Poszukiwać przyjaciół czy zdobywać majątek? Cele życiowe a zadowolenie z życia

  • Krystyna Skarżyńska Szkoła Wyższa Psychologii Społecznej, Warszawa
Słowa kluczowe: cele wewnętrzne; cele zewnętrzne; zadowolenie z życia; zaufanie do ludzi; subiektywne zdrowie

Abstrakt

The aim of the two studies was to assess relations between the type of preferred life-goals (extrinsic goals, including material success, power, achievement and career vs. intrinsic goals, including love and friendship, family, being useful for others and obeying rules of religion), interpersonal trust, level of subjective somatic health and level of general life-satisfaction. The data was collected by means of standardised interviews conducted in a representative random sample of adult inhabitants of Warsaw (= 1004) and by e-mail – in a sample of students (= 112). The results of multiple regression analyses showed that extrinsic life-goals were not a significant predictor of the level of general life-satisfaction. Preferences for intrinsic life-goals were a significant predictor of general life-satisfaction level: those persons who strongly accepted intrinsic life-goals had higher level of life-satisfaction, even when levels of interpersonal trust, subjective somatic health, educational level and age of respondents were controlled. The results are consistent with research conducted by Kasser and Ahuvia (2002) and by Skarżyńska (2002), suggesting that some types of values (or life-goals) may be associated with well-being.

Bibliografia

Bandura, A. (1995). Exercise of personal and collective efficacy in changing societies. W: A. Bandura (red.), Self-efficacy in changing societies (s. 1-45). Cambridge: Cambridge University Press.
Baryła, W., Wojciszke, B. (2000). Struktura i korelaty poczucia krzywdy Polaków w roku 1994 i 1998. Czasopismo Psychologiczne, 6, 267-277.
Baumeister, R., Exline, J. (2000). Self-control, morality, and human strenght. Journal of Social and Clinical Psychology, 19, 29-42.
Beck, A., Weissman, A., Lester, D., Trexler, L. (1974). The measurement of pessimism: The Hopelessness Scale. Journal of Consulting and Clinical Psychology, 42, 861-865.
Belk, R. W. (1985). Materialism: Trait aspects of living in the material world. Journal of Consumer Research, 28, 265-280.
Brown, P. C., Smith, T. (1992). Social influence, marriage, and the heart. Health Psychology, 11, 88-102.
Campbell, A., Converse, P., Rodgers, W. (1976). The quality of American life: Perceptions, evaluations, and satisfactions. New York: Russell Sage Foundation.
Carp, F. M. (1985). Relevance of personality traits to adjustment in group living. Journal of Gerontology, 40, 544-551.
Czapiński, J. (1996). Uziemienie polskiej duszy. W: M. Marody, E. Gucwa-Leśny (red.), Podstawy życia społecznego w Polsce (s. 252-275). Warszawa: Instytut Studiów Społecznych UW.
Czapiński, J. (2001). Indywidualna jakość życia. W: J. Czapiński, T. Panek (red.), Diagnoza społeczna 2000. Warunki i jakość życia Polaków oraz ich doświadczenia z reformami systemowymi po 10 latach transformacji (s. 59-106). Warszawa: Rada Monitoringu Społecznego–Wyższa Szkoła Pedagogiczna TWP–Rada Główna PTS.
Czapiński, J. (2002). Szczęśliwy człowiek w szczęśliwym społeczeństwie? Zrównoważony rozwój, jakość życia i złudzenie postepu. Psychologia Jakości Życia, 1, 9-34.
Deci, E., Ryan, R. M. (1985). Intrinsic motivation and self determination in human behavior. New York: Plenum Press.
Deci, E., Ryan, R. M. (1991). A motivational approaches to self: Integration in personality. W: R. Dienstbier (red.), Nebraska Symposium on Motivation (t. 38, s. 237-288). Lincoln: University of Nebraska Press.
Derbis, R. (2000). Doświadczanie codzienności. Poczucie jakości życia, swoboda działania, odpowiedzialność, wartości osób bezrobotnych. Częstochowa: Wydawnictwo Wyższej Szkoły Pedagogicznej.
Diener, E., Diener, M. (1995). Cross-cultural correlates of life satisfaction and self-esteem. Journal of Personality and Social Psychology, 68, 653-663.
Diener, E., Suh, E., Lucas, E., Smith, H. (1999). Subjective well-being: Three decades of progress. Psychological Bulletin, 125, 276-302.
Dittmar, H. (1992). The social psychology of material possessions: To have is to be. Hemel Hempstead: Harvester Wheatsheaf.
Emmons, R. (1986). Personal strivings: An approach to personality and subjective well-being. Journal of Personality and Social Psychology, 51, 1058-1068.
Emmons, R. (1991). Personal strivings, daily life events, and psychological and physical well-being. Journal of Personality, 3, 453-469.
Emmons, R. (1992). Abstract versus concrete goals: Personal strivings level, physical illness, and psychological well-being. Journal of Personality and Social Psychology, 62, 292-300.
Emmons, R. (1996). Striving and feeling: Personal goals and subjective well-being. W: P. M. Gollwitzer, J. Bargh (red.), The psychology of action: Linking cognition and motivation to behavior (s. 313-337). New York: Guilford Press.
Fromm, E. (1995). Być czy mieć. Poznań: Rebis.
Fukuyama, F. (1997). Zaufanie: kapitał społeczny a droga do dobrobytu. Tł. A. i L. Śliwa. Warszawa: PWN.
Furnham, A., Argyle, M. (1998). The psychology of money. London: Routledge.
Górnik-Durose, M. (2002). Psychologiczne aspekty posiadania – między instrumentalnością a społeczną użytecznością dóbr materialnych. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
Green, M., Brock, T. (1998). Trust, mood, and outcomes of frienship determine preferences for real versus ersatz social capital. Political Psychology, 2, 527-544.
Grzelak, J. (1999). Preferencje kontroli i zachowania społeczne. Studia Psychologiczne, 37, 93-114.
Herman, J. (1998). Przemoc. Uraz psychiczny i powrót do równowagi. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Hybiak, D. (1999). Samoocena i wiara w człowieka a zadowolenie z życia (nieopublikowana praca magisterska, Instytut Psychologii, Uniwersytet Gdański).
Jemmott, J. B. (1987). Social motives and susceptibility to disease: Stalking individual differences in health risks. Journal of Personality, 55, 267-298.
Kahneman, D., Diener, E., Schwartz, N. (red.) (1999). Well-being: The foundations of hedonic psychology. New York: Sage.
Kasser, T., Ahuvia, A. (2002). Materialistic values and well-being in business students. European Journal of Social Psychology, 32, 137-146.
Kasser, T., Ryan, R. M. (1993). A dark side of the American dream: Correlates of financial success as a central life aspiration. Journal of Personality and Social Psychology, 65, 410-422.
Kasser, T., Ryan, R. M. (1996). Furher examination of the American dream: Differential correlates of intrinsic and extrinsic goals. Journal of Personality and Social Psychology Bulletin, 22, 280-287.
Kasser, T., Ryan, R. M. (2001). Be careful what you wish for: Optimal functioning and the relative attainment of intrinsic and extrinsic goals. W: P. Schmuck, K. M. Sheldon (red.), Life goals and well-being: Towards a positive psychology of human striving (s. 116-131). Goettinger: Hogrefe.
Klonowicz, T. (2001). Stres bezrobocia. Warszawa: Wydawnictwo Instytutu Psychologii PAN.
Klonowicz, T., Cichomski, B., Eliasz, A. (2002). Pieniądze dają szczęście, zdrowie i... Psychologia Jakości Życia, 2, 19-34.
Koralewicz, J. (1987). Autorytaryzm, lęk, konformizm. Analiza społeczeństwa polskiego końca lat siedemdziesiątych. Wrocław–Warszawa–Kraków: Ossolineum.
Korzeniowski, K. (2002). Autorytaryzm i jego społeczne konsekwencje. W: K. Skarżyńska (red.), Podstawy psychologii politycznej (s. 59-81). Poznań: Zysk i Spółka.
La Barbera, P. A., Gurhan, Z. (1997). The role of materialism, religiosity, and demographics in subjective well-being. Psychology and Marketing, 14, 71-97.
Little, B. R. (1989). Personal projects analysis: Trivial pusuits, magnificent obsessions, and the search for coherence. W: D. M. Buss, N. Cantor (red.), Personality psychology: Recent trends and emerging directions (s. 15-31). New York: Springer-Verlag.
Martin, P. (2000). Umysł, który szkodzi. Mózg, zachowanie, odporność i choroba. Poznań: Rebis.
Maslow, A. H. (1954). Motivation and personality. New York: Harper and Row.
McAdams, D. P., Bryant, F. (1987). Intimacy motivation and subjective mental health in nation-wide sample. Journal of Personality, 55, 395-414.
McCrae, R. (2002). The maturation of personality psychology: Adult personality development and psychological well-being. Journal of Research in Personality, 36, 307-317.
McCracken, G. (1986). Culture and consumption: A theoretical account of the structure and movement of the cultural meaning of consumer goods. Journal of Consumer Research, 13, 71-84.
McIntosh, W., Martin, L. (1992). The cybernetics of happiness: The relation of goal attainment, rumination, and affect. W: M. S. Clark (red.), Emotion and social behavior (s. 222-246). Newbury Park: Sage.
McGregor, I., Little, B. R. (1998). Personal projects, happiness, and meaning: On doing well and being yourselfes. Journal of Personality and Social Psychology, 74, 494-512.
Merton, R. K. (1985). Teoria socjologiczna i struktura społeczna. Warszawa: PWN.
Okun, M., Stock, W., Haring, M., Witter, R. (1984). Health and subjective well-being: A meta analysis. International Journal of Ageing and Human Development, 19, 111-132.
Oshi, S., Diener E., Lucas R., Suh, E. (1999). Cross-cultural variations in predictors of life satisfaction: Perspectives from needs and values. Personality and Social Psychology Bulletin, 25, 980-990.
Potocka-Hoser, A. (1985). Aktywiści organizacji społecznych i politycznych w zakładzie pracy. Wrocław: Ossolineum.
Putnam, R. D. (1995). Bowling alone: Americas' declining of social capital. Journal of Democracy, 6, 65-78.
Rahn, W., Transue, J. (1998). Social trust and value change: The decline of social capital in American youth, 1976-1999. Political Psychology, 3, 545-565.
Richins, M., Davson, S. (1990). Measuring material values: A preliminary report of scale development. W: M. Goldberg, G. Gorn, R. Pollay (red.), Advances in consumer research (s. 49-67). Provo: Association for Consumer Research.
Richins, M., Davson, S. (1992). A consumer values orientation for materialism and its measurement: Scale development and validation. Journal of Consumer Research, 19, 303-316.
Rogers, C. R. (1961). On becoming a person. A therapist's view of psychotherapy. Boston: Houghton Mifflin Company.
Ryan, R. M., Chirkov, V., Little, T., Sheldon, K., Tomoshina E., Deci, E. (1999). The American dream in Russia: Extrinsic aspirations and well-being in two cultures. Personality and Social Psychology Bulletin, 25, 1509-1524.
Ryan, R. M., Deci, E. (2001). On happiness and human potentials: A review of research on hedonic and eudaimonic well-being. Annual Review of Psychology, 52, 141-166.
Sagiv, L., Schwartz, S. (2000). Value prorities and subjective well-being: Direct relations and congruity effects. European Journal of Social Psychology, 30, 177-198.
Schmuck, P., Kasser, R. M. (2000). Intrinsic and extrinsic goals: Their structure and relationship to well-being in German and U. S. college students. Social Indicators Research, 50, 225-241.
Seligman, M. (2002). Authentic happiness: Using the new positive psychology to realize your potential for lasting fulfillment. New York: Free Press.
Sheldon, K., Kasser, T. (1998). Pursuing personal goals: Skills enable progress, but not all progress is beneficial. Personality and Social Psychology Bulletin, 24, 1319-1331.
Skarżyńska, K. (2002). Zaufanie, więzi społeczne i poczucie skuteczności a życie w demokracji. Psychologiczne predyktory satysfakcji z życia i sukcesu we współczesnej Polsce. Kolokwia Psychologiczne, 10, 197-212.
Skarżyńska, K. (2003). Cele życiowe, zaufanie interpersonalne i zadowolenie z życia. Psychologia Jakości Życia, 3, 35-49.
Skarżyńska, K., Chmielewski, K. (1998). Motywacja osiągnięciowa i uwarunkowania sukcesu w Polsce. Studia Psychologiczne, 36, 95-117.
Skarżyńska, K., Gientka, J. (1999). Czy autorytaryzm jest formą kolektywizmu? Autorytaryzm a postawy i zachowania społeczne studentów. Studia Psychologiczne, 37, 115-132.
Stolle, D. (1998). Bowling together, bowling alone: The development of generalized trust in voluntary organizations. Political Psychology, 3, 497-525.
Uslaner, E. (1998). Social capital, television, and the „Mean World”: Trust, optimism, and civil participation. Political Psychology, 19, 441-467.
Waterman, A. S. (1993). Two conceptions of happiness: Contrasts of personal expressiveness (eudaimonia) and hedonic enjoyment. Journal of Personality and Social Psychology, 64, 678-691.
Williams G., Cox, E., Hedberg, V., Deci, E. (2000). Extrinsic life goals and health risk behaviors in adolescents. Journal of Applied Social Psychology, 30, 1756-1771.
Yamagishi, L., Yamagishi, M. (1994). Trust and commitment in the Unitet States and Japan. Motivation and Emotion, 18, 129-166.
Zalewska, A. (2002). System wartościowania a zadowolenie z życia pracowników w nowym miejscu pracy. Przegląd Psychologiczny, 2, 177-196.
Opublikowane
2019-03-26
Dział
Artykuły