261.
Maslow, A. H. (1954). The instinctoid nature of basic needs. Journal of Personality, 22, 226-247.
Newell, P. B. (1995). Perspectives on privacy. Journal of Environmental Psychology, 15, 2, 87-104.
Obuchowski, K. (1995). Przez galaktykę potrzeb. Poznań: Wydawnictwo Zysk i S-ka.
O’Connor, S. C., Rosenblood, L. K. (1996). Afiliation motivation in everyday experience: A theoretical comparison. Journal of Personality and Social Psychology, 70, 3, 513-522.
Peachey, P. (1992). Rodzina–społeczeństwo–państwo w Stanach Zjednoczonych. W: L. Dyczewski, J. Krokowski, G. F. McLean (red.), Prywatność i życie publiczne w nowoczesnym społeczeństwie USA-Polska (s. 83-94). Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL.
Pedersen, D. M. (1979). Dimensions of privacy. Perceptual and Motor Skills, 48, 1291-1297.
Pedersen, D. M. (1982). Cross-validation of privasy factors. Perceptual and Motor Skills, 55, 57-58.
Pedersen, D. M. (1987). Relationship of personality to privacy preferences. Journal of Social Behavior and Personality, 2, 2 (Part 1), 267-274.
Pedersen, D. M. (1988). Correlates of privacy regulation. Perceptual and Motor Skills, 66, 595-601.
Pedersen, D. M. (1994). Privacy preferences and classroom seat selection. Social Behavior and Personality, 22, 4, 393-398.
Pedersen, D. M. (1996). A Factorial Comparison of Privacy Questionnaires. Social Behavior and Personality, 24, 3, 249-262.
Pedersen, D. M. (1997). Psychological functions of privacy. Journal of Environmental Psychology, 17, 147-156.
Pedersen, D. M. (1999). Model for types of privacy by privacy functions. Journal of Environmental Psychology, 19, 4, 397-405.
Pedersen, D. M., Frances, S. (1990). Regional differences in privacy preferences. Psychological Reports, 66, 731-736.
Pervin, L. A., Oliver, P. J. (2002). Osobowość. Teoria i badania. Kraków: Wydawnictwo UJ.
Petronio, S. (2002). Boundaries of privacy. Dialectics of disclosure. New York: State University of NY Press.
Reykowski, J. (1980). Osobowość a społeczne zachowanie się ludzi. Warszawa: Książka i Wiedza.
Strelau, J. (2000). Psychologia. Podręcznik akademicki. Gdańsk: GWP.
Vasta, R., Haith, M. M., Miller, S. A. (1995). Psychologia dziecka. Warszawa: Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne.
Walden, T. A., Nelson, P. A. Smith, D. E. (1981). Crowding, privacy and coping. Environment and Behavior, 13, 205-224.
Weinstein, C. S. (1982). Privacy-seeking behavior in an elementary classroom. Journal of environmental Psychology, 2, 23-35.
Westin, A. (1967). Privacy and freedom. New York: Athenaeum.
Wiśniewski, A., Śleszyński, D. (1976). Koncepcja hierarchicznej struktury potrzeb w teorii Abrahama H. Maslowa. Studia Philosophiae Christianae, 12, 2, 192-211.
Zaborowski, Z. (1989). Psychospołeczne problemy samoświadomości. Warszawa: PWN.
Zaleski, Z. (2001). Prawo do prywatności – aspekty psychologiczne. W: K. Motyka (red.), Prawo do prywatności. Aspekty prawne i psychologiczne (s. 95-145). Lublin: Wydawnictwo MORPOL.
Zaleski, Z. (2003). Psychologia własności i prywatności. Warszawa: Wydawnictwo Akademickie „Żak”.
Archea, J. (1977). The place of architectural factors in behavioral theories of privacy. The Journal of Social Issues, 33, 3, 116-137.
Argyle, M. (1991). Psychologia stosunków międzyludzkich. Warszawa: PWN.
Aronson, E. (1999). Człowiek – istota społeczna. Warszawa: PWN.
Biela, A. (1988). Theoretical and methodological problems of the self in psychology. W: A. Biela, Z. Uchnast (red.), Problems with the self in psychology. Selected papers presented during the Symposium in Kazimierz, Poland 4-7 May 1988 (s. 23-42). Lublin–Bielefeld.
Boucher, F. (2003). Historia mody. Dzieje ubiorów od czasów prehistorycznych do końca XX wieku. Warszawa: Arkady.
Brzezińska, A. (1973). Struktura obrazu własnej osoby i jej wpływ na zachowanie. Kwartalnik Pedagogiczny, 3, 87-97.
Brzeziński, J. (1999). Metodologia badań psychologicznych. Warszawa: PWN.
Derleta, V. J., Chaikin, A. L. (1977). Privacy and self-disclosure in social relationships. The Journal of Social Issues, 33, 3, 102-115.
Dyczewski, L. (1992). Rodzina a prywatność i życie publiczne. W: L. Dyczewski, J. Krokowski, G. F. McLean (red.), Prywatność i życie publiczne w nowoczesnym społeczeństwie USA-Polska (s. 97-115). Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL.
Erikson, E. H. (1997). Dzieciństwo i społeczeństwo. Poznań: Dom Wydawniczy Rebis.
Gough, H. G., Heilbrun, A. B. (1980). The Adjective Check List. Manual. Palo Alto: Consulting Psychologists Press.
Hall, C. S., Lindzey, G. (2001). Teorie osobowości. Warszawa: PWN.
Jarymowicz, M. (1994). Poznawcza indywiduacja a społeczne identyfikacje: model zależności pomiędzy odrębnością schematów Ja–My/Inni i gotowością do identyfikowania się z innymi. W: M. Jarymowicz (red.), Poza egocentryczną perspektywą widzenia siebie i świata (s. 107-125). Warszawa: Wydawnictwo Instytutu Psychologii PAN.
Kelvin, P. (1973). A social-psychological examination of privacy. British Journal of Social and Clinical Psychology, 12, 248-261.
Kozielecki, J. (1986). Psychologiczna teoria samowiedzy. Warszawa: PWN.
Laufer, R. S., Wolfe, M. (1977). Privacy as a concept and a social issue: A Multidimensional Developmental Theory. The Journal of Social Issues, 33, 3, 22-42.
Leary, M. (2003). Wywieranie wrażenia na innych. O sztuce autoprezentacji. Gdańsk: GWP.
Łaguna, M. (1996). Budować obraz siebie. Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL.
Łukaszewski, W. (1979). Teoria osobowości a badania nad spostrzeganiem własnej osoby a spostrzeganiem innych ludzi. W: W. Łukaszewski (red.), Spostrzeganie siebie i spostrzeganie innych ludzi (s. 5-11). Wrocław: Wydawnictwo UW.
Margulis, S. T. (1977). Coceptions of privasy: Current status and next steps. The Journal of Social Issues, 33, 3, 5-21.
Margulis, S. T. (2003a). On the status and contribution of Westin’s and Altman Theories of Privacy. The Journal of Social Issues, 59, 2, 411-429.
Margulis, S. T. (2003b). Privacy as a social issue and behavioral concept. The Journal of Social Issues, 59, 2, 243-261.
Maslow, A. H. (1954). The instinctoid nature of basic needs. Journal of Personality, 22, 226-247.
Newell, P. B. (1995). Perspectives on privacy. Journal of Environmental Psychology, 15, 2, 87-104.
Obuchowski, K. (1995). Przez galaktykę potrzeb. Poznań: Wydawnictwo Zysk i S-ka.
O’Connor, S. C., Rosenblood, L. K. (1996). Afiliation motivation in everyday experience: A theoretical comparison. Journal of Personality and Social Psychology, 70, 3, 513-522.
Peachey, P. (1992). Rodzina–społeczeństwo–państwo w Stanach Zjednoczonych. W: L. Dyczewski, J. Krokowski, G. F. McLean (red.), Prywatność i życie publiczne w nowoczesnym społeczeństwie USA-Polska (s. 83-94). Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL.
Pedersen, D. M. (1979). Dimensions of privacy. Perceptual and Motor Skills, 48, 1291-1297.
Pedersen, D. M. (1982). Cross-validation of privasy factors. Perceptual and Motor Skills, 55, 57-58.
Pedersen, D. M. (1987). Relationship of personality to privacy preferences. Journal of Social Behavior and Personality, 2, 2 (Part 1), 267-274.
Pedersen, D. M. (1988). Correlates of privacy regulation. Perceptual and Motor Skills, 66, 595-601.
Pedersen, D. M. (1994). Privacy preferences and classroom seat selection. Social Behavior and Personality, 22, 4, 393-398.
Pedersen, D. M. (1996). A Factorial Comparison of Privacy Questionnaires. Social Behavior and Personality, 24, 3, 249-262.
Pedersen, D. M. (1997). Psychological functions of privacy. Journal of Environmental Psychology, 17, 147-156.
Pedersen, D. M. (1999). Model for types of privacy by privacy functions. Journal of Environmental Psychology, 19, 4, 397-405.
Pedersen, D. M., Frances, S. (1990). Regional differences in privacy preferences. Psychological Reports, 66, 731-736.
Pervin, L. A., Oliver, P. J. (2002). Osobowość. Teoria i badania. Kraków: Wydawnictwo UJ.
Petronio, S. (2002). Boundaries of privacy. Dialectics of disclosure. New York: State University of NY Press.
Reykowski, J. (1980). Osobowość a społeczne zachowanie się ludzi. Warszawa: Książka i Wiedza.
Strelau, J. (2000). Psychologia. Podręcznik akademicki. Gdańsk: GWP.
Vasta, R., Haith, M. M., Miller, S. A. (1995). Psychologia dziecka. Warszawa: Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne.
Walden, T. A., Nelson, P. A. Smith, D. E. (1981). Crowding, privacy and coping. Environment and Behavior, 13, 205-224.
Weinstein, C. S. (1982). Privacy-seeking behavior in an elementary classroom. Journal of environmental Psychology, 2, 23-35.
Westin, A. (1967). Privacy and freedom. New York: Athenaeum.
Wiśniewski, A., Śleszyński, D. (1976). Koncepcja hierarchicznej struktury potrzeb w teorii Abrahama H. Maslowa. Studia Philosophiae Christianae, 12, 2, 192-211.
Zaborowski, Z. (1989). Psychospołeczne problemy samoświadomości. Warszawa: PWN.
Zaleski, Z. (2001). Prawo do prywatności – aspekty psychologiczne. W: K. Motyka (red.), Prawo do prywatności. Aspekty prawne i psychologiczne (s. 95-145). Lublin: Wydawnictwo MORPOL.
Zaleski, Z. (2003). Psychologia własności i prywatności. Warszawa: Wydawnictwo Akademickie „Żak”.
Opublikowane
2019-03-27
Numer
Dział
Artykuły
Copyright (c) 2005 Roczniki Psychologiczne
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
