Psychologiczna analiza postaw pracowników domów pomocy społecznej wobec mieszkańców z zaburzeniami psychicznymi

Andrzej E. Sękowski; Bogumiła Witkowska

Andrzej E. Sękowski Katolicki Uniwersytet Lubelski
Bogumiła Witkowska Akademia Świętokrzyska, Kielce

Słowa kluczowe: postawa; zaburzenia psychiczne; domy pomocy społecznej

Abstrakt

Research results presented in the article focus on the correlation between attitudes towards people with mental disorders and chosen personality traits. Research involved 150 people – employees of social care homes. Job characteristics and the nature of contact with social care homes dwellers constituted the criterion for placing the analysed person into one of the subgroups. Three subgroups of equal size have been recognised: employees at social – therapeutic department(I), medical staff (nurses) (II), economic department employees (III). The following methods have been used: The Scale for Defining Attitudes Towards People with Mental Disorders, Raven's Progressive Matrices, Study of Values by G. W. Allport, P. E. Vernon, G. Lindzey, Stait-Trait Anxiety Inventory by C. D. Spielberger, J. Strelau, M. Tysarczyk, K. Wrześniewski, The Questionnaire: ”What are you like?” by P. Sears. Within the analyzed group people from subgroup I manifested the most positive attitudes, people from subgroup II were slightly less favourably inclined, and people from subgroup III showed the least positive approach. The application of multiple regression equation showed that among the analysed variables trait anxiety has significant meaning for the type of attitudes both in group I and II. In subgroup III a significant influence on manifested attitudes is exerted by the following variables: economic values, intellectual level, artistic values and trait anxiety.

Bibliografia

Antonak, R. F., Livneh, H. (red.) (1988). The measurement of attitudes toward people with disabilities: Methods, psychometrics, and scales. Springfield: Charles C. Thomas Publisher.
Bilikiewicz, A., Pużyński, S., Rybakowski, J., Wciórka, J. (red.) (2002). Psychiatria (t. 1). Wrocław: Wydawnictwo Medyczne Urban & Partner.
Bizoń, Z., Godorowski, K., Henisz, J., Raźniewski, A. (1965). Postawy ludności Warszawy wobec psychicznie chorych i psychiatrów. Warszawa: PZWL.
Brodniak, W. A. (2000). Choroba psychiczna w świadomości społecznej. Warszawa: Oficyna Naukowa.
Fairbairn, G. J. (1996). Integracja, wartości, społeczeństwo. W: J. Bogucka, M. Kościelska (red.), Wychowanie i nauczanie integracyjne. Nowe doświadczenia (s. 24-29). Warszawa: Centrum Metodyczne Pomocy Psychologiczno-Pedagogicznej MEN.
Freeman, H. E., Kassenbaum, G. G. (1960). Relationships of education and knowledge to opinions about mental illness. Mental Hygiene, 44, 43-47.
Harasymiw, S. J., Horne, M. D., Lewis, C. (1976). A longitudinal study of disability group acceptance. Rehabilitation Literature, 37, 98-102.
Horne, M. D., Ricciardo, J. L. (1988). Hierarchy of response to handicaps. Psychological Reports, 62, 83-86.
Jorm, A. F., Korten, A. E., Jacomb, P. A., Christensen, H., Henderson, S. (1999). Attitudes towards people with mental disorder: A survey of the Australian public and health professionals. Australian and New Zealand Journal of Psychiatry, 33, 77-83.
Klimasiński, K. (1976). Cechy osobowości a postawy wobec inwalidów. Przegląd Psychologiczny, 19, 71-84.
Klimasiński, K. (1987). Postawy widzących wobec niewidomych. Przegląd Tyflologiczny, 1-2, 33-39.
Knittel, M. G. (1963). A comparison of attitudes toward the disabled between subjects who had a physically disabled sibling and subjects who did not have a physically disabled sibling. State University of South Dakota (nieopublikowana praca doktorska).
Kowalik, S. (red.) (1997). Od smutnej rzeczywistości do zaakceptowania konieczności. Jarogniewice.
Kowalik, S. (1999). Psychospołeczne podstawy rehabilitacji osób niepełnosprawnych. Katowice: Śląsk Wydawnictwo Naukowe.
Larkowa, H. (1970). Postawy otoczenia wobec inwalidów. Warszawa: PZWL.
Meile, R. R., Whitt, H. (1981). Cultural consensus and definition of mental illness. Social Science and Medicine, 15.
Neelman, van Os, J. (1994). Caring for mentally ill people. British Medical Journal, 309, 1218-1221.
Nunnally, J. C. (1961). Popular conceptions of mental health: Their development and change. New York: Holt, Rinehart, Winston.
Ohaeri, J. U., Fido, A. A. (2001). The opinion of caregivers on aspects of schizophrenia and major affective disorders in a Nigerian setting. Social Psychiatry & Psychiatric Epidemiology, 36, 493-499.
Ostrowska, A., Sikorska, J. (1996). Syndrom niepełnosprawności w Polsce. Bariery integracji. Warszawa: Wydawnictwo IFiS PAN.
Papadopoulos, Ch., Leavey, G., Vincent, Ch. (2002). Factors influencing stigma. A comparison of Greek-Cypriot and English attitudes towards mental illness in north London. Social Psychiatry & Psychiatric Epidemiology, 37, 430-434.
Rabkin, J. G. (1972). Opinions about mental illness: A review of the literature. Psychological Bulletin, 77, 153-171.
Sękowski, A. E. (1994). Psychospołeczne determinanty postaw wobec inwalidów. Lublin: Wydawnictwo UMCS.
Sękowski, A. E. (1998). Osobowość a postawy wobec osób niepełnosprawnych. Czasopismo Psychologiczne, 4, 2, 105-119.
Sękowski, A. E. (1999). Postawy wobec osób niepełnosprawnych. Psychologia Wychowawcza, 3, 237-246.
Sękowski, A. E., Witkowska, B. (2002). W kierunku typologii uwarunkowań postaw wobec osób niepełnosprawnych. Roczniki Psychologiczne, 5, 129-144.
Siller, J. (1984). Attitudes toward the physically disabled. W: R. L. Jones (red.), Attitudes and attitude change in special education: Theory and practice. Boston, AV: Council for Exceptional Children.
Tarkowska, E. (1997). Ludzie w instytucji totalnej. Przypadek domów pomocy społecznej w Polsce. W: A. Gustavsson, E. Zakrzewska-Manterys (red.), Upośledzenie w społecznym zwierciadle. Warszawa: Wydawnictwo „Żak”.
Wciórka, B., Wciórka, J. (2000). Stereotyp i dystans – choroby psychiczne i chorzy psychicznie w opinii społeczeństwa polskiego (1996 i 1999). Postępy Psychiatrii i Neurologii, 9, 3, 353-382.
Westbrook, M. T., Legge, V., Pennay, M. (1993). Attitudes toward disabilities in a multi-cultural society. Social Science Medicine, 5, 615-623.
Whitemann, M., Lukoff, J. F. (1962). Public attitudes toward blindness. New Outlook for the Blind, 56, 153-158.
Witkowska, B. (2001). Osobowościowe uwarunkowania postaw wobec osób z zaburzeniami psychicznymi. Przegląd Psychologiczny, 44, 2, 239-254.
Wright, F., Klein, R. (1966). Attitudes of hospital personnel and the community regarding mental illness. Journal Consulting Psychology, 13, 106-107.
Yuker, H. E. (red.) (1988). Attitudes toward persons with disabilities. New York: Springer Publishing Company.
Zasępa, E. (2000). Akceptacja społeczna dzieci niepełnosprawnych przez ich pełnosprawnych rówieśników w świetle wyników badań własnych. Roczniki Pedagogiki Specjalnej, 11, 112-120.
Ziarkowski, E. (1980). Postawy społeczne wobec chorych psychicznie. Analiza porównawcza zbiorowości wiejskiej, małomiasteczkowej i wielkomiejskiej. Psychiatria Polska, 2, 153-160.